Tuyển chọn thơ Nguyễn Khoa Điềm hay nhất

Nguyễn Khoa Điềm (1943 - 2020) là một nhà thơ lớn của văn học Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh và hậu chiến. Trong bài viết này, VOH tuyển chọn một số bài thơ Nguyễn Khoa Điềm đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng những người yêu thích văn học nước nhà.

Tiểu sử Nguyễn Khoa Điềm

Nguyễn Khoa Điềm - một nhà thơ, nhà văn tài hoa đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người yêu thơ Việt Nam. Thơ Nguyễn Khoa Điềm mang đậm tình yêu quê hương, đất nước, con người và những suy tư về cuộc sống.

Sự nghiệp văn học của ông nhen nhóm giữa những năm tháng chiến tranh ác liệt. Những tác phẩm đầu tay như "Huế 1968" đã nhanh chóng thu hút sự chú ý và nhận được sự tán dương của giới văn học bởi tính chân thực và xúc động mãnh liệt.

Năm 1969, tập thơ "Mặt trời của chúng ta" đã mang về cho ông Giải thưởng Mùa xuân danh giá của Hội Nhà văn Việt Nam. Kể từ đó, Nguyễn Khoa Điềm liên tục cho ra đời những tác phẩm thơ ca nổi tiếng khác như "Đất ngoại ô", "Ngôi nhà có ngọn lửa ấm", "Mặt đường khát vọng", "Lá dầm", "Về một con đường", "Bóng cây của cha",...

Thơ ca của Nguyễn Khoa Điềm thường sử dụng hình ảnh ẩn dụ, ngôn ngữ giản dị nhưng giàu sức gợi, thể hiện một cách tinh tế tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu con người và những suy tư sâu lắng về cuộc sống.

Những bài thơ Nguyễn Khoa Điềm hay nhất

Sau đây là những bài thơ Nguyễn Khoa Điềm nổi bật được VOH tuyển chọn, một trong số đó được giảng dạy trong chương trình phổ thông.

Đất Nước

Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa...” mẹ thường hay kể

Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

Cái kèo, cái cột thành tên

Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng

Đất Nước có từ ngày đó...

 

Đất là nơi anh đến trường

Nước là nơi em tắm

Đất Nước là nơi ta hò hẹn

Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm

Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”

Nước là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi”

Thời gian đằng đẵng

Không gian mênh mông

Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ

Đất là nơi Chim về

Nước là nơi Rồng ở

Lạc Long Quân và Âu Cơ

Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng

Những ai đã khuất

Những ai bây giờ

Yêu nhau và sinh con đẻ cái

Gánh vác phần người đi trước để lại

Dặn dò con cháu chuyện mai sau

 

Hằng năm ăn đâu làm đâu

Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ

Trong anh và em hôm nay

Đều có một phần Đất Nước

Khi hai đứa cầm tay

Đất Nước trong chúng mình hài hoà nồng thắm

Khi chúng ta cầm tay mọi người

Đất nước vẹn tròn, to lớn

Mai này con ta lớn lên

Con sẽ mang đất nước đi xa

Đến những tháng ngày mơ mộng

Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình

Phải biết gắn bó san sẻ

Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở

Làm nên Đất Nước muôn đời...

 

Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu

Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái

Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại

Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất Tổ Hùng Vương

Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm

Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút, non Nghiên.

Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh

Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm

Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi

Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha

Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy

Những cuộc đời đã hoá núi sông ta...

 

Em ơi em

Hãy nhìn rất xa

Vào bốn ngàn năm Đất Nước

Năm tháng nào cũng người người lớp lớp

Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta

Cần cù làm lụng

Khi có giặc người con trai ra trận

Người con gái trở về nuôi cái cùng con

Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh

Nhiều người đã trở thành anh hùng

Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ

 

Những em biết không

Có biết bao người con gái, con trai

Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi

Họ đã sống và chết

Giản dị và bình tâm

Không ai nhớ mặt đặt tên

Nhưng họ đã làm ra Đất Nước

 

Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng

Họ truyền lửa cho mỗi nhà từ hòn than qua con cúi

Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói

Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân

Họ đắp đập be bờ cho người sau trồng cây hái trái

Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm

Có nội thù thì vùng lên đánh bại

Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân

Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại

Dạy anh biết “yêu em từ thuở trong nôi”

Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội

Biết trồng tre đợi ngày thành gậy

Đi trả thù mà không sợ dài lâu

 

Ôi những dòng sông bắt nước từ lâu

Mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát

Người đến hát khi chèo đò, kéo thuyền vượt thác

Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi

Người dạy ta nghèo ăn cháo ăn rau

Biết ăn ớt để đánh lừa cái lưỡi

Cái cuốc, con dao, đánh lừa cái tuổi

Chén rượu đánh lừa cơn mỏi, cơn đau

Con nộm nang tre đánh lừa cái chết

Đánh lừa cái rét là ăn miếng trầu

Đánh lừa thuồng luồng xăm mình xăm mặt

Đánh lừa thằng giặc là chuyện Trạng Quỳnh

Nhưng lạ lùng thay, nhân dân thông minh

Không hề lừa ta dù ca dao, cổ tích

 

Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật

Biết bao nhiêu hành phúc có trên đời

Dẫu phải khi cay đắng dập vùi

Rằng cô Tấm cũng làm về hoàng hậu

Cây khế chua có đại bàng đến đậu

Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta

Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa

Hoa của đất, người trồng cây dựng cửa

Khi ta đến gõ lên từng cánh cửa

Thì tin yêu ngay thẳng đón ta vào

Ta nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi!...

 

Ta lớn lên khao khát những chân trời

Những mảnh đất chân mình chưa bén được

Những biển khơi chứa mặt trời đỏ rực

Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh

Ôi có cách gì ta được ngắm những bình minh

Buổi vũ trụ chớp bùng nên sự sống

Và ánh sáng trên chiếc xe vàng chuyển động

Bỗng một ngày ấm áp kể ta nghe

Về những con ngươi của thiên thể xa xôi

Muốn bầu bạn với con người Trái đất

Ôi phút đó ta vùng lên ngây ngất

Muốn ôm choàng hết tất cả trời mây

Trái tim tay nặng trĩu những mê say

Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất...

 

Nhưng em ơi, cái điều trông đợi nhất

Vẫn những gì có thể có hôm nay

Từ hôm nay, trên mảnh đất ta đây

Ta nắm nó như sợi mây vững chãi

Rồi rút dần từ cánh rừng vĩ đại

Của cuộc đời hằng nuôi dưỡng chúng ta

Và diệu kỳ thay! Ta bỗng loá bất ngờ

Ta đã thấy cuộc đời vô hạn

Giữa đất đai, nhân dân, bè bạn

Ta tìm ra ánh sáng của Con Người

Những Con Người làm sông núi sáng tươi...

 

Những địa danh trôi từ thuở xa xôi

Trôi bằng máu và trôi bằng nước mắt

Đã đọng lại thành tên ngươi, tên đất

Bao năm rồi suốt mặt pha, triền sông

Nhưng không có con người nào đã trôi hết sâu nông

 

Bằng những người dân miền Tây nghèo khổ

Đây không biển thì rừng làm biển cả

Một biển xanh với cồn sóng ngút trời

Họ bám mình vào tấm rẫy nổi trôi

Rồi gục chết dưới màu xanh vĩnh viễn

Cuộc đời họ mênh mang bất định

Chỉ đó nghèo bám riết lấy màu da

Ôi mây trắng ngang đầu, gió dưới rừng xa

Đất Nước ở đâu? Đâu là Đất Nước?

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Tiếng suối hay tiếng chim?

Tiếng người hay tiếng chiêng?

Tiếng đá lăn, cây đổ?

Thác gào hay đá nổ?

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Đất Nước! Đất Nước!

Đất Nước trên miệng ta rồi

Trong tim ta mang

Trên chân ta bước

Đất Nước! Đất Nước!

Cả núi rừng thét lên đồng loạt!

Đó là năm dưới thời giặc Pháp

Chúng hất hàng chục chòi Ta-ôi ra khỏi bản đồ

Đẩy họ vào những cánh rừng xanh không Tổ quốc

Chính lúc đó

Lửa đã cháy lên!

Lửa ngàn đời từ mỗi bếp cháy lên!

Đốt nhà! Ta đốt hết nhà!

Địu con lên lưng vác giáo lên vai

Đánh trăm chiếc cồng xuyên thủng núi

Mắt người già quắc lên cho đàn trẻ theo

Ta đạp rừng nhằm phía Đông bươn tới!

Ôi ta về nguồn! Về nguồn!

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Kờ-ruồng Kù tiệt!

Đất Nước! Đất Nước!

Ôi ta về theo Đất Nước

Ta không chịu làm người dân không Đất Nước

Không Việt Nam

Biển rừng gào lên như muốn níu chân ta

Biển rừng không cuốn ta vào vô định nữa

Ta làm con suối rừng biết tìm sông mà tới

Ta làm con nai biết tìm lối mà về

Mặt trời mọc, mặt trời chỉ hướng

Ôi lòng ta có mặt trời soi sáng

Ta trở về Đất Nước Tổ tiên ơi!...

Và hôm nay

Khi bom thằng Mỹ tới

Cắt ngang những nói nhọn nhà làng

Chôn những nhà mồ vào đất bụi

Ta đánh lên tiếng cồng

Ta gọi vang rừng vang úi

Đất Nước!

Ta đánh lên tiếng chiêng cho cả Bắc Nam cùng nghe được!

Nghe tấm lòng người Tà-ôi, Pa-kô, Cà-tu

Thuỷ chung Đất Nước

Rồi ta quăng cồng dưới suối

Rồi ta chủ chiêng dưới cây

Ta đi

Trong âm vang yêu nước

Ta đi với rựa và tên

Rựa ta mài vào gỗ thành nương

Tên ta gài xuống đất thành bẫy

Thằng Mỹ vào thì xác mà để đấy!

Thằng nguỵ vào thì xác nó đừng chôn!

Cho cháu con ta, ai sau nữa, được nhìn!

Ôi Đất Nước đầu mũi dao

Đất Nước đầu mũi tên

Đất Nước đầu tiếng chiêng

Đất Nước là ngọn lửa

Đất Nước tràn lên từng đỉnh núi

Đất Nước thiêng liêng...

 

Đêm nay ta lên hết mặt sông Hồng!

Nước đánh động dưới chân ta rồi

Đất Nước

Đang gọi ta từng hồi trống thúc

Đất Nước xoáy nhào tim ta

Ký ức

Đất Nước muôn đời đang vặn mình, đang sôi...

 

Chúng ta là người dân miền Nam

Nhung tôi biết anh gốc gác họ Hoàng Kinh Bắc

Còn tôi họ Nguyễn tỉnh Đông

Huyết thống ta trôi trên bán đảo âm thầm

Hôm nay bỗng réo sôi từng hồi từng trận

Khi cơn lũ đang lao qua châu thổ sông Hồng!

 

Ta lên hết mặt đê sông Hồng!

Dẫu chỉ bằng tâm tưởng

Ở đâu đó ta không còn nhớ nữa

Sao tổ tiên ta cầm cuốc, cầm cày

Cầm giáo, cầm khiên và cất tiếng hát lưu đày

Để xa châu thổ từ độ ấy...

 

Ôi những gốc tre tổ tiên ta từng thấy

Vẫn còn nguyên trên bờ bãi sông Hồng

Lúa lên xanh trên những cánh đồng

Cũng có tay cha ông in vào trong lúa

Sâu thẳm quá cho đến từng mái rạ

Cũng có dáng một ngày cha ông khăn gói bước ra

 

Ôi những gì Người đã ước mơ

Thì bây giờ cũng thơm lá thơm hoa

Nên hôm nay chúng ta

Phải lên hết đê sông Hồng mà giữ lấy!

 

Đất Nước

Phải chặt tre, đóng cọc mà giữ lấy!

Đất Nước

Phải đan phên, đổ đất mà giữ lấy!

Đất Nước

Phải phá nhà, chặt cây vườn vác ra mà giữ lấy!

Đất Nước

Phải neo người xuống sông, chặn nước mà giữ lấy!

Đất Nước

Đất Nước không thể trôi được!

Máu xương, mồ mả tổ tiên đã trôi đi

Những dòng họ đã trôi đi

Nhưng hôm nay không thể nào trôi được!

 

Đất Nước

Đang gầm lên trong sóng gió ngất trời

Hàng chục triệu thước khối nước đang lao vào mặt đất

Cuộc xáp trận của vật chất muốn đè vật chất

Của thiên nhiên đè xuống con người

Ta vươn mình gánh lấy đất đai

Ta ném máu xương ta vào làm vật cản

Tất cả ý chí và sinh mạng

Phải được vai dựa vào vai, đùi gối lên đùi

Đẩy con đê sông Hồng tiến lên phía trước

Thắng giặc Mỹ hay thắng giặc nước

Đều nhất tề xung phong!

 

Sơn Tinh đang nhìn ta lo lắng đăm đăm

Cả nhân loại đang nhìn ta cổ vũ

Con cháu ta mai sau hối hả lật từng trang lịch sử

Ngợp trước con đê sông Hồng lên cao, lên cao...

Chào 4000 năm! Con đê như một cánh tay cao

Của thế trận những người làm chủ

Làm chủ cuộc đời và lướt từng đỉnh lũ

Bảo vệ miến Bắc, chi viện miền Nam!

 

Mẹ Việt Nam ơi!

Đêm nay con về gối đầu trên cánh tay của Mẹ

Ôi cánh tay rắn rỏi, dịu hiền

Lấm láp bùn lầy nhưng ấm áp niềm tin

Đó là hai cánh đê sông Hồng của Mẹ

Mẹ phả vào mặt con nồng nàn mùi sữa

Của những đồng xa nguyên vẹn như mùa

Con đã đi xa từ thuở ấy đến giờ

Nay bọn Mỹ còn cắt chia Đất Nước

Nhưng đêm đêm con trở về thân thuộc

Ngủ trên cánh tay Mẹ hiền từ cay đắng nuôi con

Trong tháng năm chớp bể mưa nguồn

Ru con lớn và làm người thương Mẹ...

 

Đã có một thời

Ai muốn vào châu Mỹ La-tinh

Đến trước vịnh Ca-ra-ip

Sẽ không cần dùng địa bàn

Cứ nhìn những xác da đen

Trôi bập bềnh trên biển

Những xác da đen chỉ hướng

Đưa anh vào “mảnh vườn sau” của chủ nghĩa thực dân

Đã có một thời

Ai muốn đến Việt Nam

Cứ theo gót những đàn ngựa phương Bắc

Hay chữ thập trên tàu buôn nước Pháp

Các bạn sẽ tìm ra Việt Nam

Bởi vì ngày ấy

Nước chúng tôi chưa có trên bản đồ thế giới

Ngôn ngữ loài người chưa biết hai chữ “Việt Nam”

Và dẫu bạn đến đây

Chỉ có những tên đô hộ phủ toàn quyền

Đứng ra tiếp bạn

Nhưng hôm nay

Bạn hãy đi theo những đoàn đi bộ tuần hành

Mang những lá cờ sao vàng

Ở Pa-ri, ở Mát-xcơ-va hay Xtốc-khôm

Bạn sẽ đến được Việt Nam tôi đó

 

Bởi vì Việt Nam hôm nay

Nằm giữa lòng thế giới

Nằm trong tim nhân loại

Nằm trên con đường dẫn ta tới giá trị Con Người...

Bởi vì Việt Nam hôm nay

Là Việt Nam chống Mỹ

Chúng tôi gánh trên vai hành trang nặng nề của thế kỷ

Để bạn bình tâm bước vào ngưỡng cửa Tự do...

 

Bạn đến đây

Đã có Bác Hồ

Và Nhân dân tôi sẵn sàng đón bạn

Dẫu Người đi vắng

Bạn có thể đến nhà Người thăm một khóm hoa

Rồi cùng nhân dân tôi trò chuyện

Nhân dân tôi đầy tình yêu mến

Đã được Người dặn dò trước phút đi xa...

 

Bạn hỏi vì sao chúng tôi yêu quý Bác Hồ

Bởi vì Người là Người đầu tiên

Về với Đất Nước chúng tôi

Mang chủ nghĩa Mác-Lê nin

Chứa trong trái tim yêu nước nhất

Khi Người đặt tay lên

Hòn đất Việt Nam đầu biên giới

Thì từ đó

Đất không phải là đất nữa

Đất là chiến hào

Đất là cạm bẫy

Đất là hoa trái

Nuôi chúng tôi, che chúng tôi cầm súng lên đường!

 

Có Người, chúng tôi có lại Hùng Vương

Có lại dáng búp sen nghìn năm của chùa Một Cột

Và những búp sen miền Nam tận bùn lầy Đồng Tháp

Có Người, cũng đã thành thơ

Có Người, mỗi mũi tên đồng Cổ Loa

Không chịu vùi dưới đất

Không nằm yên trong viện bảo tàng

Chúng bay lên xé gió thời gian

Mở hết đường bay qua thăng trầm lịch sử

Để cắm vào đầu giặc Mỹ!

Có Người, pho Bồ Tát nghìn tay nghìn mắt

Biết toả hào quang từ hàng chục cánh tay

Có Người, pho Bồ Tát triều Lý chỉ còn đầu

Vẫn nguyên vẹn trong lòng chúng tôi nhờ búi tóc thời vua Hùng để lại

Và pho Kim Cương trên đôi chân vững chãi

Dẫu mất đầu vẫn giữ một dáng đứng Việt Nam

Đấy, Đất Nước chúng tôi đổ vỡ biết bao lần

(Cả những pho từ bi cũng không ngoài hoạn nạn

Nhưng có Người, những cái mất đi phải trả về hình dáng)

 

Quá khứ được nhìn từ đôi mắt Hôm Nay

Và Hôm Nay từ đôi mắt Ngày Mai

Chúng tôi sống bằng Tương lai một nửa

Bằng tình yêu vô hạn những con người

Như Hôm Nay nhìn Đất Nước cắt đôi

Chúng tôi đã thấy ngày hàn gắn...

 

Bởi vì Người là người đầu tiên

Yêu miền Nam trong trái tim mình

Yêu tuổi trẻ miền Nam 25 năm

Chưa có được ngày hạnh phúc

 

Mà Người dạy chúng tôi

Hãy bền gan đánh giặc

Dẫu phải chết cũng không khuất phục:

“Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do!”

 

Chúng tôi là con cháu Bác Hồ

Có nghĩa là chúng tôi giống Bác

Những gì còn non nớt

Chúng tôi học tập để sống, chiến đấu như Người

 

Bởi vì Người là đất nước của chúng tôi

Mỗi sợi tóc trắng của Người đều ghi ngày gian khổ nhất

Của Đất Nước, những năm dài đánh giặc

Đôi dép của Người mòn vẹt gót

Người đã đi những ngả đường Đất Nước hành quân

Trái cà Người ăn

Cũng là trái cà nuôi người anh hùng đầu tiên - Thánh Gióng

Cây gậy Người cầm

Cũng có thể tìm trong trăm ngàn gậy vượt Trường Sơn

Ý chí của Người

Ý chí toàn dân tộc

Lý tưởng của Người

Sự sống chúng tôi mang...

Hồ Chí Minh - Việt Nam

Bạn và tôi cùng gọi

Hồ Chí Minh - Việt Nam

 

Em nghe không trái thị đã rơi xuống tay Người

Trái không chỉ rơi vì sức hút đất đai

Trái rơi vì tay Người ao ước

Khi trái chạm vào tay Người và Người ấp ủ

Thì lừng hương tay Người và Người ấp ủ

Thì Lừng hương và cô Tấm bước ra

Đi trả thù và sống Tự do...

Không rơi xuống bùn, ôi trái thị quê ta

Để bùn lấm và thành bùn vạn kiếp

Rơi vào tay Người, đó là định luật

Của đấu tranh và nhân nghĩa Việt Nam

 

Tuổi trẻ ơi trong sương gió tháng năm

Ta đã lớn rồi, chín đầy hy vọng

Hãy ngã xuống tay Nhân dân, hỡi sắc vàng của nắng

Hỡi hương thơm của nồng mặn mồ hôi...

 

Hãy ngã vào tay Nhân dân, đừng vãi đừng rơi

Đừng tự do, đừng hoài nghi nữa

Hãy yêu Nhân dân và nghe Người nhắn nhủ

Hãy tìm sức mạnh mình trên cơ thể Nhân dân

Nhân dân đang đi lên đội ngũ trùng trùng

Thế vô tận của nghìn năm giết giặc

Lửa đã cháy hồng hào mặt đất

Mùa chín tình yêu, mùa chín hận thù!

 

- Không bao giờ xương máu phải bơ vơ

Ôi sông núi nghi ngàn dặm đất

Có nghe tiếng chúng con: Xin có mặt

Nguyện làm người xung kích của quê hương

Đây tiếng hát chúng con:

Tiếng hát xuống đường!

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Em Cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,

Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.

Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội,

Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng.

 

Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi,

Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối,

Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:

- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,

Mẹ thương a kay, mẹ thương bộ đội

Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần,

Mai sau con lớn vung chày lún sân...

 

Em Cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,

Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.

Mẹ đang trỉa bắp trên núi Ka-lưi

Lưng núi thì to, mà lưng mẹ nhỏ,

Em ngủ ngoan em, đừng làm mẹ mỏi.

Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi,

Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.

 

- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,

Mẹ thương a kay, mẹ thương làng đói.

Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều

Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi...

 

Em Cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,

Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.

Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng.

Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suối

Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông,

Mẹ địu em đi để dành trận cuối.

Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường,

Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.

 

- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,

Mẹ thương a kay, mẹ thương đất nước.

Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ,

Mai sau con lớn làm người Tự Do...

Mẹ và quả

Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Những mùa quả lặn rồi lại mọc

Như mặt trời, khi như mặt trăng.

 

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống

Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.

 

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh?

Đồng dao mùa xuân

Có một người lính

Đi vào núi xanh

Những năm máu lửa.

 

Một ngày hoà bình

Anh không về nữa.

 

Có một người lính

Chưa một lần yêu

Cà phê chưa uống

Còn mê thả diều

 

Một lần bom nổ

Khói đen rừng chiều

Anh thành ngọn lửa

Bạn bè mang theo

 

Mười, hai mươi năm

Anh không về nữa

Anh vẫn một mình

Trường Sơn núi cũ

 

Ba lô con cóc

Tấm áo màu xanh

Làn da sốt rét

Cái cười hiền lành

 

Anh ngồi lặng lẽ

Dưới cội mai vàng

Dài bao thương nhớ

Mùa xuân nhân gian

 

Anh ngồi rực rỡ

Màu hoa đại ngàn

Mắt như suối biếc

Vai đầy núi non...

 

Tuổi xuân đang độ

Ngày xuân ngọt lành

Theo chân người lính

Về từ núi xanh…

Lời chào

Ta đã đi qua những năm tháng không ngờ

Vô tư quá để bây giờ xao xuyến

Bèo lục bình mênh mang màu mực tím

Nét chữ thiếu thời trôi nhanh như dòng sông...

 

Ta lớn lên bối rối một sắc hồng

Phượng cứ nở hoài hoà như đếm tuổi

Như chiều nay, một buổi chiều dữ dội

Ta nhận ra mình đang lớn khôn...

 

Biết ơn những cánh sẻ nâu đã bay đến cánh đồng

Rút những cọng rơm vàng về kết tổ

Đá dạy ta với cánh diều thơ nhỏ

Biết kéo về cả một sắc trời xanh

 

Biết ơn mẹ vẫn tính cho con thêm một tuổi sinh thành

"Tuổi của mụ" con nằm tròn bụng mẹ

Để con quý yêu tháng ngày tuổi trẻ

Buổi mở mắt chào đời, phút nhắm mắt ra đi...

 

Biết ơn trò chơi tuổi nhỏ mê ly

"Chuyền chuyền một..." miệng, tay buông bắt

Ngôn ngữ lung linh, quả chuyền thoăn thoắt

Nên một đời tiếng Việt mãi ngân nga...

 

Biết ơn dấu chân bấm mặt đường xa

Những dấu chân trần, bùn nặng vết

Ta đi học quen dẫm vào không biết

Dáng cuộc đời in mãi dáng ta đi...

 

Biết ơn dòng sông dựng dáng kiếm uy nghi

Trong tâm trí một nhà thơ khởi nghĩa

Cao Bá Quát ngã mình trên chiến địa

Trăm năm rồi sông vẫn sáng màu gươm...

 

Trăm năm rồi ta đếm bước sông Hương

Vẫn soi thấy niềm đau và nổi giận

Khuôn mặt trẻ bỗng già trên lớp sóng

Ngẩng đầu lên, ta thấy mặt quân thù!

Có một ngày

Có một ngày em không yêu anh

Em đi thật xa

Và mặc chiếc áo

Anh chưa từng thấy bao giờ

Em mang cái cười

Bằng ánh sáng của cái hôn khác

Chia nỗi buồn

Trong màu mưa khác

Những buồn vui anh không có được bao giờ...

 

Có một ngày

Em đầy hạnh phúc

Ngày em không yêu anh

Ngày em rời mái nhà xưa cũ ấy

Và chiếc áo sờn vai ấy

Anh từng hôn lên nỗi khó nhọc hàng ngày

Em xoá mình đi

Bằng chiếc khăn màu thơm ngát.

 

Cái ngày đó

Anh sẽ bắt đầu

Với anh

Những bước chân ngày đón em

Anh - một chàng trai

Với màu tóc khác.

 

Riêng năm tháng cuộc đời

Thì vẫn như xưa…

Đêm thu ở Hội An

Ngoài kia những chiếc thuyền câu đốt đèn trôi theo sông

Đuổi theo một nghề nghiệp cũ

Ở đây trên bậc thềm giả cổ

Người thi sĩ không ngủ

Ngồi đập muỗi

Đợi một làn gió mặn.

 

Tất cả chúng ta rồi sẽ già nua

Bên giòng sông tăm tối này

Sẽ chết

Mà không được đóng dấu kiểm dịch

Đặng bình tâm trong miệng kẻ khác.

Ôi bác ngư dân già nua

Anh ngư dân trẻ

Đêm nay vợ anh nằm trên nửa chiếc giường hẹp

Đợi anh về

Quạnh quẽ quê hương nhiều thế kỷ

Tìm một chỗ sống.

 

Người thi sĩ im lặng

Quanh anh không vệt lân tinh dự báo

Cả dòng sông không biết nói

Cả cửa biển không lời thở than

Mùa thu về trên bến vắng...

Miền quê

Lại về mảnh trăng đầu tháng

Mông lung mặt đồng bóng chiều,

Tiếng ếch vùi trong cỏ ấm

Lúa mềm như vai thân yêu

 

Mùa xuân, là mùa xuân đấy

Thả chim, cỏ nội hương đồng

Đàn trâu bụng tròn qua ngõ

Gõ sừng lên mảnh trăng cong

 

Có gì xôn xao đằm thắm

Bao nhiêu trông đợi chóng chầy

Đàn em tóc dài mười tám

Thương người ra lính hôm mai

 

Để rồi bao nhiêu gió thổi

Bên giếng làng, ngoài bến sông

Có tiếng hát như con gái

Cao cao như vầng trăng trong...

Chùm thơ Nguyễn Khoa Điềm về tình yêu nhẹ nhàng, sâu lắng

Thơ tình Nguyễn Khoa Điềm không chỉ mang vẻ đẹp dịu dàng, sâu lắng mà còn thể hiện những cung bậc cảm xúc tinh tế. Qua những vần thơ của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã khơi gợi trong lòng người đọc những cảm xúc chân thành, sâu sắc.

Hãy cùng thưởng thức những bài thơ tình của Nguyễn Khoa Điềm để cảm nhận vẻ đẹp và chiều sâu của tình yêu.

Anh đợi

Đến sớm một ngày

Vượt trước thôi đường

Cao hơn thói thường

Anh đợi

 

Đánh đổi một đời

Cuối đất cùng trời

Anh đợi

 

Anh tìm em

Từ cõi hư vô

Đến phiên chợ đời

Âm dương xanh thẳm

Thương nhớ bồi hồi

 

Anh đợi

Vứt hết sách vở

Hai tay trụi trần

Núi cao anh trèo

Sông sâu anh lội

 

Anh đi tìm em

Mây chiều bạc tóc

Thương nhớ lao lung

Một thời trận mạc

Một thời cấy trồng

 

Anh là hạt thóc

Em là cánh đồng

Gieo bao thương nhớ

Vẫn còn mênh mông

 

Còn chăng điều tốt

Trong cuộc đời này?

Còn bao nồng mặn

Em dành đôi ta?

Ngàn năm, trăm năm

Anh mong, anh đợi.

 

Một ngày xuôi tay

Đường xa để lại

Anh còn ngoái lại

Những lời hôm qua:

Anh đợi!

Mưa có nói gì không nhỉ?

Mưa có nói gì không nhỉ

Khi mưa giăng mỏng mảnh giữa trời?

Sông có nói gì không nhỉ

Khi sông trôi phẳng lặng bên người?

 

Không ai nhớ là mưa đã nói

Những lời buồn trên núi suốt mùa đông

Những cay đắng dòng sông đã gọi

Khi sông trôi qua bãi vắng cuối dòng

 

Em chẳng kể lại ngày thương xót cũ

Mùa xuân này em có nói gì không?

Em, cây chò của anh

Em,

Cây chò anh đã gặp trong rừng,

Cả hương thơm và vệt sương ẩm trên mình em

Khi vai anh chạm đến

Cả ngọn gió xoáy trên môi

Cả sự bừng nở từ cành đến cội

Cả vẻ dịu dàng nghìn bóng lá

Cả chiếc hoa xoay trong không gian xanh như ánh mắt nâu

 

Em, cây chò của anh, cánh rừng tuổi trẻ của anh...

Em mọc trên sườn núi ấy

Những năm chiến tranh

Đầy buồn vui can đảm

Trải bóng rộng đến bây giờ

Qua bao đớn đau mùa thay lá.

Có thể nào khác được

Có thể nào em bật gốc giữa hồn anh

Em, cây chò của anh...

Khoảng trời yêu dấu

Khi nhà em ở phía đông

Mỗi ban mai, mặt trời hồng chỗ em

Tưởng như em đó, bên thềm

Hồng hào chải mái tóc mềm xuống vai

 

Lòng anh bát ngát ngày dài

Mênh mông hoa lá mang hoài nắng em

Hỡi người con gái dịu hiền

Hoá thân làm mặt trời bên cuộc đời

 

Yêu em yêu cả khoảng trời

Sương giăng buổi sớm, nắng dời chiều hôm

Tháng tư giông chuyển bồn chồn

Hạt mưa vây ấm nỗi buồn cách xa

 

Phía em, phía của quê nhà

Trắng là tóc mẹ, xanh là áo em

Anh đi kháng chiến trăm miền

Hướng dương thương nhớ vẫn nghiêng phía này...

Tình ca

Đừng yêu ai, em nhé

Chỉ yêu mình anh thôi

Dẫu tất cả con trai

Bên em đều tốt đẹp

 

Đừng thương ai, em nhé

Chỉ thương về anh thôi

Dẫu anh không còn trẻ

Không có chi hơn người

 

Đừng nhớ ai, em nghe

Ngoài anh - người bạn cũ

Dẫu ngàn ngày quyến rũ

Là ngàn ngày chưa qua

 

Chỉ một lần thiết tha

Chỉ một điều mơ mộng

Như chỉ một bài ca

Hãy vì anh đồng vọng

 

Yêu anh từ nước mắt

Rơi trong ngày biết yêu

Yêu anh từ tiếng hát

Khi sao xanh những chiều

 

Yêu anh không lỗi hẹn

Một bông hoa đợi chờ

Nở trong lòng thầm kín

Mặc tháng ngày vụt qua

 

Yêu anh từ rất xa

Chiến trường, anh gối ngủ

Tóc em, cùng suối đổ

Trong giấc mơ nhớ thương

 

Yêu hơn mọi yêu thương

Mà cuộc đời đã có

Nhớ trước mọi nẻo đường

Đã thổi từng trận gió

 

Từ tháng ngày chiến đấu

Ta chọn tình yêu ta

Em ơi em - đồng chí

Ngọn cờ và tình ca

 

Những gì ta đã có

Là em hay cánh đồng

Là mây trên thành phố

Hay trăng treo cuối rừng

 

Đều cũng từ lửa máu

Của đồng đội, đồng bào

Những gì ta phải đổi

Đến tận cùng gian lao

 

Nên vì sao em ơi

Môi anh đau tiếng nói

Lòng anh vò tiếng gọi

Anh muốn nói một lời:

 

Yêu anh luôn em ơi

Vì không ai có được

Như anh, một tấm lòng

Càng đi vào mặt trận

 

Càng sáng bừng thuỷ chung

Càng lao lên lửa bỏng

Càng yêu em tận lòng

Trên ngọn nguồn sông núi

Biết yêu thành mênh mông...

Giữa ngày xa cách

Anh nhớ em. Như không có nỗi nhớ nào lớn hơn trong đời anh - nỗi cô đơn khủng khiếp

Em đi từ bình minh

Và bây giờ lại một ban trưa bầy chim ríu rít

Nỗi nhớ theo chiều cao tiếng chim và những dặm nắng trời...

Bỗng như mình trở thành người khác

Mỗi ngọn cỏ nghiêng một lời chia biệt

Anh đi ra khỏi ngày hôm qua như dạt về hai cực

Của buồn - vui, ấm - lạnh trong đời

 

Ừ, anh đâu thể sống bình yên được nữa

Trước em, anh bao việc phải bắt đầu

Có thể là cái hôn, có thể là giọt mồ hôi nóng rực

Để nhận lại em trong đêm xao xuyến đất trời

Anh chỉ muốn cầm tay em, nói lại

Em lớn lao hơn những tháng ngày anh

Lớn lao hơn cái chết nếu anh phải chết

Tình yêu em làm anh muốn hồi sinh

 

Em thương yêu, tháng ngày xa vắng ấy

Phút đi xa, chắc em đã mang đi

Những gì trong anh già nua, cằn cỗi

Để anh trẻ trung hơn khi đón em về…

Trên núi sông

Anh hái cho em một đóa hoa trên cánh rừng này

Rồi anh gửi lại hoa vào một cánh rừng khác

Anh nhặt cho em một vỏ hàu giữa truông cát vùng sâu

Rồi anh đặt hàu trên bờ sông thượng nguồn xanh thẳm

 

Anh không lơ đãng đâu em, ngày anh đi kháng chiến

Anh gửi trên núi sông cả mối tình anh thầm kín

Có bao nhiêu mặt đất với độ cao khác nhau anh đã từng nằm

Có bấy nhiêu nỗi nhớ của anh trải xuống rất đằm

 

Chắc những đứa con của Âu Cơ từng lên rừng và xuống bể

Cũng không nhớ thương nhau nhiều như ta nhỉ?

Anh nhớ em làm mỗi ngọn lửa cũng nhớ em

Lửa cháy trong Trường Sơn bao đêm

 

Nhưng anh biết chúng ra rồi ra hạnh phúc

Bởi chúng ra yêu nhau trong mỗi ngày đất nước

Ôi mỗi sợi tóc mai trên mai trên má em cũng thương anh hoài như rứa sao

Những năm anh lấy tuổi trẻ mình dâng cho xứ sở dài lâu

 

Cám ơn em và cám ơn cuộc đời

Cho anh một trái tim nhạy cảm đường chân trời…

Những bài thơ tình viết trong chiến tranh - Bài 1

Nếu anh được gặp em chiều nay

Anh qua

Một triền núi, một cánh rừng, một con suối, một hàng cây

Và gặp em ngồi trong ánh nắng!

Giá như anh chỉ phải đi từ đầu ngày đến cuối ngày

Chỉ cần dùng một vắt cơm

Với những thời khắc bình thường nhân loại

Để gặp em cùng nụ cười chói lọi

Như một bình minh ở cuối ngày?

 

Anh mong

Một ngày như thế

Để mọi bông hoa

Sẽ nói điều mới mẻ

Về tấm lòng

Anh mong em

Sau bốn năm cô đơn khao khát

Em trở về với đôi vai ấm áp

Nghiêng vào anh như con đường anh đi, qua tháng, qua năm

 

Nhưng ngày vẫn trôi đi

Dòng suối lung linh

Trong sáng và buồn bã

Anh vẫn còn đi trong rừng

Thương khó với nhân dân

Tâm hồn thành ngọn lửa

 

Và buổi chiều

Những buổi chiều

Đã vang dội

Cuối rừng

Như trước cơn giông...

Mong em đừng lựa chọn nào khác

Ngoài nỗi cháy lòng của câu thơ anh...

Những bài thơ tình viết trong chiến tranh - Bài 2

Khi yêu em rồi

Cuộc đời mình như một lời hẹn lớn lao

Hẹn với tháng năm và những con đường rải vào mai sau

Ta đi và về cùng ngưỡng cửa

 

Hẹn với tiếng ru em dành cho con

Anh nghe mà mất ngủ

Hẹn những câu thơ và bát cơm giản dị

Ta chia nhau cùng ánh nắng trước nhà

 

Hẹn với ấm nồng thịt da

Ta san sẻ trọn đời trung thực

Khi yêu em rồi

Anh ném mình vào những khoảng xa

Trái tim ngân bao niềm vui mới

 

Em ơi, những mùa thu sau còn đẹp hơn

Tình yêu ta còn đẹp hơn

Mắt em trong, thời con gái

Anh bàng hoàng không biết làm sao nói

Anh biến mình thành ngọn gió thời gian...

 

Anh đã đi bao năm

Giữa xích xiềng và gai góc

Bên đạn bom và chất độc

Ăn ngọn rau xanh hái vội bên đường

Nuôi dưỡng lòng tôn kính thiêng liêng

Về tự do và tình yêu cuộc sống

 

Về em

Người con gái yêu anh trọn đời

Em mãi mãi diệu kỳ

Anh yêu em trào nước mắt

Sao mắt này, tóc này

Tâm hồn này, da thịt này

Lại có thể của anh?

 

Sao chính em giữa bao người con gái

Lại đến với anh bằng bước chân này

Âm vang tim anh?

Sao em sâu xa như hạt mưa

Từ bầu trời thanh khiết, mênh mông?

 

Sao nỗi nhớ

Lại làm mình già đi

Và trẻ lại

Với mình?

Sao khổ đau không thể cắt nghĩa

Nào khác

Ngoài em?

Sao em cười và anh đánh mất mình trong đôi mắt

Đen?

Sao chân trời lại đầy biến động

Đêm xa vắng?

 

Em mãi mãi có thật, dịu dàng

Như căn nhà ngày ngày ấm lửa

Em nhé, mùa hạ này em đừng nhắc nữa

Sao chúng mình còn xa nhau

"Em hãy ở trong nỗi vắng anh như một ngôi nhà"

Một ngôi nhà có câu thơ làm chiếc then cài cửa

Suốt mùa chiến tranh...

Những bài thơ tình viết trong chiến tranh - Bài 3

Này con chim khảm khắc

Chim kêu chi rừng xa?

Này bông phong lan tím

Lặng nở vào tháng ba

 

Này con đường rừng nhỏ

Âm thầm trong lá khô

Ta yêu người như rứa

Đưa người về cho ta...

Những bài thơ tình viết trong chiến tranh - Bài 4

Em sẽ về bên anh

Cho tay tràn trên mặt

Mặt em tràn nước mắt

Mắt em hồn của anh

 

Anh sẽ về bên em

Ôm em đầy năm tháng

Hôn em đầy ánh sáng

Thương em đầy tay anh

 

Ngọn lửa làm cái chết

Giờ hố bom lạnh tanh

Chỉ tình yêu của anh

Là bầu trời rực nắng

 

Hãy bay lên sự sống

Với đôi cánh ngày về!

Trên đây là một số bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm mà VOH tuyển chọn. Sự nghiệp thi ca của Nguyễn Khoa Điềm đồ sộ và để lại nhiều giá trị cho nền văn học Việt Nam. Hy vọng bài viết đã giúp độc giả có phút giây nhẹ nhàng để chiêm nghiệm vẻ đẹp của những vần thơ.

Đón đọc thêm nhiều tác giả cùng các bài thơ hay tại chuyên mục Sống đẹp của voh.com.vn.