Tin tứcPhát biểu tại sự kiện diễn ra ở The Hague (Hà Lan), Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kêu gọi cộng đồng quốc tế dành sự ủng hộ mạnh mẽ cho sáng kiến này, coi đây là bước đi cần thiết để bảo đảm công lý cho các cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp Ukraine chịu tổn thất từ khi xung đột leo thang vào tháng 2-2022.
Theo ông Zelensky, một cơ chế bồi thường cụ thể sẽ giúp ghi nhận đầy đủ những mất mát về người, tài sản và cơ sở hạ tầng, đồng thời tạo nền tảng cho tiến trình phục hồi hậu xung đột.
Ủy ban Khiếu nại Quốc tế về Ukraine được Hội đồng châu Âu hỗ trợ xây dựng từ năm 2023. Cơ quan này sẽ tiếp nhận, đánh giá các yêu cầu liên quan đến “thiệt hại, tổn thất hoặc thương tích” mà phía Ukraine quy trách nhiệm cho Nga. Hoạt động của ủy ban dựa trên sổ đăng ký thiệt hại về Ukraine – một cơ chế đã đi vào vận hành từ năm 2023 và cũng đặt trụ sở tại The Hague.
Theo Hội đồng châu Âu, Nga cần phải chịu trách nhiệm tài chính đối với những thiệt hại gây ra trong xung đột. Dù vậy, hiện vẫn chưa tồn tại một cơ chế pháp lý quốc tế rõ ràng có thể buộc Moscow thực hiện nghĩa vụ này. Một trong những phương án đang được các bên thảo luận là sử dụng một phần trong số hàng chục tỉ USD tài sản của Nga đang bị phong tỏa tại châu Âu, song phương án này vẫn gây nhiều tranh cãi về tính pháp lý và chính trị.
Việc thành lập ủy ban bồi thường diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Zelensky đẩy mạnh các hoạt động ngoại giao. Trước đó một ngày, ông có mặt tại Berlin để tham gia các cuộc trao đổi về triển vọng hòa bình với đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Steve Witkoff, ông Jared Kushner – con rể Tổng thống Donald Trump – cùng Thủ tướng Đức Friedrich Merz. Tại đây, ông Zelensky cho biết Ukraine sẵn sàng xem xét từ bỏ mục tiêu gia nhập NATO để đổi lấy các bảo đảm an ninh cụ thể từ phương Tây, song khẳng định Kiev không chấp nhận bất kỳ đề xuất nào liên quan đến việc nhượng lãnh thổ cho Nga.
“Những bảo đảm an ninh này là cơ hội để ngăn chặn các hành động gây hấn mới. Và đây đã là một sự nhượng bộ từ phía chúng tôi,” ông Zelensky nhấn mạnh.
Tổng cộng 35 quốc gia đã đồng thuận tham gia cơ chế Ủy ban Khiếu nại Quốc tế về Ukraine. Tuy nhiên, hiệp ước thành lập ủy ban vẫn cần được từng quốc gia phê chuẩn theo quy trình pháp lý nội bộ, thường đòi hỏi sự thông qua của cơ quan lập pháp.
Hiện sổ đăng ký thiệt hại đã tiếp nhận khoảng 80.000 yêu cầu bồi thường. Liên minh châu Âu cam kết hỗ trợ tài chính ban đầu cho hoạt động của ủy ban, trong đó người đứng đầu chính sách đối ngoại EU Kaja Kallas cho biết khối này sẽ đóng góp 1 triệu euro. Tổng chi phí vận hành ước tính khoảng 3,5 triệu euro, song bài toán nguồn tiền chi trả bồi thường trong dài hạn vẫn là dấu hỏi lớn đối với sáng kiến quốc tế này.
