“Đại lão thi – họa sĩ” Phan Vũ – theo cách gọi của nhà phê bình Nguyễn Quân, thường được nói tới như một nhà thơ nổi tiếng với trường ca bất hủ Em Ơi! Hà Nội Phố, hay một nghệ sĩ trong lĩnh vực hội họa từ những năm 90 trở lại đây. Song, ít ai biết rằng tác giả tập thơ Ta Còn Em còn có những tác phẩm văn xuôi thuộc nhiều thể loại chưa được nhiều người đọc biết đến.
Tri ân tác giả Phan Vũ cùng những đóng góp đồ sộ và cống hiến không ngừng nghỉ của ông cho nền văn học nghệ thuật nước nhà, tập sách Ly Rượu Trần Gian được ra đời, gồm tập hợp những bài viết đã đăng trên một số báo, tạp chí cùng những bản thảo viết tay chưa từng được công bố của ông.
Nhà thơ, tác giả Phan Vũ (Nguồn: Internet)
Nếu như thơ Phan Vũ không đi sâu khai thác con chữ con âm mà nhìn chung giàu tính tự sự, mạnh về hình ảnh và cảm xúc thì văn của ông lại là những câu chuyện bình dị, những câu chữ trải ra cuộc đời của một người nghệ sĩ, giản dị mà rung động lòng người. Ông sẻ chia trong đó biết bao điều, về những chuyện, những người qua góc nhìn của ông: những người bạn cùng thời đã trải qua khốn khó, bất hạnh của một giai đoạn lịch sử nghiệt ngã, những bóng hồng đã từng gắn bó với ông và cả những chặng đường trên hành trình sáng tạo nghệ thuật dài lâu của ông ở nhiều lĩnh vực: sân khấu, điện ảnh, thơ ca, hội họa.
Với Ly Rượu Trần Gian, lần đầu tiên những trang viết ngắn của Phan Vũ được tập hợp lại để ra mắt bạn đọc. Những khắc họa chân dung cũng như những ghi chép ngắn gọn về đời sống của ông cho thấy một Phan Vũ thật khác, không chỉ là một nhà thơ, một họa sĩ mà còn là một cây bút văn xuôi giàu năng lượng. Như một điều hiển nhiên, ông dành nhiều tình cảm cho Hà Nội, ông kể lại nhiều chuyện buồn vui với thành phố này, và cả câu chuyện đằng sau bài thơ Em Ơi! Hà Nội Phố, bài thơ đã làm nên cái tên Phan Vũ.
Tác phẩm Ly Rượu Trần Gian
Bằng tâm hồn của một người nghệ sĩ đa tài, Phan Vũ sáng tác văn chương với tư duy hội họa và cũng thường họa mình qua những con chữ. Đọc Phan Vũ, người ta thấy mỗi câu ông viết tựa từng nét vẽ, từng mảng màu, tất cả như hòa chung lại tạo nên một bức tự họa lớn về con đường ngót một thế kỷ ông đã đi qua. Để rồi, khi trang cuối khép lại, người ta thấy dư âm của những chất chứa, những nỗi niềm và ngẫm ngợi về cuộc đời của một nghệ sĩ lớn đọng lại cùng những bồi hồi và xúc động trong lòng.
Về tác giả, Phan Vũ tên thật là Trần Hồng Hải, là nhà thơ, nhà viết kịch, đạo diễn sân khấu, đạo diễn điện ảnh.
Phan Vũ sinh năm 1926 tại Hải Phòng. 20 tuổi ông đi bộ đội vào Nam, làm công tác văn nghệ tại miền Đông và miền Tây Nam bộ. Năm 1954 ông tập kết ra Bắc, làm việc cho Xưởng phim truyện Việt Nam tại Hà Nội. Cùng thời gian ông có tham gia biên tập báo Nhân Văn. Năm 1972, ông viết bài trường ca nổi tiếng Em Ơi! Hà Nội Phố. Sau ngày đất nước thống nhất, Phan Vũ trở lại Sài Gòn và làm việc tại Đài Truyền hình TP. Hồ Chí Minh. Từ đầu thập kỷ 1990, ông chủ yếu vẽ tranh.
Ngày 17 tháng 7 năm 2019, Phan Vũ qua đời ở tuổi 94, để lại tiếc nuối cho nhiều thế hệ độc giả yêu mến văn chương và tài năng của ông.