Trĩ ngoại là gì? Nhận biết chính xác nguyên nhân và các cách ‘đẩy lùi’ bệnh hiệu quả

(VOH) - Bệnh trĩ ngoại có thể gây chảy máu, nứt và ngứa hậu môn, gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Vậy bệnh trĩ ngoại là gì, làm sao nhận biết và điều trị ra sao?

Trĩ ngoại thuộc trong nhóm bệnh trĩ rất dễ gặp và dễ nhận biết. Đây là căn bệnh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh mà còn mang đến những phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, với tâm lý xấu hổ vì bệnh tế nhị và chủ quan, bệnh trĩ ngoại càng ngày trở nên phổ biến, dễ mắc và dễ tái phát hơn cả.

1. Bệnh trĩ ngoại là gì?

Trĩ ngoại là tình trạng các đám rối tĩnh mạch ở hậu môn bị giãn, gây gấp khúc phía dưới đường lược tạo thành búi trĩ, khác với trĩ nội hình thành búi trĩ phía trên đường lược. Đây là căn bệnh rất dễ nhận biết bằng mắt thường tuy nhiên rất nhiều người không biết hoặc có do tâm lý ngại vì bệnh ở vùng nhạy cảm nên không đi khám, đến khi bệnh trở nặng mới chữa trị, lúc này việc điều trị rất khó khăn.

tri-ngoai-la-gi-nhan-biet-chinh-xac-nguyen-nhan-va-cac-cach-day-lui-benh-hieu-qua-voh-1
Trĩ ngoại khác với trĩ nội hình thành búi trĩ phía trên đường lược (Nguồn:Internet)

2. Nguyên nhân bệnh trĩ ngoại

  • Do ăn uống: Ăn uống không lành mạnh, ăn nhiều chất cay nóng, đồ chiên xào, nhiều chất đạm, chất kích thích, nhưng lại ít ăn rau xanh, hoa quả, uống ít nước sẽ khiến cơ thể thiếu chất xơ dẫn đến táo bón;
  • Do thói quen sinh hoạt: Lười vận động, những người phải ngồi lâu, đứng nhiều không chịu hoạt động thường xuyên, tạo áp lực cho các tĩnh mạch ở hậu môn dẫn đến trĩ ngoại;
  • Do táo bón lâu ngày: Những người bị táo bón thường xuyên phải rặn khi đi cầu, việc rặn này tạo áp lực rất nhiều cho các tĩnh mạch trĩ ở vùng hậu môn, dẫn đến trĩ;
  • Do thay đổi hormone sinh lý ở phụ nữ mang thai và người già: Do sức đề kháng yếu, người già và phụ nữ mang thai rất dễ gặp vấn đề táo bón, đồng nghĩa là hệ thống tĩnh mạch cũng yếu hơn.

Xem thêm: Tránh những nguyên nhân này để phòng ngừa áp xe hậu môn

2.1 Đối tượng nguy cơ bị bệnh trĩ ngoại

  • Người có thói quen sinh hoạt ngồi nhiều, đứng lâu, ít vận động, mang vác nặng;
  • Người có thói quen ăn uống thiếu chất xơ, ăn nhiều đồ cay nóng như rượu bia, ớt, hạt tiêu…;
  • Người có thói quen ngồi xổm, rặn khi đi cầu, quan hệ đồng tính nam;
  • Người bị táo bón kéo dài;
  • Người mắc các bệnh toàn thân như rối loạn tiêu hóa, bệnh hô hấp;
  • Phụ nữ mang thai và sau khi sinh cũng có nguy cơ cao mắc trĩ ngoại. 

3. Dấu hiệu bệnh trĩ ngoại

Trĩ ngoại là thường nằm bên ngoài dưới đường lược, từ đám rối trĩ ngoại (mạch trực tràng dưới). Do đó, bệnh trĩ ngoại cũng có dấu hiệu ban đầu như trĩ nội và trĩ tổng hợp:

  • Đi ngoài ra máu: thường là máu đỏ tươi - là triệu chứng thường gặp nhất và là lý do khiến bệnh nhân phải đến các cơ sở y tế khám bệnh;
  • Có cảm giác nặng tức ở hậu môn, mót rặn: đây cũng là một trong những dấu hiệu nhiều người bệnh trĩ mắc phải;
  • Đau rát hậu môn: Cảm giác này có thể chỉ xuất hiện cao điểm trong và sau khi đi vệ sinh, hoặc có thể âm ỉ suốt cả ngày, đặc biệt là khi ngồi, ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt thường ngày của người bệnh;
  • Đi ngoài thấy búi trĩ sa ra ngoài hậu môn: búi trĩ có thể tự động thụt lên hoặc phải dùng tay đẩy lên hay không thể đẩy vào bên trong ống hậu môn.

Xem thêm: Cảnh báo: Trong các bệnh lý ngoại khoa hậu môn trực tràng, bệnh trĩ đứng hàng đầu và chiếm tới 58,5%

3.1 Bệnh trĩ ngoại có nguy hiểm không ?

Trĩ ngoại không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng tâm lý của người bệnh sẽ chịu ảnh hưởng rất lớn. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh sẽ trở nên nặng, búi trĩ sưng, phù nề, chảy dịch và máu, gây cảm giác đau đớn, thiếu máu, viêm nhiễm hậu môn, giảm ham muốn tình dục,...

tri-ngoai-la-gi-nhan-biet-chinh-xac-nguyen-nhan-va-cac-cach-day-lui-benh-hieu-qua-voh-2
Trĩ ngoại không đe dọa đến tính mạng nhưng gây cảm giác khó chịu khi sinh hoạt (Nguồn:Internet)

Xem thêm: Mẹo mát xa chân giúp mẹ bầu ‘tạm biệt’ chứng phù nề khi mang thai

4. Cách chẩn đoán bệnh trĩ ngoại

Chẩn đoán bệnh trĩ chủ yếu dựa vào lâm sàng người bệnh và các xét nghiệm đi kèm để chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý có biểu hiện tương tự:

4.1 Về lâm sàng

  • Chẩn đoán được thực hiện bằng cách nhìn vào khu vực trĩ với biểu hiện rõ nhất là sự xuất hiện của búi trĩ phồng to ở hậu môn, có lớp da che phủ, màu đỏ sẫm như cục máu đông và có các mạch máu ngoằn nghèo, chồng chéo lên nhau;
  • Triệu chứng đi kèm của bệnh nhân có thể là ngứa ngáy, nóng rát hậu môn, đau tức khi đại tiện hoặc đứng, ngồi lâu;
  • Đi ngoài ra máu khá thường gặp nhưng không phải là triệu chứng bắt buộc.

4.2 Về xét nghiệm

Bác sĩ sẽ thực hiện nội soi đại tràng và đại tràng sigma là việc làm rất cần thiết. Điều này nhằm xác nhận chẩn đoán và loại trừ các nguyên nhân khác như nứt ống hậu môn, viêm ống hậu môn, khối u hậu môn, trực tràng, polyp hậu môn - trực tràng và đặc biệt là nguyên nhân nghiêm trọng như ung thư đại tràng, trực tràng.

5. Cách chữa bệnh trĩ ngoại

5.1 Dùng thuốc Tây y

Để chữa bệnh trị ngoại, những loại thuốc uống dạng viên được bác sĩ kê khai trong toa thuốc đều có tác dụng tăng tính thẩm thấu, tăng độ vững bền thành mạch, giúp giảm sưng, phù nề, cầm máu và co búi trĩ. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ sử dụng những loại thuốc đặt hoặc thuốc bôi có tác dụng tại chỗ giúp giảm đau, giảm ngứa, sát trùng, chống viêm.

  • Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn: Ibuprofen hoặc Acetaminophen,...;
  • Thuốc bôi trĩ: Hydrocortisone, Cotripro, Titanoreine,...;
  • Thuốc giảm ngứa tại chỗ: Kem Hydrocortisone;
  • Thuốc khác: Thuốc đặt hậu môn, thuốc chống táo bón, thuốc làm mềm phân,...

5.2 Dùng thuốc Đông y

Khi áp dụng các bài thuốc Đông y để điều trị trĩ ngoại, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ dẫn của người kê thuốc, kiêng khem trong sinh hoạt, dinh dưỡng cho phù hợp. Dưới đây là 2 bài thuốc mà bạn có thể tham khảo:

  • Bài thuốc từ lá cây bỏng: Lá bỏng có tác dụng hoạt huyết, tiêu viêm, tiêu độc và kháng khuẩn. Lá bỏng cũng có khả năng khắc phục được chứng đại tiện ra máu;
  • Bài thuốc từ rau diếp cá: Diếp cá có khả năng kháng viêm và kháng khuẩn, là cây thuốc quen thuộc trong điều trị trĩ.

5.3 Can thiệp ngoại khoa

Hiện nay có nhiều phương pháp ngoại khoa điều trị bệnh trĩ gồm: chích xơ, đốt, thắt dây thun, phẫu thuật cắt trĩ, phẫu thuật Longo,... Tuy nhiên, với trĩ ngoại, chỉ nên áp dụng phẫu thuật cắt trĩ vì hậu môn là vùng có nhiều cơ quan thụ cảm nên nếu áp dụng các phương pháp can thiệp ngoại khoa khác thì sẽ gây đau đớn nhiều trong một thời gian dài sau mổ. Tuy nhiên, bệnh trĩ ngoại không được khuyên nên điều trị bằng phẫu thuật, trừ khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn cuối, bị nhiễm trùng, sưng tấy, thậm chí lở loét,...

Xem thêm: Các phương pháp đẩy lùi bệnh trĩ được áp dụng phổ biến hiện nay

6. Cách chữa bệnh trĩ ngoại tại nhà

Ngoài các cách điều trị trên, bạn cũng có thể áp dụng chữa bệnh trĩ ngoại tại nhà. Sau đây là các cách mà bạn có thể tham khảo:

  • Tắm nước ấm: Ngâm hậu môn trong bồn tắm với một ít nước ấm trong khoảng 20 phút/lần, thực hiện 2 - 3 lần/ngày, nhất là sau mỗi lần đi đại tiện. Sau đó, lau khô nhẹ nhàng vùng hậu môn bằng vải hoặc khăn mềm, không chà xát vùng hậu môn;
  • Bôi kem: Một số loại kem bôi có thể giảm triệu chứng đau, ngứa do bệnh trĩ gây ra. Bệnh nhân có thể sử dụng kem bôi theo đúng chỉ định của bác sĩ;
  • Chườm đá: Đặt một túi nước đá, chườm nhiều lần mỗi ngày lên vùng bị trĩ để giảm đau, sưng trong quá trình điều trị trĩ ngoại;
  • Ngồi xổm khi đi vệ sinh: Tư thế đi vệ sinh tốt nhất cho người bệnh trĩ là ngồi xổm (có thể đặt chân lên mặt bồn cầu). Tư thế này giúp trực tràng tống phân ra ngoài thuận tiện hơn;
  • Sử dụng đệm: Ngồi lên đệm thay vì bề mặt cứng sẽ giảm sưng cho người bị bệnh trĩ, hạn chế hình thành các búi trĩ mới;
  • Giữ hậu môn sạch sẽ: Người bệnh trĩ ngoại nên vệ sinh hậu môn sạch sẽ hằng ngày bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ, sau đó lau khô hoặc dùng máy sấy thổi nhẹ để làm khô;
  • Chọn quần lót bằng vải cotton: Mặc quần lót bằng vải cotton rộng sẽ giúp khu vực hậu môn thông thoáng, không gây áp lực lên búi trĩ, tránh làm bệnh trĩ nặng hơn.

tri-ngoai-la-gi-nhan-biet-chinh-xac-nguyen-nhan-va-cac-cach-day-lui-benh-hieu-qua-voh-3
Để chữa bệnh trĩ ngoại tại nhà, bạn có thể ngâm hậu môn trong bồn tắm với một ít nước ấm sẽ giảm bớt cơn ngứa ngáy và đau rát (Nguồn:Internet)

7. Cách phòng ngừa bệnh trĩ ngoại

Để phòng bệnh trĩ ngoại, bạn cần hạn chế tình trạng táo bón, tránh nguyên nhân khiến phân khô, cứng, khó đi đại tiện. Một số lời khuyên hữu ích trong việc phòng bệnh gồm:

  • Uống nhiều nước: Nước giúp làm mềm phân, giúp phân dễ dàng đi qua hậu môn khi đi đại tiện. Bạn có thể bổ sung các loại nước sau như nước canh, nước hoa quả, nước tinh khiết,...và đảm bảo lượng nước bổ sung cho cơ thể mỗi ngày đạt 1,5 - 2 lít nước đối với người trưởng thành. 
  • Tăng cường vận động thể chất: Đây là phương thức hiệu quả nhất để giúp con người trao đổi chất trong cơ thể, hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh trĩ. Mỗi người nên tập khoảng 20 - 30 phút/ngày;
  • Dùng thuốc làm mềm phân: Dùng theo chỉ định của bác sĩ và không nên lạm dụng;
  • Duy trì thói quen đi đại tiện hằng ngày: Người bị táo bón hoặc có nguy cơ mắc bệnh trĩ nên duy trì thói quen đi vệ sinh vào một thời điểm trong ngày. Tuy nhiên, không nên dành quá nhiều thời gian trong nhà vệ sinh, không nên căng thẳng hoặc cố để rặn. Nếu khi buồn đi đại tiện, không nên cố nhịn.

Thêm vào đó, để đẩy lùi căn bệnh trĩ ngoại cũng như có một sức khỏe tốt, chế độ dinh dưỡng hằng ngày cũng cần quan tâm hơn hết.

7.1 Bệnh trĩ ngoại nên ăn gì ?

  • Thực phẩm chứa nhiều sắt: Tình trạng thiếu máu thường xuyên do quá trình đi đại tiện sẽ làm cơ thể hoa mắt, chóng mặt, đau đầu,... Do đó, người bệnh trĩ ngoại nên bổ sung các loại thực phẩm chứa nhiều chất sắt để bù lượng máu đã mất đi như cá ngừ, khoai tây, bông cải xanh, dưa hấu, rau cần, mận, mơ, hạt điều….;
  • Thực phẩm có nhiều chất xơ: Chất xơ tham gia trữ nước đáng kể trong ruột, làm phân mềm giúp cải thiện tình trạng táo bón. Các loại thực phẩm này gồm: Đậu phụ, các loại bột xay, rau màu xanh, cam, quýt,….;
  • Thực phẩm giàu magie: Magie ngoài việc là một dưỡng chất có lợi cho cơ thể thì nó có thể giúp bệnh nhân bị trĩ nhuận tràng, cải thiện rõ rệt triệu chứng táo bón. Điển hình như cá bơn, bột yến mạch, hạt điều sấy, chuối, khoai, mật ong, quả bơ, nho khô không hạt, quả hạnh sấy khô, đậu nành,…

Xem thêm: Ăn – uống đúng cách và kiêng khem đúng mực là ‘liều thuốc’ hiệu quả cho người bệnh trĩ

7.2 Bệnh trĩ ngoại nên kiêng ăn gì ?

  • Không nên ăn các loại thức ăn cay nóng như: ớt, hạt tiêu, hành, tương ớt….Đây là các loại thực phẩm không tốt cho dạ dày và ruột khiến tình trạng đại tiện trở nên tồi tệ hơn;
  • Không nên ăn uống thực phẩm có nhiều chất béo và dầu mỡ;
  • Kiêng các loại thực phẩm có chứa cafein và hạn chế uống rượu bia, hút thuốc lá;
  • Hạn chế bánh ngọt và chocolate vì đây là 2 loại thực phẩm dễ làm tăng khả năng táo bón và ngứa hậu môn;
  • Hạn chế ăn muối nó có thể làm các tế bào và mạch máu căng hơn do muối có khả năng tích nước trong cơ thể người bệnh khiến bệnh sẽ trầm trọng hơn.

Bệnh trĩ ngoại là bệnh lý rất dễ phát hiện, do đó ngay khi xuất hiện những triệu chứng cảnh báo đầu tiên hoặc nghi ngờ mình mắc bệnh trĩ ngoại, người bệnh trĩ ngoại nên đi thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín. Bên cạnh phác đồ điều trị chuẩn, bệnh nhân có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ để giảm đau, giảm khó chịu tại nhà theo lời khuyên của bác sĩ.