Tin tứcBình luận: Cần một Bộ qui tắc Ứng xử Biển Đông
(VOH) - Biển Đông với diện tích hơn 3,5 triệu km2 giữ vị trí chiến lược quan trọng về giao thông trên biển và an ninh khu vực và Thế giới. Hơn thế nữa đây còn là vùng biển rất giàu tài nguyên và nguồn thuỷ sản phong phú.
Do vậy từ bao lâu nay, nơi đây đã nảy sinh tranh chấp giữa các nước. Thậm chí có những thời điểm mà các cuộc tranh chấp trở nên căng thẳng và quyết liệt. Nhận thức được tầm quan trọng của khu vực này cũng như nguy cơ tiềm ẩn của các cuộc xung đột, các biện pháp ngăn ngừa va chạm, nhằm thúc đẩy hoà bình và hợp tác cùng tồn tại và phát triển đã được các nước nỗ lực thực hiện. Phải kể đến các bước đi quan trọng như Tuyên bố ASEAN 1992 về Biển Đông, Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông ký năm 2002 giữa ASEAN và Trung Quốc. Ngoài ra còn có những thoả thuận tay ba Việt nam Trung quốc và Philippines về nghiên cứu địa chấn, giữa VN và TQ về khu vực Vịnh Bắc bộ, VN với Philippines và Malaysia về hợp tác nghiên cứu hải dương và các hoạt động cứu nạn cho các tàu đánh cá và ngư dân…
Mặc dầu nỗ lực của các bên là vậy, tuy nhiên trong vài năm trở lại đây, giữa các nước liên quan lại nổi lên những vấn đề đáng quan ngại. Đó là những hành vi đơn phương nhằm khẳng định chủ quyền và kiểm soát và khai thác tài nguyên Biển Đông. Trung quốc với yêu sách hình lưỡi bò từng gây xôn xao dư luận vài tháng trước và mới đây, Inđônêxia lại cho phép hải quân bắn hạ bất cứ tàu đánh cá nào xâm phạm lãnh hải của mình…các động thái này vô hình chung đã đẩy vùng Biển Đông vào môt thách thức mới.
 |
|
Đường màu đỏ trên bản đồ là vùng biển hình “lưỡi bò” mà Trung Quốc tự vẽ để giành chủ quyền vùng biển Đông. Ảnh: TTO |
Nhận thức rõ những nguy cơ tiềm ẩn từ vùng biển quan trọng này, ngày 26/11 vừa qua, Học viện ngoại giao và Hội Luật gia VN đã tổ chức Hội thảo Quốc tế mang chủ đề: “ Biển Đông: tăng cường sự hợp tác vì an ninh và phát triển ở khu vực”. 150 đại biểu đến từ các Trung tâm nghiên cứu có uy tín ở 22 quốc gia như Hoa kỳ, Úc, Thuỵ điển, Pháp, Đức,Thái lan, Mã lai, Singapore,Philippines, Ấn độ, Nga, Canada Hàn Quốc, Trung Quốc Nhật bản…đã cùng ngồi lại để phân tích nguyên nhân mâu thuẫn và đưa ra kiến nghị giải pháp cho vấn đề Biển đông là điều hết sức quan trọng và cần thiết. Biển Đông phải được trở lại là vùng biển ổn định hoà bình, phục vụ cho sự phát triển của khu vực và Thế giới. Ngoài việc khẳng định lại tầm quan trọng và vị trí chiến lược của Biển đông đối với hoà bình và an ninh khu vực thì nguồn gốc và diễn biến tranh chấp hiện nay cũng được phân tích và xem xét dưới góc độ pháp lý , chính trị và các quan hệ Quốc tế, các tiên lượng về hệ luỵ đối với an ninh khu vực của những tranh chấp mới đây và tìm ra những biện pháp nhằm kiềm chế căng thẳng đang gia tăng và có khả năng biến thành xung đột trên biển. Hàng loạt tham luận và trao đổi thẳng thắn đã cho thấy tầm quan trọng và vị thế của Biển đông còn ảnh hưởng rất lớn tới những nước ngoài khu vực. Do vậy xu hướng gia tăng tranh chấp về Biển đông là đáng lo ngại. Hội thảo nhìn nhận xung đột lợi ích quốc gia, lịch sử tranh chấp phức tạp của Biển đông, cách hiểu khác nhau Công ước về Luật biển 1982, báo cáo về thềm lục địa kéo dài, cạnh tranh giữa các nước lớn và đặc biệt là sự xuất hiện nhiều chủ thể trong vùng, việc tăng cường lực lượng hải quân và Chủ nghĩa dân tộc về chủ quyền đã làm cho vấn đề trở nên nhạy cảm hơn, tình hình tranh chấp phức tạp hơn và việc giải quyết sẽ khó khăn hơn. Để giải quyết tranh chấp trên biển đông cần phải làm rõ yêu sách của các nước. Giáo sư Geoffrey Till Thuộc chương trình an ninh hàng hải Quốc tế nêu ví dụ: Trung Quốc đưa ra yêu sách hình chữ U hay còn gọi là lưỡi bò có nghĩa là họ đòi toàn bộ vùng nước nằm trong giới hạn đó hay là chủ quyền trên các đảo nằm trong đó! Đại sứ Rodolfo Severino- GĐ trung tâm nghiên cứu ASEAN Viện Đông Nam Á của Singapore thì cho rằng ASEAN nên ủng hộ lẫn nhau trong việc đảm bảo rằng tuyên bố về cách ứng xử ở Biển đông được tôn trọng, kiềm chế các tranh chấp và phải ngăn cản các bên hiện đang chiếm giữ đảo tăng cường quân sự. Tiến sỹ Mark Valencia chuyên gia phân tích chính sách biển của Hoa kỳ cho rằng sở dĩ tình hình Biển đông ngày càng phức tạp là do xu hướng gia tăng chủ nghĩa dân tộc, sự thèm muốn các nguồn năng lượng và sự gia tăng chủ nghĩa quân phiệt tại khu vực này. Và trong phát biểu bên lề Hội thảo các đại biểu đều băn khoăn và lo ngại về diễn biến phức tạp của Biển đông mà trọng tâm là những nguyên nhân đến từ Trung quốc. Họ đề nghị ASEAN nên cần chính thức hoá bộ qui tắc ứng xử ở Biển đông. Bằng cách này ASEAN có thể gắn Trung quốc và các quốc gia khác vào các điều kiện. Hy vọng là những thông điệp từ hội thảo sẽ được đại biểu TQ chuyển về nhà một cách đầy đủ và rõ ràng.
Rõ ràng là Hội thảo này cho thấy Biển đông giờ đây không còn là chuyện của các quốc gia liên quan trong khu vực mà đã nằm trong mối quan tâm chung của Thế giới. Nếu tình hình biển đông tiếp tục diễn biến phức tạp và căng thẳng thì hẳn là cộng đồng Quốc tế sẽ không thể đứng ngoài cuộc. Những cảnh báo và kiến nghị từ hội thảo đã khẳng định như vậy. Song điều cần làm ngay bây giờ là sự hình thành và chính thức hoá Bộ Qui tắc về ứng xử biển đông để các bên liên quan biết mình ở đâu và cần làm gì để Biển đông không còn dậy sóng!
Hoài Nam