Lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hợp Quốc dành cho Iran đã hết hạn dù Mỹ phản đối

(VOH) – Lệnh cấm vận nhiều thập kỷ của Liên Hợp Quốc ngăn Iran mua vũ khí từ nước ngoài vừa hết hạn hôm Chủ nhật 18/10, bất chấp sự phản đối của Mỹ.

Mặc dù Iran nói rằng họ không có kế hoạch “mua tùy tiện”, nhưng về lý thuyết, họ có thể mua vũ khí để nâng cấp vũ khí trang bị từ trước Cách mạng Hồi giáo năm 1979 và bán thiết bị sản xuất trong nước của mình ra nước ngoài.

Lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hợp Quốc dành cho Iran đã hết hạn hôm 18/10. Ảnh: AP

Tuy nhiên, trên thực tế, nền kinh tế Iran vẫn bị tê liệt bởi các lệnh trừng phạt trên diện rộng của Mỹ và các quốc gia khác có thể tránh các giao dịch vũ khí với Tehran vì sợ bị Mỹ trả đũa tài chính. Chính quyền Trump đã cảnh báo rằng bất kỳ hoạt động bán vũ khí nào cho Iran hoặc xuất khẩu từ Iran sẽ bị trừng phạt.

Quốc gia Hồi giáo này đã nói về sự kết thúc lệnh cấm vận này như “một ngày quan trọng đối với cộng đồng quốc tế”.

Trong khi đó, chính quyền Trump cho biết việc hết hạn sẽ là vấn đề có thể bàn thảo kể từ khi họ áp dụng lại tất cả các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Iran, bao gồm cả lệnh cấm vận vũ khí, thông qua một điều khoản trong thỏa thuận hạt nhân mà Trump đã rút khỏi vào năm 2018, một tuyên bố bị cả thế giới bỏ qua.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã thẳng thừng bác bỏ việc hết hạn.

Ông Pompeo nói trong một thông cáo rằng Mỹ đang chuẩn bị sử dụng quyền lực nội địa để trừng phạt bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào có giao dịch cung cấp, mua bán, chuyển giao vũ khí thông thường từ Iran hoặc đến Iran, cũng như những người cung cấp việc huấn luyện kỹ thuật, hỗ trợ tài chính và dịch vụ hay các trợ giúp khác liên quan đến những vũ khí này.

Phó Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Dmitry Polyansky đáp trả ông Pompeo bằng dòng tweet nói rằng Mỹ nên giúp đỡ thực thi hòa bình Trung Đông bằng việc ngừng khiêu khích Iran, hãy thay từ “lệnh trừng phạt” bằng “đối thoại” và “cam kết”.

Sự kết thúc lệnh trừng phạt hôm Chủ nhật thực sự là nguyên nhân gần cho quyết định của Mỹ hồi tháng trước tiến lên với hành động gọi là “tự nối lại” các lệnh trừng phạt quốc tế áp lên Iran. Mỹ đã thất bại trong việc cố gắng buộc Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc gia hạn lệnh cấm vận khi chỉ có một nước ủng hộ.

Đáp lại thất bại này, Mỹ nói sẽ kích hoạt cơ chế “tự nối lại” được Hội đồng Bảo an cung cấp cho thành viên tham gia hiệp ước hạt nhân. Các thành viên còn lại của Hội đồng Bảo an bác bỏ lập luận của Mỹ, nói rằng Mỹ đã mất quyền này từ khi đơn phương rút khỏi hiệp ước hạt nhân vào năm 2018.

Cộng đồng Tình báo Quốc phòng Mỹ dự đoán vào năm 2019 rằng nếu lệnh cấm vận chấm dứt, Iran có thể sẽ cố gắng mua máy bay chiến đấu Su-30, máy bay huấn luyện Yak-130 và xe tăng T-90 của Nga. Tehran cũng có thể cố gắng mua hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga và hệ thống tên lửa phòng thủ bờ biển Bastian của nước này, DIA cho biết. Trung Quốc cũng có thể bán vũ khí cho Iran.

Chủ nhật 18/10 cũng đánh dấu sự kết thúc của lệnh cấm đi lại của Liên Hợp Quốc đối với một số quân nhân Iran và các thành viên Vệ binh Cách mạng.