Phát biểu tại buổi lễ, Phó Bí thư Thành đoàn TPHCM Trương Minh Tước Nguyên cho biết: Sự kiên trung bất khuất, thôi thúc hơn 20.000 người con yêu nước của dân tộc dù bị giam cầm, đày ải ở nhà tù Côn Đảo, trải qua những đòn tra tấn dã man, tàn bạo thâm độc của kẻ thù - nhưng vẫn luôn giữ trọn niềm tin, dũng cảm chiến đấu và vững vàng khí tiết, một lòng bảo vệ cách mạng. Những chuồng cọp, chuồng bò, xà lim, những địa danh Cầu tàu 914, Mũi Cá Mập, Bãi sọ người, Cầu Ma Thiên Lãnh, Sân bay Cỏ Ống,… và tại nơi đây - Nghĩa trang Hàng Dương đã đi vào lịch sử dân tộc và là nơi an nghỉ của hàng ngàn chiến sĩ cách mạng, đồng bào yêu nước. Côn Đảo đã trở thành “trường học đấu tranh cách mạng”, “tôi luyện” nhiều thế hệ lãnh đạo và chiến sĩ cách mạng kiên trung; là vùng đất thiêng liêng, biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và lòng nồng nàn yêu nước của dân tộc Việt Nam. Trong đó có biết bao đồng chí, những người con trung dũng kiên cường đã đi vào lịch sử dân tộc.
Hòa bình đã lập lại hơn 47 năm qua, hố bom năm xưa đã xanh cỏ, cuộc sống trên quê hương đang phát triển từng ngày, nhưng - trong nhiều người, ký ức chiến tranh vẫn dai dẳng đọng lại với những nỗi đau của sự mất mát, hy sinh. Có những người cha, người anh, người chị đã vĩnh viễn ra đi, để lại phía sau một khoảng trống không gì có thể bù đắp nổi. Có những mái đầu bạc phải rơi nước mắt thương tiếc mái đầu xanh, những đứa trẻ chỉ được nhìn thấy cha qua di ảnh... và có những tiếng lòng da diết của người ở lại gởi người ra đi, để tưởng nhớ những ngày gian khó trong lao tù.
Dù tuổi đã cao nhưng bà Trương Mỹ Hoa, nguyên Phó Chủ tịch nước vẫn không quên đi đến từng ngôi mộ thắp cho đồng đội một nén tri ân. Bà Trương Mỹ Hoa kể: Đây là những người từng chiến đấu và cùng trang lứa với bà, cũng một thời tuổi trẻ cùng chiến đấu từng hy sinh trong tù và các bạn ấy cũng có những mơ ước, những khát vọng đóng góp cho đất nước và khát vọng về sự đoàn tụ, về tình yêu lứa đôi về cuộc sống gia đình hạnh phúc, nhưng các bạn ấy đã hy sinh và nằm lại đất Côn Đảo này khi còn chưa kịp thực hiện ước mơ. “Đến đây khi mà đất nước hòa bình thống nhất, giang san về một mối, mọi người được hưởng độc lập tự do thì điều mơ ước của các chị làm tôi bùi ngùi xúc động nhớ lại những đồng đội đã cùng chiến đấu với mình, họ cũng có những khát vọng, cũng có những ao ước cũng có những cống hiến đóng góp hy sinh, nhưng mà trên con đường đi tới độc lập tự do thì đã nằm xuống ở đây. Cho nên tôi bùi ngùi nhớ lại và thương tiếc. Có thể nói rằng là những người bạn cùng chiến đấu, chúng tôi hứa sẽ tiếp tục đi tiếp con đường mà các bạn đã đấu tranh mà còn dang dở, chúng tôi sẽ làm để xứng đáng với sự hy sinh, tình bạn, tình đồng đội, đồng chí của những người bạn rất thân thiết của chúng tôi”, bà Trương Mỹ Hoa nghẹn ngào chia sẻ.
Với bà Đoàn Lê Phong – Phó Ban Liên lạc Cựu tù chính trị tù binh TPHCM, bà là con gái của liệt sĩ Đoàn Văn Bơ và có chị gái từng bị địch bắt giam ở nhà tù Côn Đảo những năm 1969 – 1974 chia sẻ: “Cảm xúc khi ra nghĩa trang Hàng Dương lần nào cũng bùi ngùi, tại vì mỗi lần ra như vậy thì câu chuyện kể của các chị, các anh về sự đày đọa của Mỹ ngụy đối với anh em cựu tù chủ yếu là làm nhụt ý chí mà phải đầu hàng nhưng các anh chị rất là kiên cường. Mỗi lần ra đều có cảm xúc và giữ nguyên cảm xúc đó trong những chuyện kể về sự đấu tranh của các anh, các chị với một sự nể phục rất lớn”.
Cũng tại lễ tri ân, ông Lê Văn Thinh, Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TPHCM cho biết: “Việc tổ chức lễ viếng, dâng hương nghĩa trang liệt sĩ huyện Côn Đảo là một trong những hoạt động thiết thực nhân kỷ niệm 75 năm ngày Thương binh – Liệt sĩ (27/7), là hoạt động trang trọng, thành kính, có ý nghĩa giáo dục sâu sắc, thu hút đông đảo sự tham gia của các tầng lớp nhân dân với truyền thống yêu nước, cần cù sáng tạo, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân TPHCM và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu mà trực tiếp là huyện Côn Đảo – địa chỉ đỏ của cách mạng Việt Nam sẽ phát huy được truyền thống tốt đẹp của thế hệ cha anh đi trước, tiếp tục tập trung tuyên truyền giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc”.
Hiện nay, nghĩa trang Hàng Dương là nơi an nghỉ của gần 2.000 chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước qua nhiều thế hệ kéo dài từ năm 1862 đến năm 1975, trong đó chỉ có 793 ngôi mộ lưu rõ danh tính, quê quán, phần còn lại là những ngôi mộ chưa xác định được danh tính. Nghĩa trang Hàng Dương đã được xếp hạng Di tích lịch sử đặc biệt cấp Quốc gia.
