Đây là một trong những phát hiện đáng chú ý nhất về thực vật học, mở ra cơ hội mới cho công tác nghiên cứu và bảo tồn.
Thông Wollemi (Wollemia nobilis) được ví như một "hóa thạch sống" khi mang trong mình dấu tích từ kỷ Phấn trắng (145-66 triệu năm trước). Khi các nhà leo núi vô tình phát hiện một nhóm cây kỳ lạ mọc sâu trong hẻm núi của công viên, họ không ngờ rằng đây lại là loài cây cổ xưa mà khoa học đã tưởng chừng biến mất. Những mẫu lá ban đầu được chuyển đến chuyên gia thực vật, và các nghiên cứu sau đó xác nhận đây chính là loài thông đã "ngủ quên" trong suốt hàng triệu năm qua.
Thông Wollemi thuộc họ Araucariaceae, một nhóm thực vật cổ xưa chỉ còn tồn tại tại một số ít nơi trên thế giới. Loài này có chiều cao từ 25-40 m, với thân cây vỏ nâu sẫm đặc trưng. Điểm khác biệt của thông Wollemi so với các loài thông khác là cấu trúc nhánh cây: các nhánh mọc xung quanh một thân duy nhất, phát triển đến một kích thước cố định, sau đó hình thành hoa rồi ngừng tăng trưởng. Khi hoa tạo hạt, nhánh sẽ khô và rụng, trong khi thân cây mẹ tiếp tục mọc ra những nhánh mới.
Vòng đời của loài cây này rất dài, một số cá thể hiện nay được ước tính có tuổi thọ từ 500 đến 1.000 năm. Điều này càng làm nổi bật giá trị của thông Wollemi trong việc nghiên cứu lịch sử tiến hóa của thực vật.
Với bộ gen khổng lồ gồm 12,2 tỷ cặp nhiễm sắc thể, thông Wollemi có vật liệu di truyền phức tạp hơn gấp bốn lần so với con người. Tuy nhiên, sự đa dạng di truyền của loài cây này lại rất hạn chế, dẫn đến khả năng sinh sản kém và dễ mắc các bệnh do nấm, đặc biệt là Phytophthora cinnamomi - loại nấm gây chết cây phổ biến.
Việc phân tích bộ gen đã giúp làm sáng tỏ những thách thức này, đồng thời cung cấp thông tin quý báu để hỗ trợ nỗ lực bảo tồn. Các nhà khoa học đang tìm cách cải thiện điều kiện sống của loài cây bằng cách kiểm soát bệnh và đảm bảo môi trường sống tự nhiên được bảo vệ.
Thông Wollemi hiện nằm trong Danh sách đỏ của Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên (IUCN), được xếp vào nhóm "cực kỳ nguy cấp" (CR). Chỉ còn khoảng 200 cá thể sống tự nhiên trong một khu vực bí mật tại Công viên Quốc gia Wollemi rộng 5.000 km². Chính phủ Úc đã áp dụng các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt nhằm ngăn chặn các mối đe dọa từ hoạt động con người và sự biến đổi khí hậu.