Nghề nha sĩ: Chỉ cần đủ khát khao bạn có thể trở thành nha sĩ

Mặc dù nhu cầu chăm sóc răng miệng, phục hình răng tại Việt Nam ngày càng cao nhưng số lượng bác sĩ nha khoa tốt nghiệp hằng năm khá không đủ đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe răng miệng của người dân.

Nha sĩ hay bác sĩ nha khoa là bác sĩ chuyên về chẩn đoán, điều trị các bệnh liên quan đến khoang miệng, răng. Đây là công việc có nhiều triển vọng do nhu cầu chăm sóc răng miệng, phục hình răng của người dân ngày càng tăng.

Nghề nha sĩ ở góc độ nào đó được đánh giá là một nghề nghiệp khá “xịn xò” bởi cơ hội việc làm rộng mở và thu nhập cao. Dù vậy, đây là ngành nghề có điểm tuyển sinh đầu vào khá cao, luôn dao động từ 26-27 điểm trở lên.

Nếu bạn đang cân nhắc theo học ngành nha khoa, thì hãy tham khảo một số chia sẻ dưới đây của nha sĩ Nguyễn Thúy Phương Uyên. Nha sĩ Phương Uyên có kinh nghiệm 7 năm làm nha sĩ và hiện đang quản lý 2 phòng nha tại quận 7 và quận 1 (TPHCM).

1. Công việc của một nha sĩ gồm những gì?

Công việc của nha sĩ bao gồm điều trị sâu răng, cạo vôi răng, nha chu, trám răng, nhổ răng, điều trị tủy, phục hình răng, chỉnh nha (trồng răng giả, implant nha khoa, niềng răng)... cho bệnh nhân.

Nha sĩ cũng có thể kê toa thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc an thần hay những loại thuốc phục vụ trong việc điều trị các điều kiện khác nhau phát sinh tại vùng miệng, họng và cổ…

Sau 7 năm làm việc thì công việc hiện tại mà tôi lựa chọn chủ yếu là niềng răng, cụ thể là lên kế hoạch điều trị cho bệnh nhân dựa trên hình ảnh chụp, X-quang và những dấu hiệu khi khám lâm sàng. Sau đó, dựa theo kế hoạch để niềng răng cho bệnh nhân.

Xem thêm bài viết: Chọn nghề Y là chọn những gian lao!

2. Những khó khăn/áp lực của nghề nha sĩ?

Nha sĩ là một nghề cực kì áp lực. Theo Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia Hoa Kỳ, những người làm công việc nha khoa có mức độ căng thẳng và kiệt sức cao với 17,6 % nha sĩ được khảo sát thừa nhận đã nghĩ đến việc tự tử và từ năm 1995 đến năm 2011 đã có 77 nha sĩ tự tử vì căng thẳng.

Đây là nghề đứng giữa hai lĩnh vực y tế và dịch vụ, do đó, nha sĩ luôn phải nỗ lực trong việc giữ đúng y đức, đem lại những chỉ định điều trị tốt nhất, liên tục cập nhật kiến thức mới, kỹ năng lâm sàng phải giỏi để làm hài lòng bệnh nhân…

Điều đáng nói là, nếu như bác sĩ phẫu thuật chủ yếu làm việc với những bệnh nhân đã được gây mê thì nha sĩ dù phẫu thuật cho bệnh nhân - cũng chủ yếu làm việc với những bệnh nhân tỉnh táo. Do đó, nha sĩ chịu ảnh hưởng khá nhiều từ các cảm xúc căng thẳng, khó chịu khác nhau của các bệnh nhân trong quá trình điều trị (nhổ răng, trám răng, trồng răng…). Chính điều đó đôi khi khiến tâm trí trở nên căng thẳng.

Ngoài ra, nha sĩ luôn phải trao đổi trực tiếp với bệnh nhân về vấn đề tiền bạc, bởi vì chi phí điều trị, chỉnh hình trong nha khoa đều khá đắt. Cũng chính vì điều này mà nha sĩ đôi khi sẽ khá đau đầu khi phải đối mặt với những bệnh nhân (không hiểu chuyên môn) nhưng đưa ra nhiều đòi hỏi “ngược đời” hay không tuân theo phác đồ điều trị của nha sĩ.

3. Một người cần có những tố chất cần thiết gì để học và trở thành một nha sĩ? 

Ở Việt Nam, trước khi quyết định học nha sĩ thì bạn phải học giỏi tại cấp THPT và luôn phải thi đậu đại học với số điểm khá cao (năm tôi thi đại học, điểm chuẩn là 27/30).

Để làm được nghề này, một người cần học tập và cập nhật kiến thức mới suốt đời, kiên trì, khéo tay, sáng tạo, hơi cầu toàn và có khiếu thẩm mĩ một chút là một lợi thế. Tuy nhiên, các yếu tố trên đều có thể bù trừ bằng sự siêng năng và quyết tâm.

Quá trình 6 năm học nha sĩ khá cực, phải học nhiều, thực hành liên tục. Có những thời điểm mỗi tuần phải thi 1 môn và giáo trình của môn đó có thể dày tới 3-4 cm. Dù vậy, với những bạn thực sự giỏi thì học cũng vẫn nhẹ nhàng. Lớp tôi có khoảng 100 bạn thì khi ra trường chỉ rớt khoảng 4-5 bạn (do thi không qua môn nhiều quá nên bỏ) mà thôi.

Bởi vậy, tôi luôn khẳng định, tố chất để trở thành một ai đó, giỏi nghề gì đó không quan trọng bằng việc bạn mong muốn trở thành người mà mình muốn trở thành.

Tôi có nhiều người bạn thi đi, thi lại nhiều lần không đậu được ngành này, nhưng khi thi đậu thì học vẫn rất tốt và trở thành bác sĩ giỏi

Ngược lại, tôi cũng có người bạn học chuyên hóa, cực giỏi. Bạn chỉ đi học bác sĩ vì ba bạn ấy là một bác sĩ và cả ba mẹ bạn đều muốn bạn trở thành một bác sĩ. Bởi không thích nghề này nên mỗi ngày đi học là một cực hình với bạn.

Thêm một lần nữa tôi khẳng định, để làm được, làm giỏi nghề nha sĩ hay bất cứ nghề nào khác, điều quan trọng nhất là bạn có sự mong muốn, có khát khao hay không. Khi có mong muốn, khát khao, bạn mới có đủ quyết tâm để vượt qua những khó khăn, khắc nghiệt trong quá trình học tập và làm việc.

4. Hiện nay, để trở thành nha sĩ, các bạn học sinh có thể theo học những ngành nào? Trường nào?

Hiện nay, các bạn có nhiều lựa chọn học ngành Răng-Hàm-Mặt. Bên cạnh những trường công lập như Đại học Y Dược TPHCM, Trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch, Đại học Y Hà Nội, Đại học Y khoa Huế, Đại học Y Dược Cần Thơ… cũng có nhiều trường tư đào tạo ngành này như: Đại học Quốc tế Hồng Bàng, Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội... (đâu đó khoảng 17 trường đào tạo).

Khi chọn ngành Răng-Hàm-Mặt, các bạn nên lưu ý rằng nha sĩ cũng là một bác sĩ, nên y đức vẫn phải đặt lên hàng đầu.

Chọn ngành học quan trọng là các bạn phải có đam mê, yêu thích. Vì nó sẽ ảnh hưởng đến suốt quãng đời còn lại của mình dù bạn có theo nghề hay không.

Xem thêm: Nghề truyền thông dưới góc nhìn của những người làm truyền thông lâu năm

5. Thời gian học để trở thành nha sĩ và mức học phí?

Thời gian tôi học ngành y, học phí chỉ khoảng 1,8 triệu/năm. Nhưng hiện nay học phí đã tăng lên khoảng 70 triệu/năm. Thời gian học đại học là 6 năm – tương đương với thời gian học bác sĩ đa khoa.

6. Sau khi ra trường, một nha sĩ có thể làm việc ở những đâu? Phải trải qua những mốc thời gian như thế nào để có đủ điều kiện mở phòng khám riêng?

Nha sĩ khi ra trường thì cần thực tập hoặc làm việc tại cơ sở y tế có giường lưu trú trong 18 tháng - bệnh viện công hoặc tư.

Khi đó nha sĩ sẽ được cấp Chứng chỉ hành nghề. Nha sĩ có thể đi làm tại phòng mạch tư (làm thuê) hoặc tiếp tục làm tại bệnh viện công.

Để mở phòng mạch riêng, nha sĩ cần phải có thâm niên làm việc khoảng 54 tháng (gần 5 năm).

Nếu không đi làm ngay, bạn có thể học lên chuyên khoa 1 hoặc thạc sĩ hoặc nội trú.

Tuy nhiên, trước khi lựa chọn bạn cần vạch rõ mục tiêu của mình. Nếu muốn đi theo con đường “thăng tiến”, muốn nỗ lực lên vị trí trưởng khoa hay giám đốc bệnh viện thì nên làm việc ở bệnh viện công chuyên về Răng-Hàm-Mặt.

Trường hợp bạn chọn làm việc ở các bệnh viện tuyến dưới thì bạn sẽ phải nỗ lực hơn gấp nhiều lần mới có thể thăng tiến - bởi thực tế hiện nay, khoa Răng-Hàm-Mặt tại các bệnh viện tuyến dưới, bệnh viện nhỏ được coi là khoa phụ, ít khả năng phát triển.

Trong trường hợp bạn không muốn “bon chen” mà đơn thuần là muốn làm nghề, muốn mở phòng mạch riêng thì cần có những mốc thời gian như trên để mở được phòng khám riêng. Tuy nhiên, do bạn chỉ thuần về chuyên môn nên cần có những cộng sự thân tín giỏi trong lĩnh vực kinh doanh để giúp bạn tính toán các “bài toán” kinh tế khi mở phòng mạch riêng.

7. Thu nhập của nghề nha sĩ khi mới ra trường và khi trở thành nha sĩ giỏi?

Thu nhập của nha sĩ từ 5 triệu đồng đến trăm triệu đồng nếu bạn đã trở thành chuyên gia. 

8. Khi đã trở thành nha sĩ, cần theo học những khóa học gì để cập nhật những kiến thức mới về nghề này?

Có rất nhiều khóa học, hội thảo hoặc chương trình sau đại học được tổ chức để các nha sĩ cập nhật kiến thức mới. Và quan trọng là bạn muốn mình đi theo chuyên ngành nào và muốn trở thành người như thế nào mà sẽ có những khóa học tương ứng.

Cộng đồng nha sĩ khá cởi mở và thích chia sẻ kiến thức, kĩ năng trong nước cũng như ngoài nước. Nên phải nói là tôi khá tự hào vì kiến thức, công nghệ và vật liệu của bác sĩ Việt Nam cũng ngang tầm thế giới.

9. Những kỹ năng cần phải trau dồi khi làm nghề nha sĩ

- Giữ vững y đức: Nha sĩ cũng là bác sĩ, do đó, giữ vững y đức trong quá trình làm việc là điều vô cùng cần thiết. Quá trình điều trị, các bác sĩ phải trao đổi trực tiếp với bệnh nhân về vấn đề chi phí nên nếu không giữ vững y đức sẽ dễ dẫn đến việc “tha hóa”, “làm tiền” bệnh nhân, tăng chi phí không đáng có trong quá trình điều trị.

Các nha sĩ cần làm việc theo đúng lương tâm của bác sĩ, làm đúng như sự hiểu biết của mình để không gây hại cho bệnh nhân và can thiệp tối thiểu, giúp bệnh nhân có sức khỏe răng miệng tốt hơn về lâu dài; Tránh thực hiện những dịch vụ thẩm mĩ nha khoa gây hại nhiều cho răng như "Bọc răng sứ thẩm mĩ" mài nhiều mô răng, lấy tủy nhiều răng gây mất răng, nhiễm trùng; Veneer/mặt dán sứ mài răng sai chỉ định; Dán Composite ("phủ sứ") sai phương pháp; Cấy Implant không khảo sát CT sai vị trí hoặc sai chỉ định cho phục hình…

Các nha sĩ không nên điều trị “bất chấp” khiến bệnh nhân mất đi những chiếc răng tự nhiên quý giá vì không có chiếc răng giả hay Implant nào bằng một chiếc răng thật.

- Luôn trau dồi khả năng tiếng Anh: Với nghề nha sĩ, tiếng Anh bắt buộc phải giỏi. Các sách giáo trình trong trường đại học đều bằng tiếng Việt – các bạn có thể dễ dàng đọc, hiểu. Tuy nhiên, sau khi ra trường, mọi kiến thức mới, nghiên cứu mới trên thế giới về nha khoa các bạn đều phải đọc, hiểu bằng tiếng Anh – vì hiện nay, không có ai dịch các tài liệu này cả.

Đó là chưa kể đến việc khi tham dự các hội thảo về nha khoa, các chuyên gia nước ngoài sẽ trình bày hoàn toàn bằng tiếng Anh. Tất nhiên, sẽ có người phiên dịch cho bạn – nhưng nếu bạn hiểu trực tiếp lời nói, hướng dẫn của chuyên gia là gì thì bạn sẽ thấy ổn hơn nhiều.

- Kỹ năng giao tiếp cực tốt: Khi tôi mới ra trường, chưa nhiều kinh nghiệm, chưa biết cách ứng xử để thuyết phục hay phản biện lại bệnh nhân. Tôi nghĩ nhiều bạn cũng sẽ như thế.

Sau 7 năm làm việc - trải nghiệm, tôi nghĩ rằng mỗi nha sĩ cần trau dồi kĩ năng giao tiếp bởi khi đưa ra một chỉ định tốt cho bệnh nhân mà không có kĩ năng nói chuyện, thuyết phục bệnh nhân tuân theo chỉ định này thì như vậy đã vô tình gây hại cho bệnh nhân.

Do đó, có thể bạn sẽ nghĩ rằng “hơi lố” khi nói điều này nhưng đây là sự thực và quá trình làm việc bạn buộc phải trau dồi, buộc phải học hỏi để mình giỏi hơn, tự tin hơn, nói chuyện thuyết phục hơn để gia tăng sự tin tưởng của bệnh nhân trong quá trình điều trị.

10. Cơ hội phát triển của nghề nha sĩ?

Nghề nha sĩ rất thú vị. Bạn có thể trở thành một chuyên gia lâm sàng, một nhà nghiên cứu, một nhà phát triển sản phẩm nha khoa hoặc có thể trở thành một giám đốc kinh doanh.

Quan trọng vẫn là bạn muốn mình trở thành ai, biết mình muốn gì và giữ vững quyết tâm. Nhưng cũng có một sự thật đáng buồn là đôi lúc sẽ bị đồng tiền cám dỗ và đánh mất đi những ý định tốt đẹp từ ban đầu.

Ngoài ra, học nghề này bạn sẽ không sợ thiếu việc làm bởi thống kê cho thấy, tại Việt Nam hiện nay, tỷ lệ bác sĩ trên người dân khá thấp, chỉ vỏn vẹn 8 bác sĩ trên 10.000 người dân. Đây là tỷ lệ rất thấp so với mức trung bình là 33 bác sĩ/10.000 dân ở các nước phát triển.

Riêng bác sĩ nha khoa, một số thống kê cho thấy tỷ lệ nha sĩ trên người dân hiện khoảng 2 nha sĩ trên 10.000 dân. Nha sĩ cũng tập trung ở nhiều thành phố trong khi ở vùng nông thôn thì khá thiếu hụt. Do đó, đừng lo không có việc làm khi học ngành này.

Bạn biết không, có tới 90% người dân bị mắc các bệnh về răng miệng và thường ít quan tâm tới vấn đề chăm sóc răng miệng hằng ngày. Trước đây, họ thường chỉ tới gặp bác sĩ nha khoa khi gặp vấn đề về răng miệng – nhưng hiện nay, điều này đang dần thay đổi, người dân đã quan tâm hơn đến vấn đề thẩm mỹ và chủ động khám răng, chỉnh răng thường xuyên hơn.

Ngoài ra, tỷ lệ trẻ em hiện nay phải niềng răng khá cao do chế độ ăn mềm, hàm ít phát triển nên nhỏ, trong khi răng quá to dẫn đến răng chen chúc, buộc phải niềng răng để tăng tính thẩm mỹ.

Trong khi đó, những người lớn tuổi hơn, thậm chí người cao tuổi có điều kiện cũng quan tâm hơn đến vấn đề răng miệng, chủ động khám, chỉnh để đảm bảo sức khỏe răng miệng cho mình.