Tin tức1. Khí dung là gì?
Khí dung là phương pháp sử dụng máy khuếch tán thuốc theo dạng sương mù (hay còn gọi là máy xông hơi thuốc dưới dạng sương mù) để tác động vào hệ thống niêm mạc đường hô hấp trên hoặc dưới. Đây là một trong những phương pháp điều trị tại chỗ cho các bệnh lý thuộc niêm mạc đường hô hấp như viêm thanh quản, viêm mũi họng, viêm khí – phế quản, viêm mũi xoang...
Khi xông hơi, thuốc dưới dạng sương do máy tạo ra sẽ được đẩy bám dính vào lớp lông chuyển của niêm mạc đường hô hấp. Nhờ đó, thuốc sẽ tác động trực tiếp lên những vị trí bị viêm nhiễm.
Mặc dù phương pháp khí dung có thể mang đến tác dụng nhanh nhưng thời gian tác động của thuốc khí dung khá ngắn, khoảng 3 – 4 tiếng. Chính vì thế, những bệnh nhân dùng khí dung có thể sẽ được chỉ định sử dụng khí dung 2 – 3 lần/ngày tùy vào mức độ nặng nhẹ của bệnh.
1.1 Máy khí dung là gì?
Máy khí dung là máy chuyển thuốc dưới dạng lỏng thành dạng hơi và đưa thuốc vào cơ thể dưới dạng những hạt sương nhỏ li ti. Mỗi máy phun khí dung bao gồm 2 mặt nạ (một lớn dành cho người lớn, một nhỏ dành cho trẻ em), 1 cốc thuốc, 1 càng xông họng, ống dẫn khí và thân máy.
Khí dung là gì? (Nguồn: Internet)
Hiện có 2 loại máy khí dung khác nhau:
- Máy khí dung cho hệ thống hô hấp dưới: Là loại máy khí dung có thể phát được các hạt thuốc dưới dạng nhỏ hơn để có thể rơi xuống đường hô hấp dưới.
- Máy khí dung tai mũi họng: Là loại máy khí dung phát ra các hạt khí dung to nên đọng lại được ở niêm mạc đường hô hấp trên.
Hai loại máy không thể đổi chỗ cho nhau, chính vì thế tùy theo bệnh đường hô hấp trên hay dưới và cũng tùy theo loại bệnh cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng loại thuốc pha để thực hiện phương pháp khí dụng cho phù hợp.
Máy thở khí dung hiện nay được sử dụng khá phổ biến, thường được chỉ định với các trường hợp:
- Bệnh nhân có cơn hen cấp tính, suy hô hấp, thở rít thanh quản.
- Cần làm loãng đờm trước khi thực hiện điều trị
- Bệnh nhân không có khả năng sử dụng bình xịt định liều
- Các loại thuốc cần dùng chưa có bình xịt định liều.
- Cần dùng kháng sinh dạng hít liều cao để kiểm soát hoặc điều trị tình trạng nhiễm trùng kéo dài....
2. Phương pháp khí dung trong điều trị các bệnh đường hô hấp
- Khí dung mũi giúp điều trị các bệnh viêm mũi, viêm xoang. Các thuốc thường được dùng gồm có thuốc co mạch, kháng viêm, kháng sinh pha trộn với nhau theo tỷ lệ nhất định (tỷ lệ này thay đổi tùy theo lứa tuổi, tình trạng bệnh...). Khi sử dụng khí dung mũi, người bệnh cần phải làm sạch mũi trước khi khí dung. Thời gian thực hiện từ 5 – 7 ngày.
- Khí dung trong họng giúp điều trị các bệnh viêm họng cấp hoặc mạn tính. Các thuốc thường dùng là kháng sinh, kháng viêm và giảm đau. Thời gian thực hiện từ 5 – 7 ngày.
- Khí dung trong viêm thanh quản, giúp điều trị các bệnh viêm thanh quản cấp và mạn tính. Các thuốc dùng là kháng sinh và kháng viêm. Thời gian thực hiện từ 5 – 7 ngày.
- Khí dung trong điều trị bệnh đường hô hấp dưới, giúp điều trị viêm phế quản co thắt, hen phế quản, tâm phế mãn, COPD. Các thuốc thường là kháng viêm và giãn phế quản. Trong trường hợp cấp cứu có thể thực hiện khí dụng 15 – 30 phút. Khi qua giai đoạn cấp cứu, dùng khí dụng 2 – 3 lần/ngày và luôn đánh giá tình trạng hô hấp để tăng giảm số lần khí dung và điều chỉnh sử dụng các thuốc toàn thân phối hợp.
Khí dung có thể giúp điều trị nhiều bệnh về đường hô hấp (Nguồn: Internet)
2.1 Loại thuốc nào được dùng trong khí dung?
Tương ứng với mỗi loại bệnh và mức độ nặng – nhẹ, bác sĩ sẽ có những chỉ định về các loại thuốc khí dung khác nhau cho bệnh nhân như:
- Trong viêm mũi – xoang – họng dị ứng bị hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi... thì thường dùng thuốc xông khí dung dạng corticoid để chống xung huyết, phù nề. Trường hợp có kèm nhiễm khuẩn, bội nhiễm có thể sẽ phải phối hợp thêm với kháng sinh.
- Người bị co thắt khí quản, phế quản trong viêm phế quản cấp, bệnh hen suyễn, viêm phổi tắc nghẽn mạn tính... thường dùng phương pháp xông hơi khí dung với loại thuốc phù hợp để làm giảm phế quản, giúp bệnh nhân dễ thở.
- Phương pháp khí dung cũng được sử dụng để làm loãng đờm ở những bệnh nhân đang điều trị bệnh phổi. Ở trẻ nhỏ dưới 1 tuổi dễ bị viêm tiểu phế quản do tắc đờm nhớt, xông khí dung bằng nước muối sẽ có thể giúp làm loãng đờm, trẻ dễ ho và tống được đờm ra ngoài.
- Ngoài ra, cũng có thể dùng tinh dầu thơm từ lá khuynh diệp, lá sả, bạc hà, lá chanh, lá tía tô... vào máy khí dung để giúp sát trùng và làm thông mũi - họng, giảm cảm cúm gây nghẹt mũi, người bệnh sẽ dễ chịu.
3. Khí dung sử dụng thế nào mới đúng?
Cách sử dụng máy khí dung có thể thực hiện theo các bước sau:
- Dùng ống nhỏ giọt hoặc ống tiêm sạch để lấy một lượng nước muối sinh lý 0.9% hoặc nước cất (theo liều lượng đã được bác sĩ quy định) cho vào cốc đựng thuốc. Nếu dùng loại thuốc đã pha sẵn thì không cần pha thêm.
- Dùng ống nhỏ giọt hoặc ống tiêm sạch để lấy một lượng thuốc (theo liều lượng đã được bác sĩ quy định) cho vào cốc đựng thuốc cùng với nước muối hoặc nước cất, hoặc nếu có thuốc pha sẵn thì dùng ống tiêm lấy theo lượng thuốc bác sĩ chỉ dẫn.
- Nối mặt nạ hoặc ống thở vào cốc đựng thuốc.
- Ðặt mặt nạ lên mặt và chỉnh dây cột cho vừa khít hoặc đưa ống thở lên.
- Thở chậm và sâu bằng miệng (hít vào sâu, ngưng lại 1 - 2 giây rồi thở ra) cho đến khi hết thuốc trong cốc đựng, trung bình khoảng 10 - 20 phút. Trong thời gian này, người bệnh cần tập trung hít thở sâu để thuốc có thể đi vào phổi.
- Khi sử dụng mặt nạ, thuốc có thể đọng lại trên mặt hoặc thoát ra ngoài nếu mặt nạ không áp sát vào mặt, do đó làm giảm lượng thuốc vào phổi.
- Sau khi dùng, tháo mặt nạ hay ống thở và cốc đựng thuốc ra khỏi ống dẫn nhựa. Rửa mặt nạ hay ống thở miệng, cốc đựng thuốc, ống nhỏ giọt hay ống tiêm dưới vòi nước rồi đặt lên khăn sạch để cho khô. Lắp trở lại vào ống dẫn rồi mở công tắc cho máy chạy khoảng 10 - 20 giây để làm khô phía trong.
Mỗi tuần rửa mặt nạ hay ống thở miệng, cốc đựng thuốc, ống nhỏ giọt hay ống tiêm bằng nước ấm với xà bông, sau đó rửa lại bằng nước sạch. Làm khô phía ngoài và phía trong.Thỉnh thoảng lau mặt ngoài máy nén khí bằng khăn ẩm.
4. Không lạm dụng khí dung quá liều vì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe
Nhiều người nghĩ rằng, dùng khí dung càng nhiều sẽ càng nhanh khỏi bệnh nên cứ dùng liên tục thoải mái, thường xuyên, nhất là ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, các bác sĩ cho biết, mọi người không nên lạm dụng khí dung, đặc biệt là với trẻ em, bởi phần lớn thuốc khí dung là corticoid, dùng quá liều có thể gây ra những tác dụng rất nguy hiểm. Ngoài ra, việc dùng thuốc liên tục có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc thuốc, gây tổn thương lâu dài cho phổi.
Dùng khí dung nên tuân thủ theo chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ (Nguồn: Internet)
Chính vì thế, khi dùng khí dung nên tuân thủ theo chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ về loại thuốc, liều dùng và thời gian sử dụng.
Không được tự ý dùng thuốc khí dung, nhất là các loại thuốc chứa corticoid hay kháng sinh. Ví dụ: các loại tinh dầu (hay ống hít bán sẵn làm thông mũi) không được dùng cho trẻ sơ sinh hay trẻ dưới 18 tháng vì có thể gây ức chế hô hấp. Các thuốc dạng nước để khí dung có nhóm aminoglycosid không sử dụng cho những trẻ chưa biết nói vì có thể gây ngộ độc ốc tai dẫn đến điếc. Người lớn cũng không được lạm dụng bừa bãi vì sẽ gây nghiện và giảm khứu giác.
Bên cạnh đó, với bệnh hen, nhiều chuyên gia cũng không khuyến khích khí dung ở nhà. Lý do vì khi khí dung nhiều, người thân của bệnh nhân sẽ không biết được dấu hiệu bệnh nặng lên, lúc phát hiện thì đã nguy kịch.
Khi sử dụng máy khí dung phải tuân thủ cách pha thuốc vì nếu pha không đúng liều lượng các hạt phun sương không đúng kích thước sẽ không tác dụng vào bên trong phế quản, hoặc lơ lửng bám vào thành họng, chưa kịp xuống đến các phế quản. Ngoài ra, thủ thuật này có quy định chặt chẽ về chống nhiễm trùng: Mỗi một lần khí dung phải thay bộ dây. Tuy nhiên, nhiều người chỉ dùng một bộ dây qua nhiều lần sử dụng và đôi khi gây hại cho sức khỏe.
