Nên cúng 1, 2 hay 3 con cá chép trong lễ cúng ông Công ông Táo?

(VOH) - Cá chép là lễ vật không thể thiếu trong ngày 23 tháng Chạp - ngày cúng ông Công ông Táo. Tuy nhiên, nên cúng 1, 2 hay 3 con cá chép – là điều mà nhiều người vô cùng phân vân.

Cúng bao nhiêu con cá chép là phù hợp?

Ở nhiều địa phương, cá chép là lễ vật nhất định phải có trong ngày cúng ông Công ông Táo - 23 tháng Chạp hàng năm. Tùy theo quan niệm của mỗi gia đình, có nhà cúng 1 con, 2 con cũng có gia đình cúng 3 con cá chép.

Thật ra, việc cúng là tùy tâm, tùy vào quan niệm, niềm tin của mỗi gia đình. Có người cho rằng việc cúng cá chép cũng chỉ mang ý nghĩa tượng trưng, một con cũng được, không có cá chép sống thì đĩa xôi mang hình cá chép, hay dùng cá chép bằng vàng mã cũng được. Có gia đình lại cúng một đôi cá chép vì thích sự cân đối, cân bằng.

Tuy nhiên, nếu muốn làm "chuẩn" theo truyền thuyết về sự tích ông Công ông Táo thì mua 3 con cá chép là phù hợp nhất. Phần lớn những gia đình duy trì tục thả cá chép trong ngày 23 tháng Chạp đều mua 3 con, dành cho 3 vị Táo quân.

cá chép, táo quân
Việc cúng cá chép ngoài ý nghĩa thờ cúng để dâng các Táo quân lấy phương tiện đi lại, thì tục lệ phóng sinh cá chép cũng có một ý nghĩa văn hóa quý báu, thể hiện tinh thần nhân văn của người Việt.

Cách chọn cá chép cúng ông Công, ông Táo

Những con cá để dâng lên Táo quân không nhất thiết phải là con cá to, miễn sao cá khỏe mạnh, không bị trầy xước, mất vảy là được.

Cá chép được chọn để cúng thường là cá chép đỏ. Khi chọn cá nên lưu ý chọn những con cá còn khỏe mạnh, khi chạm nhẹ tay vào mặt nước thấy cá bơi nhanh, quẫy mạnh.

Nếu kỹ hơn, người mua có thể lật nhẹ mang cá lên để kiểm tra, nếu mang cá đỏ tươi nghĩa là đó là cá khỏe mạnh. Nếu mang cá màu đỏ thâm thì đó là con cá yếu, chỉ để một thời gian ngắn có thể chết.

Sau khi mang về nhà, nên thả vào một tô nước sạch, thả thêm 1 cọng rêu nhỏ vào bát nếu mua cá trước thời gian cúng lâu. Khi cúng tô (chậu) đựng cá chép được để cạnh mâm cỗ cúng. 

Cách thả cá chép

Sau lễ cúng ông Công ông Táo, các gia đình sẽ đem phóng sinh cá ở sông, ao, hồ để đưa ông Táo về trời. Dưới đây là một vào lưu ý để thả cá đúng cách:

  • Nên mang cả tô đựng cá đi ra nơi thả, không nên dùng tay vớt cá nhiều lần từ chỗ này qua chỗ khác.
  • Cần chọn những ao, hồ nước sạch, không gian rộng và không quá ô nhiễm.
  • Lúc thả cá xuống ao, hồ, sông, suối phải xuống tận mép nước, nghiêng nhẹ miệng tô xuống để cá bơi ra. Tuyệt đối tránh đứng cao, xa, ném hay hất cá xuống dưới sông.
  • Cần tránh buộc cá trong túi rồi ném cả túi xuống vì làm như thế, cá dễ bị chết, vừa mang tính hình thức, mất đi ý nghĩa của một phong tục đẹp, vừa xả rác xuống môi trường.
  • Sau khi thả cá, nên quan sát xem cá đã bơi khuất đi chưa, tránh tình trạng cá mắc kẹt, hoặc chưa kịp định hướng nên bơi ngược, bị sóng xô dạt lại vào bờ.

Theo tục lệ cổ truyền, người Việt tin rằng, hàng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp âm lịch, Táo quân lại cưỡi cá chép bay về trời để trình báo mọi việc xảy ra trong gia đình với Ngọc Hoàng.

Cho đến đêm Giao thừa, Táo Quân mới trở lại trần gian để tiếp tục công việc coi sóc bếp lửa của mình.

Vì vậy, tục cúng ông Táo mang ý nghĩa cầu mong cho sự ấm no, đầy đủ, sau đó mới đến ý nghĩa thờ "thần Bếp" chuyên cai quản việc bếp núc.