VOH Podcast - Năm 2019, Hát Then được UNESCO công nhận và ghi danh vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là loại hình diễn xướng âm nhạc dân gian, nội dung thuật lại cuộc hành trình của con người lên thiên giới cầu xin Then (tức là Trời) ban cho những điều may mắn và một cuộc sống tốt lành. Then xuất hiện trong các sự kiện quan trọng của người Tày, Nùng, Thái như: Lễ cầu mùa, cầu yên, cấp sắc...
Nghệ thuật Hát Then có mặt ở các tỉnh như: Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Giang… Mỗi nơi sẽ mang nội dung và âm hưởng khác nhau. Chẳng hạn như: Then Cao Bằng dìu dặt tha thiết; Then Lạng Sơn tươi vui, rộn ràng; Then Tuyên Quang dồn dập như thúc quân ra trận; Then Hà Giang nhấn nhá từng tiếng một; Then Bắc Kạn như chuyện kể thầm thì. Chính sự đa dạng này đã làm nên nét độc đáo và hấp dẫn của "điệu hát thần tiên".
Then có nhiều đường như: Păng khoăn, Thống đằm, cấp sắc, Cầu hoa. Trong Then lại được chia ra làm nhiều dạng, mỗi dạng lại có nhiều điệu hát khác nhau như: điệu Khẩu tu (vào Cửa trời), Pây mạ (Đi ngựa), Đông mèng đông quảng (Vào rừng ve), Gọi vía, Chèo thuyền vượt khái… Những phụ nữ biểu diễn Then sẽ mặc áo dài có màu xanh chàm hay tím hồng huyền bí đi kèm với phụ kiện như kiềng, khăn quấn, thắt lưng lộng lẫy. Cây đàn tính tẩu là thứ không thể thiếu trong hát Then. Bên cạnh đó, chùm xóc nhạc là sự khác biệt, độc đáo của bộ môn này, mang đến những thanh âm réo rắc của làng bản.
