Những rủi ro khi đầu tư trái phiếu mà bạn cần cân nhắc

Phát hành trái phiếu là một giải pháp hữu hiệu cho các cơ quan, tổ chức, Nhà nước khi cần huy động một lượng vốn nhất định. Đối với người mua trái phiếu thì đây cũng là một sự đầu tư cực kỳ khôn ngoan khi bạn có thể nhận về nhiều hơn so với số tiền đã bỏ ra. Để tìm hiểu rõ hơn về trái phiếu, các bạn hãy theo dõi bài viết dưới đây.

Trái phiếu là gì?

Trái phiếu là một chứng nhận nghĩa vụ nợ. Người phát hành nó phải trả cho người sở hữu trái phiếu một khoản tiền cụ thể trong một thời gian xác định với mức lợi tức quy định. Khoản tiền này được ghi rõ trên trái phiếu, còn được gọi là “mệnh giá của trái phiếu”. Người phát hành trái phiếu có thể là doanh nghiệp (trong trường hợp này trái phiếu được gọi là trái phiếu doanh nghiệp), một tổ chức chính quyền như Kho bạc Nhà Nước (trong trường hợp này gọi là trái phiếu kho bạc) hoặc chính quyền (gọi là công trái hoặc trái phiếu chính phủ). 

Trái phiếu chính phủ (Nguồn: Internet)

Người mua trái phiếu còn gọi là trái chủ, có thể là cá nhân, doanh nghiệp hoặc chính phủ. Tên của trái chủ có thể được ghi trên trái phiếu (gọi là trái phiếu ghi danh) hoặc không được ghi (trái phiếu vô danh). 

Trái chủ là người cho nhà phát hành vay và họ không chịu bất cứ trách nhiệm nào về kết quả sử dụng vốn vay. Nghĩa vụ của nhà phát hành là phải thanh toán theo các cam kết nợ được xác định trong hợp đồng vay.

Đầu tư trái phiếu là gì?

Đầu tư trái phiếu là quá trình diễn ra một giao dịch cho vay giữa người đầu tư trái phiếu (là người cho vay) và người phát hành trái phiếu (chính phủ, doanh nghiệp, ngân hàng hay tổ chức tài chính là người đi vay). Nhà phát hành có nghĩa vụ phải thanh toán cho trái chủ theo các giao dịch và cam kết nợ được xác định trong hợp đồng vay.

Trái phiếu sẽ là một công cụ tuyệt vời để tạo ra thu nhập nếu bạn biết cách đầu tư một cách khôn ngoan. Đây cũng được coi là sự đầu tư an toàn hơn rất nhiều so với cổ phiếu.

Các rủi ro khi đầu tư trái phiếu

Rủi ro tín dụng

Trái phiếu chính phủ thường được coi là loại trái phiếu có mức độ rủi ro thấp nhất, vì Chính phủ có thể thực hiện việc thu thuế hoặc phát hành tiền để trả nợ. Các công ty không có những quyền đó, do vậy trái phiếu do công ty phát hành có mức độ rủi ro cao hơn và phải trả lãi suất cao hơn cho các nhà đầu tư.

Rủi ro lãi suất

Lãi suất và giá trái phiếu có mối quan hệ tỉ lệ nghịch:

Khi lãi suất giảm, các nhà đầu tư cố gắng nắm bắt hoặc khóa lãi suất trần trong thời gian lâu nhất có thể. Họ sẽ thu lãi từ những trái phiếu trả lãi suất cao hơn so với giá thị trường bấy giờ. Sự gia tăng nhu cầu vốn dẫn đến việc tăng giá trái phiếu.

Ngược lại, khi mức lãi suất bắt đầu tăng lên, các nhà đầu tư sẽ bỏ những trái phiếu mà nhà phát hành trả lãi suất thấp. Điều này sẽ làm cho giá trái phiếu giảm xuống.

Rủi ro lạm phát

Khi chi phí sinh hoạt và lạm phát gia tăng với tốc độ nhanh hơn so với tốc độ tăng của lãi suất đầu tư trái phiếu thì sức mua của các nhà đầu tư sẽ giảm và thậm chí có thể thu về mức lãi suất âm.

Ví dụ, giả sử một nhà đầu tư trái phiếu có khả năng thu được mức lãi suất 2%, nếu lạm phát tăng lên đến 4% sau khi họ đầu tư, thì lãi suất của nhà đầu tư thực tế chỉ còn là -2%.

Rủi ro đầu tư

Tính chất có thể thu hồi của trái phiếu cho phép tổ chức phát hành mua lại trái phiếu trước ngày đáo hạn. Kết quả là, người sở hữu trái phiếu nhận được khoản thanh toán gốc có giá trị cao hơn so với mệnh giá trái phiếu

Tuy nhiên, mặt trái của một trái phiếu có thể thu hồi đó là nhà đầu tư nhận được tiền nhưng không thể tái đầu tư với mức lãi suất tương đương. Nếu lâu dài rủi ro tái đầu tư có tác động xấu đến lợi nhuận đầu tư.

Để bù đắp cho rủi ro này, đối với những trái phiếu không có đặc tính thu hồi, các nhà đầu tư trái phiếu sẽ nhận được mức lãi suất cao hơn trái phiếu có thể thu hồi.

Các loại trái phiếu hiện nay

Phân loại dựa vào chủ thể phát hành

• Trái phiếu của Chính phủ: Để phục vụ và đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Chính phủ, Chính phủ phát hành trái phiếu để huy động tiền chưa sử dụng của người dân và các tổ chức kinh tế, xã hội. Chính phủ là Nhà phát hành uy tín nhất trên thị trường. Do đó, trái phiếu Chính phủ được coi là loại chứng khoán có ít rủi ro nhất.

Trái phiếu Chính phủ Mỹ luôn hấp dẫn các nhà đầu tư (Nguồn: Internet)

• Trái phiếu của doanh nghiệp là trái phiếu do doanh nghiệp nhà nước, công ty cổ phần và công ty trách nhiệm hữu hạn phát hành với mục đích tăng vốn hoạt động. Trái phiếu doanh nghiệp rất đa dạng vì vậy bạn có thể cân nhắc và lựa chọn hợp lý.

• Trái phiếu của ngân hàng và các tổ chức tài chính: các ngân hàng và tổ chức tài chính cũng có thể phát hành trái phiếu để tăng thêm vốn hoạt động.

Phân loại dựa vào hình thức trái phiếu

• Trái phiếu vô danh là loại trái phiếu không ghi tên của người mua vào trong sổ sách của người phát hành đồng thời tên của người mua không được ghi trên trái phiếu. Trái chủ là người được hưởng quyền lợi.

• Trái phiếu ghi danh là loại trái phiếu có ghi tên của người mua vào trong sổ sách của người phát hành song song với đó, tên của người mua được ghi trực tiếp trên trái phiếu.

Phân loại dựa vào lợi tức

• Trái phiếu có lãi suất cố định là loại trái phiếu mà lợi tức được xác định theo một tỷ lệ phần trăm (%) cố định tính theo mệnh giá của chính trái phiếu đó.

• Trái phiếu có lãi suất biến đổi (lãi suất thả nổi) là loại trái phiếu mà lợi tức được trả trong các kỳ không giống nhau và được tính theo một lãi suất có sự biến đổi theo một lãi suất tham chiếu khác.

• Trái phiếu có lãi suất bằng 0 là loại trái phiếu mà người mua không nhận được lãi, nhưng được mua với mức giá thấp hơn mệnh giá trái phiếu (mua chiết khấu) và được người phát hành hoàn trả số tiền bằng mệnh giá khi trái phiếu đó đáo hạn.

Người mua trái phiếu được nhận lại một khoản tiền khi đáo hạn (Nguồn: Internet)

Như vậy, đối với trái phiếu, bạn cần một sự nhanh nhạy trong việc nắm bắt thị trường. Đầu tư ở bất kì một lĩnh vực nào cũng luôn luôn tồn tại lợi nhuận và cả rủi ro. Vì thế, hãy là những nhà đầu tư thông minh, biến trái phiếu thành một công cụ sinh lời hữu hiệu.