1. Cây lạc tiên là cây gì ?
Lạc tiên hay còn gọi là cây lạc, người dân Nam bộ gọi là cây/dây nhãn lồng, dây chùm bao, có tên khoa học là Passiflora foetida L. thuộc họ Lạc tiên. Đây là một loại cây có lá và quả ăn được. Loại cây này có nguồn gốc từ vùng tây nam Hoa Kỳ, Mexico, vùng Caribe... Sau đó du nhập vào các vùng nhiệt đới trên toàn thế giới như Đông Nam Á, Hawail.
Lạc tiên - loại cây mọc hoang có mặt khắp mọi nơi (Nguồn: Internet)
Đây là cây thân leo, xung quanh thân cây có nhiều tua cuốn và toàn bộ xung quanh thân đều có lông tơ, mềm và mỏng. Lá cây dài tầm từ 5 - 8 cm, rộng cỡ 7cm và có hình trái tim mọc đối xứng nhau, có lông tơ và thùy nhọn ở đầu.
Quả lạc tiên có hình tròn, mọc đơn lẻ và xung quanh được bao bọc bởi các tua lá và khi quả chín có màu vàng mọng nước, có thể ăn ngay được.
Lạc tiên có nhiều loại, tại Việt Nam có tới 15 loại như lạc tiên Nam bộ, lạc tiên tây, lạc tiên trứng... Các loại cây này mọc hoang khắp nơi tại các vùng đồi núi, các lùm bụi, leo lên các loại cây khác. Hoặc được trồng trong vườn nhà để làm thuốc.
Có thể thu hái lạc tiên vào mùa xuân, mùa hạ. Sau đó đem phơi khô và dùng dần, đối với trái thì có thể ăn khi còn tươi hoặc đem sấy khô tùy thích. Người dân thường dùng đọt non của lạc tiên làm rau luộc ăn, chấm với mắm nêm để giúp an thần dễ ngủ và làm mát cơ thể.
2. Công dụng của cây lạc tiên theo y học hiện đại
Với y học hiện đại, các thành phần trong lạc tiên có tác dụng hỗ trợ ngủ ngon và an thần nhẹ nhàng, giảm căng thẳng thần kinh. Người mắc chứng tim hồi hồi hộp, mất ngủ có thể dùng lá tươi nấu canh ăn hoặc sắc lấy nước uống.
Ngoài hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ, ngủ hay mơ, công dụng cây lạc tiên là giúp khắc phục tình trạng phụ nữ hành kinh sớm, giảm suy nhược hệ tim mạch nói riêng và cơ thể nói chung.
Bên cạnh đó, lạc tiên còn có công dụng giải độc, mát gan. Bạn có thể sử dụng lạc tiên trong trường hợp bị nóng trong người hoặc đau mắt đỏ.
Rất nhiều nghiên cứu cho thấy, sử dụng lạc tiên đều đặn sẽ giúp đem lại những tác dụng tích cực đến hệ thần kinh trung ương như: trấn tĩnh, an thần, chống hồi hộp, lo âu, mất ngủ. Đặc biệt, loại cây này còn tác dụng trực tiếp lên cơ trơn, làm giãn và chống co thắt nên có thể giúp chữa các chứng đau do co thắt đường tiêu hóa, tử cung.
3. Tác dụng của cây lạc tiên trong y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền, lạc tiên có vị ngọt và đắng, tính mát. Tác dụng của cây lạc tiên là giúp tiêu viêm, lợi tiểu, an thần, chữa mất ngủ, viêm da, mẩn ngứa... Thường dùng dưới dạng rau ăn, thuốc sắt hoặc cao lỏng.
Một số tác dụng của cây lạc tiên trong đông y như:
- Thanh nhiệt cơ thể, giúp giải độc gan và hỗ trợ làm mát gan.
- Chữa bệnh mất ngủ, rối loạn giấc ngủ, ngủ không sâu giấc.
- Trị bệnh ho phế quản và đau bụng.
- Giảm căng thẳng, mệt mỏi.
- Hỗ trợ điều trị các bệnh lý về tim mạch.
- Điều trị chứng suy nhược thần kinh.
- Giúp trị các bệnh về da liễu như: viêm da, ghẻ ngứa,...
- Giúp an thần, dưỡng can, thanh tâm và lợi tiểu.
- Chữa bệnh kiết lỵ.
4. Cây lạc tiên chữa bệnh gì ?
4.1 Chữa mất ngủ, tim hồi hộp
Dùng 15g lạc tiên khô sắc nước uống thay trà hàng ngày. Hoặc có thể kết hợp với các vị thuốc khác như sau: Lạc tiên 50g, lá vông 30g, lá dâu tằm 10g, tâm sen 2g, đường 90g, sắc uống ngày 1 thang. Dùng 7-10 ngày.
4.2 Suy nhược thần kinh, mất ngủ
Dùng cao lỏng lạc tiên, cách chế như sau: Cây lạc tiên 50g, lá vông 30g, lá dâu tằm 10g, liên tâm 2,2g, đường 90g, nước vừa đủ 100ml (Một số tài liệu còn sử dụng thêm chất axit benzoic để bảo quản và cồn vừa đủ để hòa tan axit benzoic). Ngày dùng 2 - 4 thìa cà phê. Uống trước khi đi ngủ.
4.3 An thần, dịu thần kinh, giúp ngủ ngon
Lạc tiên 20g, lá vông nem 2g, cam thảo 6g, xương bồ 6g, táo nhân sao 10g, hạt sen 12g, lá tre 10, lá dâu 10g. Đổ 600ml nước sắc còn 200ml nước, uống ngày 1 thang. Dùng 7 - 10 ngày.
Có rất nhiều bài thuốc chữa mất ngủ từ lạc tiên (Nguồn: Internet)
4.4 Người cao tuổi khó ngủ, đau mỏi người
Cây lạc tiên (cả rễ, dây lá, quả non) 500g, hoa thiên lý 300g, lá mướp đắng non 100g. Tất cả sao khử thổ, tán nhuyễn dạng bột, cho thêm 50g đậu xanh (để cả vỏ), rang chín, cũng tán nhuyễn. Mỗi ngày pha 3 muỗng cà phê vào 100ml nước sôi để nguội, uống thay trà hàng ngày.
4.5 Chữa bệnh bạch huyết cổ, viêm mủ da
Lạc tiên 10g, vỏ khô quả dẻ Trùng Khánh, rễ cây Ô Rô nước, rễ cây Mơ leo, mỗi vị 15g nấu với thịt lợn để ăn.
4.6 Viêm mủ da, ghẻ ngứa, loét ở chân
Dùng lá lạc tiên với lượng thích hợp, đun sôi trong nước để tắm hoặc ngâm và đắp ngoài da.
5. Uống cây lạc tiên nhiều có tốt không ?
Cũng giống với bao loại thực phẩm khác thì cái gì uống nhiều quá mức cũng không tốt cho sức khỏe. Khi lạm dụng, uống cây lạc tiên nhiều sẽ gây ra các dụng phụ sau:
- Vì tác dụng của cây lạc tiên giúp an thần, giúp ngủ ngon thì khi uống nhiều quá mức sẽ làm cho cơ thể thường xuyên cảm thấy buồn ngủ.
- Phụ nữ đang mang thai không nên dùng vì sẽ làm co bóp tử cung rất nguy hiểm cho sức khỏe mẹ bầu và thai nhi.
- Nhịp tim tăng nhanh và có cảm giác nôn nao.
- Mặc dù tốt cho hệ thần kinh nhưng khi uống quá nhiều thì dễ làm cơ thể mệt mỏi, bồn chồn và cảm thấy lo lắng.
6. Cách sử dụng cây lạc tiên
Tác dụng của cây lạc tiên ngoài dùng trong các bài thuốc chữa bệnh thì loại cây này còn được sử dụng ở nhiều mục đích khác như chế biến trà hoặc rau ăn,....Dưới đây là một số cách sử dụng cây lạc tiên mà bạn nên thử:
6.1 Hãm trà
Để sử dung nấu trà thì bận cần dùng khoảng 15g cây khô cho vào ấm và chế nước sôi vào hãm tầm 15 phút rồi có thể chiết ra uống được. Có thể dùng thay thế các loại trà khác để uống hàng ngày.
6.2 Chế biến thành món ăn
Nhiều người dân ở Việt Nam không còn quá xa lạ với cây lạc tiên, họ thường dùng phần thân để nấu canh, xào tỏi hoặc luộc để ăn kèm. Các món ăn này tuy khá đỡn giản nhưng đem lại giá trị dinh dưỡng cao, tốt cho sức khỏe và hệ thần kinh.
Ngoài ra, quả lạc tiên cũng được dùng làm nước giải khát có tác dụng mát và bổ. Nước quả lạc tiên có mùi thơm đặc biệt, vị hơi chua, chứa nhiều vitamin, nhất là vitamin B2.
6.3 Ngâm rượu
Để dùng lạc tiên ngâm rượu thì sau khi hái về đem đi phơi hoặc sấy khô, cho vào bình rượu trắng trên 40 độ C. Ngâm khoảng từ 2 - 3 tháng là có thể sử dụng được và mỗi lần uống chỉ nên uống tầm 20 - 30ml, tránh lạm dụng uống quá mức cần thiết gây ảnh hưởng sức khỏe.
6.4 Nấu cao lạc tiên
Nếu như bạn không thích dùng lạc tiên để ngâm rượu thì có thể lấy cây này để đi nấu cao. Bạn nấu thành cao sệt sệt thì có thể bảo quản và sử dụng lâu dài.
Cao lạc tiên có mùi thơm đặc trung, mùi vị dễ uống, mỗi khi uống chỉ cần dùng một muỗng nhỏ pha với nước nóng là có thể dùng được.
7. Những lưu ý khi sử dụng cây lạc tiên
Để phát huy tối đa những tác dụng của cây lạc tiên mang lại cho sức khỏe thì khi sử dụng loại cây này thì bạn cần chú ý một vài vấn đề sau để tránh các tác dụng phụ không mong muốn gây hại sức khỏe:
- Chỉ nên dùng đúng liều lượng và không lạm dụng quá mức cho phép.
- Người đang mang thai và cho con bú không nên sử dụng.
- Không nên tự chế các bài thuốc và khi chữa bệnh bằng cây lạc tiên cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Trên đây là thông tin về các tác dụng của cây lạc tiên mang lại, cũng như cách sử dụng và lưu ý cần biết khi dùng cây này. Vì thế hãy sử dụng đúng cách và tránh lạm dụng quá nhiều gây hại sức khỏe.