Đừng bỏ qua các dấu hiệu nhận biết tai biến mạch máu não

Theo Hội phòng chống tai biến mạch máu não Việt Nam, mỗi năm nước ta có khoảng 200.000 bệnh nhân bị tai biến mạch máu não và có đến một nửa trong số đó tử vong. Bên cạnh đó, đến 90% bệnh nhân phải gánh chịu những di chứng sau cơn đột quỵ chẳng hạn như: liệt nửa người, liệt toàn thân, bại não…

Tai biến mạch máu não là gì?

Theo định nghĩa của tổ chức Y tế thế giới, tai biến mạch máu não (hay còn gọi đột quỵ não) là tình trạng một phần não bộ bị tổn thường, những tổn thương này xảy ra 1 cách đột ngột và những triệu chứng cũng xảy ra cục bộ hơn lan tỏa. Các triệu chứng tai biến mạch máu não thường kéo dài trên 24 giờ hoặc sẽ làm bệnh nhân tử vong trong vòng 24 giờ.

Tai biến mạch máu não có thể hình thành do rất nhiều nguyên nhân (Nguồn: Internet)

Đột quỵ não được chia làm 2 loại chính là nhồi máu não (chiếm tỷ lệ 85% trong tổng số bệnh nhân đột quỵ) và xuất huyết não (chiếm khoảng 15% trên tổng số bệnh nhân đột quỵ).

Dấu hiệu nhận biết tai biến mạch máu não

Theo BSCKI Phạm Nguyễn Thành Thái (Khoa bệnh lý mạch máu, BV Nhân Dân 115) đa số các trường hợp tai biến mạch máu não thường xảy ra đột ngột với những dấu hiệu như:

• Đang sinh hoạt bình thường tự nhiên bị á khẩu, không nói được. Hoặc bị đớ lưỡi nói khó. Một số trường hợp nói chuyện khó khăn do lưỡi bị tê bị cứng .
• Bán thân bất toại với những biểu hiện: viết khó, tê mỏi một bên tay hoặc đứng lên bị mất cảm giác một bên chân.
• Đi lại khó khăn, nặng nề hơn bình thường…
• Bị méo miệng.
• Triệu chứng nặng hơn bao gồm: Bất tỉnh nhân sự, ngã hôn mê…

Những dấu hiệu này có thể là lặp đi lặp lại hoặc là có thể xảy ra cùng một lúc . Ngoài ra, còn có những triệu chứng phụ như :

• Lơ mơ, nói sảng. 
• Mất thăng bằng.
• Thay đổi về nhãn cầu khiến mắt lệch lạc, không đúng vị trí.
• Bị chóng mặt, buồn nôn.

Tại sao các đối tượng tai biến mạch máu não ngày càng trẻ hóa?

BSCKI Phạm Nguyễn Thành Thái (Khoa bệnh lý mạch máu, BV Nhân Dân 115) cho biết, hiện nay số bệnh nhân bị tai biến mạch máu não đang ngày càng trẻ hóa. Theo thống kê, những người tuổi từ 20 – 64 chiếm tỷ lệ 31% tổng số trường hợp đột quỵ. Trên 83.000 người ở độ tuổi từ 20 và trẻ hơn bị đột quỵ hàng năm, chiếm khoảng 0,5% tổng số lượng đột quỵ toàn cầu.

Tình trạng tai biến mạch máu não xuất hiện ở người trẻ ngày càng nhiều (Nguồn: Internet)

Nguyên nhân đột quỵ não ở người trẻ thường được chia thành 5 nhóm, trong số đó nhóm nguyên nhân do xơ vữa động mạch ngày càng gia tăng. Ngoài ra, sự gia tăng đột quỵ ở người trẻ tuổi còn do rối loạn mỡ máu, tăng lipid, béo phì và đái tháo đường.

Hơn thế, khi con người có lối sống không lành mạnh như: chế độ dinh dưỡng mất cân bằng, bất hợp lý, thói quen lười vận động, hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều cộng thêm những áp lực cuộc sống hằng ngày gây ra stress và sản sinh ra nhiều các gốc tự do tấn công vào nội mạc mạch máu sẽ làm xuất hiện các mảng xơ vữa, lòng mạch bị thu hẹp và dòng máu lưu thông khó khăn tạo ra hiện tượng thiếu máu não. Đồng thời các mảng xơ vữa còn hình thành các cục máu đông gây kẹt lại tại nhiều vị trí khác dẫn đến tình trạng đột quỵ não.

Ngoài ra, huyết áp cao không được kiểm soát cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng gây tai biến mạch máu não ở nhiều lứa tuổi. Tuy nhiên, nếu kiểm soát tốt huyết áp trong cơ thể thì nguy cơ bị tai biến mạch máu não sẽ được cải thiện đáng kể.

Tai biến mạch máu não để lại những di chứng nguy hiểm nào?

Tai biến mạch máu não nếu không được điều trị kịp thời sẽ để lại rất nhiều di chứng, hậu quả nặng nề. Những di chứng thường gặp khi bị tai biến mạch máu não là:

• Bại liệt.
• Mất khả năng tự chăm sóc bản thân.
• Trở thành gánh nặng của gia đình và xã hội.

Lưu ý "thời gian vàng" điều trị tai biến mạch máu não 

Não là một cơ quan vô cùng quan trọng và mềm mại. Não có gần 100 tỷ tế bào thần kinh. Nếu chậm 1 phút trong cấp cứu đột quỵ não thì sẽ làm khoảng 2 triệu tế bào thần kinh chết đi.

Theo BSCKI Phạm Nguyễn Thành Thái (Khoa bệnh lý mạch máu, BV Nhân Dân 115) tiêu chuẩn về "thời gian vàng" trong điều trị đột quỵ não ở thời điểm hiện tại là từ 3 giờ cho tới 4.5 giờ. Sau khi các triệu chứng, dấu hiệu đầu tiên của đột quỵ xảy ra trong khoảng thời gian này nếu bệnh nhân được cấp cứu kịp thời sẽ có thể “cứu” được những tế bào thần kinh ở quanh vùng nhồi máu, quanh vùng xuất huyết , từ đó làm giảm mức độ tử vong và mức độ tàn tật.

Phương pháp thường áp dụng trong điều trị tai biến mạch máu não trong khoảng "thời gian vàng" là phương pháp tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch.

Bên cạnh đó, BS Phạm Nguyễn Thành Thái cho rằng thay đổi lối sống theo hướng tích cực chính là một trong những biện pháp hiệu quả giúp ngăn ngừa tình trạng tai biến mạch máu não. Các biện pháp bạn có thể chủ động thực hiện là:

• Thay đổi lối sống, tập thể dục, năng vận động.
• Có chế độ ăn uống cân bằng, hợp lý, giảm mỡ động vật, thực phẩm chứa nhiều cholesterol.
• Hạn chế sử dụng chất kích thích, rượu bia, thuốc lá…  
• Kiểm soát các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, tiểu đường, bệnh lý tim mạch…

Bạn có thể nghe lại phần tư vấn của bác sĩ từ audio dưới đây: