Mới đây, ngành thú y dự đóan, dịch bệnh vẫn chưa dừng lại được. Có nhiều nguyên nhân, do sự biến đổi của virus, vaccin hiệu quả không cao, kỉêm soát vận chuyển động vật giữa các địa phương thừơng chậm và hiệu quả thấp. Mới đây, 200.000 liều vaccin heo tai xanh nhược độc của Trung Quốc đã được chuyển giao về cho một số địa phương thử nghiệm, đánh gía hiệu quả. Tuy nhiên, vaccin vẫn không là một giải pháp duy nhất, tối ưu nhất để ngăn ngừa dịch bệnh này.
 |
| Nhân viên Chi cục thú y TPHCM đang kiểm tra bệnh tai xanh tại một hộ chăn nuôi heo nhập cư tại huyện Bình Chánh. |
Theo các chuyên gia ngành thú y, virus gây bệnh heo tai xanh
ở nứơc ta, chỉ tính từ năm 2007 đến 2010 có bộ gen trùng khớp đến 97% so với bộ
gen virus heo tai xanh đã xảy ra ở Trung Quốc cũng trong thời gian này và hiện
đang được sử dụng làm vaccin nhược độc. Do vậy, cơ quan thú y đã đề xuất ngành
nông nghiệp cho phép nhập khẩu 200.000 liều vaccin để thử nghiệm, đánh giá chất
lựơng vacicn trong việc phòng chống dịch. Hiện nay, một số vaccin do các hãng
thúôc thú y của một số quốc gia như Hà Lan, Tây Ban Nha, Singapore.v.v. sản
xuất, khi sử dụng thực tế, kết quả hiệu lực bảo hộ không ổn định, khỏang từ 30%
đến 70%, nên nhiều đàn heo mặc dù có sử dụng vaccin cũng không tránh khỏi bị
bệnh. Theo các chuyên gia thú y, ngòai cấu trúc gen của virus vaccin không tương
ứng cao thì bản thân virus heo tai xanh ở môi trừơng sống còn có khả năng thay
đổi cấu trúc gen rất nhanh, chỉ trong vòng 1 năm đã có thể biến đổi và tăng độc
lực như virus heo tai xanh dòng Trung Quốc khác với những virus heo tai xanh cổ
điển dòng Bắc Mỹ hoặc Âu châu chậm biến đổi và thừơng không gây bệnh nặng và lây
lan nhanh.
Trong hòan cảnh chưa có vaccin hiệu quả cao, để phòng chống dịch bệnh heo tai
xanh, nếu chỉ dựa vào vaccin để phòng bệnh cho đàn heo là không đủ, đây chưa
phải là giải pháp tối ưu. Thực tế cho thấy nhiều đàn heo sau khi tiêm phòng các
vaccin hiện có của Hà Lan, Tây Ban Nha, Singapore.v.v. sản xuất, nhiều đàn heo
vẫn bị mắc bệnh. Tuy nhiên, tỷ lệ heo chết không nhiều như những đàn không sử
dụng vaccin tiêm phòng. Điều này cho phép rút ra kết luận phù hợp với đặc điểm
của virus heo tai xanh là bản thân virus heo tai xanh không phải là tác nhân gây
chết heo mà chính là những virus, vi khuẩn khác gây bệnh kế phát như dịch tả
heo, tụ huyết trùng, thương hàn .v.v. bùng phát sau khi virus heo tai xanh đã
làm suy giảm hệ miễn dịch của heo. Virus heo tai xanh trên heo được xem tương tự
như virus HIV gây bệnh AIDS, làm suy giảm hệ miễn dịch trên con ngừơi. Hiện nay,
vẫn chưa thể sản xuất ra vaccin hiệu quả phòng bệnh AIDS cho ngừơi cũng khó khăn
tương tự với việc sản xuất vaccin phòng bệnh heo tai xanh.
Trong tình hình này, các biện pháp đi kèm với sử dụng vaccin là phải tăng cừơng
nhiều hơn việc kiểm soát động vật, sản phẩm động vật lưu chuyển trong nội địa.
Dịch bệnh heo tai xanh lây lan nhiều như hiện nay, là do heo bệnh bị bán chạy
trứơc khi địa phương công bố xảy ra dịch bệnh. Bên cạnh đó, phải kiểm soát được
tình trạng vứt xác heo chết bệnh ra môi trừơng, nếu không càng làm dịch bệnh lan
rộng hơn. Một điểm đặc biệt là kiểm sóat những phụ phẩm, lục phủ ngũ tạng của
heo như tim, gan, thận.v.v. ở nứơc ngoài bị bỏ đi, lại được cho phép nhập khẩu
về Việt Nam tiêu thụ trong thời gian qua cần phải được chấn chỉnh. Từ phân tích
cấu trúc gen virus heo tai xanh độc lực cao tại Việt Nam và Trung Quốc cho thấy
dòng chảy của các phụ phẩm heo nhập khẩu đã là nguyên nhân chính của dịch bệnh
hiện nay.
Ngoài ra, việc nhập khẩu các dòng heo có chất lựơng cao từ nứơc ngoài về Việt
Nam hiện vẫn chưa giám sát được mầm bệnh này. Từ năm 1995 đến nay, trên thế giới
xuất hiện những dòng virus heo tai xanh nào thì hiện nay ở Việt Nam đều có đủ,
chứng tỏ, các cơ quan chức năng vẫn chưa làm tốt vai trò ngừơi gác cổng về dịch
bệnh thú y.
Hiện nay, tình trạng bệnh heo tai xanh ở nứơc ta với nhiều loại dòng virus có
độc lực khác nhau và trong điều kiện vẫn chưa có vaccin hiệu quả, và giải pháp
vaccin không là tối ưu, rõ ràng nhà chăn nuôi cần phải có những biện pháp để
sống chung với virus này. Đó là thực hiện nâng cao sức đề kháng cho heo, không
chỉ bằng dinh dưỡng thức ăn, bổ sung các vitamin, khoáng chất.v.v. cần thiết mà
cần tiêm phòng vaccin phòng những bệnh đỏ truyền nhiễm nguy hiểm như dịch tả
heo, tụ huyết trùng, thương hàn, mycoplasma suyễn heo .v.v., định kỳ vệ sinh
tiêu độc sát trùng chùông trại, lối ra vào trại và biện pháp chăn nuôi an toàn
sinh học khác như cách ly heo nhập mới, hạn chế ngừơi vào chùông trại .v.v. mục
tiêu để giảm mật độ virus, đồng thời ngăn chặn từ xa virus, không tạo điều kiện
để virus xâm nhập, lây lan vào trại. Như vậy, giải pháp phòng chống bệnh heo tai
xanh phải là những biện pháp tổng hợp, không chỉ dựa vào vaccin tiêm phòng là
đủ./.
