Huy Cận là một trong những thi sĩ xuất sắc trong phong trào Thơ Mới. Ông đã để lại cho đời một kho tàng thơ ca đồ sộ, phong phú, góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền thơ ca hiện đại Việt Nam.
Thơ Huy Cận mang đậm nỗi buồn, cô đơn, sự chênh vênh của một con người đang trăn trở về lý tưởng sống. Cùng VOH đọc những bài thơ sau để hiểu thêm về điều này.
Những bài thơ Huy Cận hay nhất
Hồn thơ của Huy Cận luôn song hành hai thái cực vũ trụ và cuộc đời. Ông gắn bó với đời thực nhưng cảm hứng về cuộc đời không tách rời cảm hứng về không gian và thời gian. Vì thế, đã có những nhận xét thơ của ông viết nhiều về sự tương phản ghiệt ngã giữa hữu hạn đời người với cái vô hạn của tạo hóa.
Sau đây là tuyển chọn của VOH về những bài thơ Huy Cận hay nhất.
Đoàn thuyền đánh cá
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
Biển cho ta cá như lòng mẹ,
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng,
Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
Tràng giang
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.
Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.
Bèo giạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân mật,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
Các vị La Hán chùa Tây Phương
Các vị La Hán chùa Tây Phương
Tôi đến thăm về lòng vấn vương.
Há chẳng phải đây là xứ Phật,
Mà sao ai nấy mặt đau thương?
Đây vị xương trần chân với tay
Có chi thiêu đốt tấm thân gầy
Trầm ngâm đau khổ sâu vòm mắt
Tự bấy ngồi y cho đến nay.
Có vị mắt giương, mày nhíu xệch
Trán như nổi sóng biển luân hồi
Môi cong chua chát, tâm hồn héo
Gân vặn bàn tay mạch máu sôi.
Có vị chân tay co xếp lại
Tròn xoe tựa thể chiếc thai non
Nhưng đôi tai rộng dài ngang gối
Cả cuộc đời nghe đủ chuyện buồn...
Các vị ngồi đây trong lặng yên
Mà nghe giông bão nổ trăm miền
Như từ vực thẳm đời nhân loại
Bóng tối đùn ra trận gió đen.
Mỗi người một vẻ, mặt con người
Cuồn cuộn đau thương cháy dưới trời
Cuộc họp lạ lùng trăm vật vã
Tượng không khóc cũng đổ mồ hôi.
Mặt cúi, mặt nghiêng, mặt ngoảnh sau
Quay theo tám hướng hỏi trời sâu
Một câu hỏi lớn. Không lời đáp
Cho đến bây giờ mặt vẫn chau.
Có thực trên đường tu đến Phật
Trần gian tìm cởi áo trầm luân
Bấy nhiêu quằn quại run lần chót
Các vị đau theo lòng chúng nhân?
Nào đâu, bác thợ cả xưa đâu?
Sống lại cho tôi hỏi một câu:
Bác tạc bấy nhiêu hình khổ hạnh
Thật chăng chuyện Phật kể cho nhau?
Hay bấy nhiêu hồn trong gió bão
Bấy nhiêu tâm sự, bấy nhiêu đời
Là cha ông đó bằng xương máu
Đã khổ, không yên cả đứng ngồi.
Cha ông năm tháng đè lưng nặng
Những bạn đương thời của Nguyễn Du
Nung nấu tâm can, vò võ trán
Đau đời có cứu được đời đâu.
Đứt ruột cha ông trong cái thuở
Cuộc sống giậm chân hoài một chỗ
Bao nhiêu hi vọng thúc bên sườn
Héo tựa mầm non thiếu ánh dương.
Hoàng hôn thế kỷ phủ bao la
Sờ soạng cha ông tìm lối ra
Có phải thế mà trên mặt tượng
Nửa như khói ám, nửa sương tà.
Các vị La Hán chùa Tây Phương!
Hôm nay xã hội đã lên đường
Tôi nhìn mặt tượng dường tươi lại
Xua bóng hoàng hôn, tản khói sương.
Cha ông yêu mến thời xưa cũ
Trần trụi đau thương bỗng hoá gần!
Những bước mất đi trong thớ gỗ
Về đây, tươi vạn dặm đường xuân.
Ngậm ngùi
Nắng chia nửa bãi; chiều rồi...
Vườn hoang trinh nữ xếp đôi lá rầu.
Sợi buồn con nhện giăng mau;
Em ơi! hãy ngủ... anh hầu quạt đây.
Lòng anh mở với quạt này;
Trăm con chim mộng về bay đầu giường.
Ngủ đi em, mộng bình thường!
Ru em sẵn tiếng thuỳ dương mấy bờ...
Cây dài bóng xế ngẩn ngơ...
- Hồn em đã chín mấy mùa thương đau?
Tay anh em hãy tựa đầu,
Cho anh nghe nặng trái sầu rụng rơi...
Áo trắng
Áo trắng đơn sơ, mộng trắng trong,
Hôm xưa em đến, mắt như lòng.
Nở bừng ánh sáng. Em đi đến,
Gót ngọc dồn hương, bước toả hồng.
Em đẹp bàn tay ngón ngón thon;
Em duyên đôi má nắng hoe tròn.
Em lùa gió biếc vào trong tóc
Thổi lại phòng anh cả núi non.
Em nói, anh nghe tiếng lẫn lời;
Hồn em anh thở ở trong hơi.
Nắng thơ dệt sáng trên tà áo,
Lá nhỏ mừng vui phất cửa ngoài.
Đôi lứa thần tiên suốt một ngày.
Em ban hạnh phúc chứa đầy tay.
Dịu dàng áo trắng trong như suối
Toả phất đôi hồn cánh mộng bay.
Thơ Huy Cận hay viết về tình yêu
Tình yêu luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho bất kỳ những nhà thơ lãng mạn nào. Tình yêu trong thơ Huy Cận sinh động, tình cảm những cũng đầy chất suy tư và triết lý.
Anh đầu thai vào đời anh mỗi sáng
Anh đầu thai vào đời anh mỗi sáng
Đời tinh khôi theo hướng mắt em nhìn
Anh đi trên bờ của biển em sâu thẳm
Và anh trở về sâu thẳm của hồn anh,
Theo làn sóng em; vận mệnh đôi ta
Là hai đợt sóng giao hoà
Trên biển lớn.
Liệu hai ta có đổ xuống lúc cập bờ?
Anh dựa vào bờ em chiều lặn
Anh tự nhận mình trong gương em xán lạn
Để yêu em tận cội, tận nguồn
Để óc toàn em: hoa hồng và gai nhọn.
Anh đầu thai vào đời em mỗi sáng
Em là bình minh, em là rạng đông
Là chân trời lùi xa mãi mãi
Và chiếc đồng hồ cố định đời anh
Đánh những giờ số mệnh.
Em là hương vị của ngày, hương vị của đêm
Hương vị nhựa nồng và trái ngọt
Mà anh hít thở để làm êm đói khát
Của hồn anh nung chảy khát thèm.
Anh xa em một nửa
Em ở đâu? Anh xa em một nửa.
Một nửa hồn anh lẩn quất theo em,
Vào giấc ngủ nửa hồn anh bợ ngợ
Gió khuya hay em bước động bên thềm?
Tình đôi ta là trăm nghìn ràng rịt
Của tâm hồn của cả máu xương
Ai dám bảo hồn không là da thịt
Sắc hoa hồng không tách biệt làn hương.
Anh ở nơi em cùng trời cuối đất
Em ở nơi anh cõi thực cõi mơ
Em ở đâu mà hồn anh lẩn quất
Nhớ thương em lòng ngẩn tự bao giờ.
Bâng khuâng
1. Chậm chuyến phà
Sông thu, trời lạnh, mây như khói
Chậm chuyến phà nên quen biết nhau
Chốc lát qua sông, đời vời vợi
Về đâu, rồi nữa biết tìm đâu?
2. Mắt em
Mắt em anh chẳng dám nhìn lâu
Em đẹp, lòng anh bỗng thấy đau
Mới gặp sao mà như nhớ lại.
Hay dan díu tự kiếp xưa nào?
Chiếc võng tơ em tặng
Ngày anh lên đường: em trao anh chiếc võng
Võng đan múi tơ nhẹ tựa thời gian
Tơ quê ta chín bụng tằm vàng óng
Võng theo anh từng giấc ngủ núi ngàn.
Võng treo vào cây nguyên cành nguyên lá
Bỗng hoá cột nhà nhịp võng đung đưa
Võng tơ nhẹ: mạng nhện nào kỳ lạ
Giăng đôi cành lấp lánh ánh trăng thưa.
Võng anh treo đầu Nam đầu Bắc
Hai hồi nhà của đất nước thương yêu
Níu về Nam sợi võng bền dằng dặc
Nhớ về em trăm mối võng đan thêu...
Võng ru anh trưa Trường Sơn nắng biếc
Võng ru anh đêm đèo suối trăng sương
Ngủ với súng trong màng tơ em dệt
Võng mắc lên: trạm ấm giữa đường trường.
Em thương anh đan từng múi chặt
Anh nhớ em giấc ngủ quyện vào tơ
Em bên anh chẳng bao giờ vắng mặt
Tay tơ em, anh áp má những giờ...
Chiếc võng theo anh suốt đường chiến đấu
Ngày hành quân vo giấc ngủ đeo lưng
Chiếc võng quê hương tết bằng nắng ủ
Dành cho anh trăm buổi dậy tưng bừng.
Em về nhà
Thôi sáng hung rồi; em hãy đi.
Tự nhiên em nhé; chớ buồn chi..
Suốt ngày nhắc nhở em từng phút,
Anh đoán thuyền em đến bến gì.
Này lúc bên đường bóng đứng trưa,
Thuyền em qua thác sóng xô lùa.
Sông êm, bãi cát con cò đứng:
Khỏi vực, lòng em hết sợ chưa?
Tới ngã ba sông, nước bốn bề,
Nửa chiều gà lạ gáy bên đê.
Làng xa lặng lẽ sau tre trúc;
Bến cũ thuyền em sắp ghé về.
Khi bóng hoàng hôn phủ núi xa,
Khi niềm tơ tưởng vướng chân, và
Khi cầm không được, anh ngồi khóc:
Ấy lúc em tôi đã tới nhà.
Gặp em một sáng
Gặp em một sáng trời se lạnh
Em đẹp hừng đông, anh choáng say
Bão dậy trong lòng chưa phút tạnh
Chiêm bao lẩn quất tháng năm này
Mây trắng về đâu mây trắng ơi
Nhớ thương từng mảng ngáng chân trời
Yêu em, anh muốn làm mây trắng
Khuya sớm tìm em nay tới nơi.
Hôn em
Hôn em vị chết trên môi
Ôm em sầu não rơi đôi cánh tình
Yêu em anh thoát hồn anh
Nhớ em anh hẹn để dành mai sau.
Những mảnh tình
Mười năm hương vẫn còn đưa
Hôn em thuở ấy bây giờ còn say
Hôn đầu lòng rụng, hồn bay
Về sau bao nỗi đọa đày tấm thương
Yêu nhau chưa gặp trên chăn gối
Hương phấn chưa từng rụng xuống tay
Chiêm bao em chết, ôm lòng khóc
Tỉnh dậy em còn, dạ quặn đau
Biển giai nhân nằm bát ngát mơ chi
Mà sao đa tình thổn thức si?
Tên em
Cây đẹp thân cây, đẹp lá cành
Em yêu! Em đẹp cả âm thanh
Của tên em nữa, lòng vương vấn
Thoáng đọc lên là xúc động anh
Anh viết trăm lần nắn nót tên
Tưởng như em đẹp hiện dần lên
Theo tay anh vuốt ve từng nét
Em đẹp nghìn thu với chữ bền
Rộn rực lòng anh bởi quá yêu
Yêu em quy tụ đủ trăm điều
Đẹp trong đời đẹp, lòng ta đẹp
Phơi phới trời xuân nắng gió reo.
Tình em như đám cháy rừng
Tình em như một đám cháy rừng
Bùng đột ngột vào đời anh nóng bỏng.
Sườn núi, sườn đồi lửa cháy nhanh
Anh nghe nóng sâu trong tiềm thức
Những đám cháy rừng thuở nhỏ
Anh gặp em, rừng cũng là anh
Lửa là em, lửa cũng là anh.
Mắt em khi đi vào giấc ngủ
Mênh mông yên lắng đất trời
Cây gọi chim về làm tổ
Biển trải sóng làm xa khơi
Yên lặng của lửa
Anh nghe từ chiều thơ ấu
Anh nghe trong đáy chiêm bao
Yên lắng của mặt người
Anh nghe đến mai sau.
Tình mất
Ôi! những kẻ tôi chỉ chào một bận,
Chân xa mau, lòng chưa kịp giao thân,
Trên đường tôi nếu trở lại vài lần,
Chắc ta đã yêu nhau rồi, - hẳn chứ...
Một lời nói nếu có gan ướm thử;
Một bàn tay đừng lưỡng lự trao thơ;
Một lúc nhìn thêm, đôi lúc tình cờ,
Chắc có lẽ đã làm nên luyến ái...
Yêu biết mấy nếu có lần gặp lại!
Tôi vụng về, tôi ngơ ngác, nên chi
Người bên tôi mà tôi để người đi,
Tôi làm nũng, quyết giữ lòng kiêu hãnh;
Người ở đó, tôi làm như ghẻ lạnh;
Người đi rồi, thôi mong mỏi gì đâu!
Những bàn tay đáng lẽ phải giao nhau,
Hờ hững thế! không chịu cầm lưu luyến.
Ôi! những kẻ cùng tôi không hứa hẹn!
Người không quen nhưng tôi chắc sẽ yêu;
Mặt vừa nhìn mà chân đã muốn theo;
Tình mới chép một hai dòng nhật ký;
Tên viết tắt, tin rằng lòng nhớ kỹ
Bạn một hôm đi đến rất tình cờ;
Tình quên đi ở trong những bức thơ
Viết không gửi, xếp nằm trong sách cũ:
Ôi! bao kẻ chỉ một lần gặp gỡ!
Bởi vì sao lòng tôi rất thương đau
Khi nghĩ thầm: “Nếu ta đã gần nhau!...”
Tình tự
Sáng hôm nay hồn em như tủ áo,
Ý trong veo là lượt xếp từng đôi.
Áo đẹp chưa anh! Hoa thắm thêu đời,
Áo mơ ước anh bận giùm chiếc nhé.
Vàng rạng cùng xanh, hồng cười với tía,
Xin mời anh chọn hình sắc yêu đương.
Hồn em đây đủ muôn ánh nghê thường,
Anh hãy bận hồn em màu sáng chói.
Anh có biết hôm nay là ngày hội
Của lòng ta. Em trần thiết, trang hoàng.
Anh đã về; em nghe dưới chân vang
Hoa lá nở với chuông rền giọng thắm.
Thuở chờ đợi, ôi, thời gian rét lắm,
Đời tàn rơi cùng sao rụng cảnh canh thâu;
Và trăng lu xế nửa mái tình sầu,
Gió than thở biết mấy lời van vỉ?
Lòng em nhớ lòng anh từ vạn kỷ,
Gặp hôm nay nhưng hẹn đã ngàn xưa.
Yêu giữa đời mà hồn ở trong mơ,
Tình rộng quá, đời không biên giới nữa.
Đây cửa mộng lòng em, anh hãy mở.
Màu thanh thiên rời rợi, gió long lanh:
Hồn nhớ thương em dệt áo dâng anh.
Tóc em tỏa xuống mặt anh
Tóc em toả xuống mặt anh
Như mưa xuống tự trời xanh mát rờn
Tay em ngón ngón phím thon
Đàn lên da thịt bồn chồn tháng năm
Nhớ em khi đứng khi nằm
Thẹn thùng dáng sống in thầm chiêm bao.
Trời xanh thăm thẳm đôi sao
Dặm trường ánh biếc soi vào đời anh.
Yêu
Người khẽ nắm tay, tôi khẽ nghiêng mình
Như sắp nói, nhưng mà không - khóm trúc
Vừa động lá, ta nhận vào một lúc
Cả không gian hồn hậu rất thơm tho;
Gió hương đưa mùi, dìu dịu phất phơ...
Trong cảnh lặng, vẫn đưa mùi gió thoảng...
Trí bâng quơ nghĩ thoáng nhưng buồn nhiều:
"Chân hết đường thì lòng cũng hết yêu".
Chân đang bước bỗng e dè dừng lại
- Ở giữa đường làng, mùi rơm, hoa dại...
Thơ Huy Cận trước Cách mạng tháng 8: một nhà thơ với nỗi sầu vạn kỷ
Với vốn văn hóa phong phú, dòng cảm xúc tinh tế, chân thực và màu sắc nghệ thuật riêng biệt, Huy Cận đã trở thành một trong những đỉnh cao của phong trào Thơ Mới lúc bấy giờ và góp phần khiến thi đàn Việt Nam càng trở nên rực rỡ.
Trước Cách mạng tháng Tám, Huy Cận nổi lên với tập thơ "Lửa thiêng", những bài thơ mang nỗi buồn mênh mang và mang tính nghệ thuật đỉnh cao. Sau đây là một số bài thơ hay nhất của Huy Cận trong thời kỳ này.
Buồn
Đã chảy về đâu những suối xưa?
Đâu cơn yêu mến đến không chờ?
Tháng ngày vùn vụt phai màu áo
Của những nàng tiên mộng trẻ thơ.
Rụng những chùm tên mấy độ bông;
Phai hàng nhật ký chép song song;
Chàng trai gối mộng trên trang sách
Tỉnh thức, mùa xuân rụng hết hồng.
Đời mất về đâu, hỡi tháng, năm?
Xuân không mọc nữa với trăng rằm!
Chẳng bao lâu ngủ sầu trong đất,
Vĩnh viễn mùa đông lạnh chỗ nằm.
Nay hẵng còn đây ấm mặt trời,
Mà sao lòng lạnh tuyết băng rơi?
- U sầu chắc hẳn đang nhanh bước,
Lưng khọm nghìn năm đến cửa tôi.
Buồn đêm mưa
Đêm mưa làm nhớ không gian,
Lòng run thêm lạnh nỗi hàn bao la...
Tai nương nước giọt mái nhà
Nghe trời nằng nặng, nghe ta buồn buồn.
Nghe đi rời rạc trong hồn
Những chân xa vắng dặm mòn lẻ loi...
Rơi rơi... dìu dịu rơi rơi...
Trăm muôn giọt nhẹ nối lời vu vơ...
Tương tư hướng lạc, phương mờ...
Trở nghiêng gối mộng, hững hờ nằm nghe.
Gió về, lòng rộng không che,
Hơi may hiu hắt bốn bề tâm tư…
Vạn lý tình
Người ở bên trời ta ở đây;
Chờ mong phương nọ, ngóng phương nầy.
Tương tư đôi chốn, tình ngàn dặm,
Vạn lý sầu lên núi tiếp mây.
Nắng đã xế về bên xứ bạn;
Chiều mưa trên bãi, nước sông đầy.
Trông vời bốn phía không nguôi nhớ,
Dơi động hoàng hôn thấp thoáng bay.
Cơn gió hiu hiu buồn tiễn biệt,
Xa nhau chỉ biết nhớ vơi ngày.
Chiếu chăn không ấm người nằm một -
Thương bạn chiều hôm, sầu gối tay.
Cách xa
Lời chẳng giao lời, tay lạ tay,
Tấc gang cách trở, nhớ muôn ngày.
Cô sầu dựng núi lên cao ngất;
Những cặp chim hồn lạc hướng bay.
Tôi đứng bên này của khổ đau,
Bên kia người dạo, biết chi sầu.
Dọc đời rải rác muôn ga đón.
Khó nỗi ngồi chung một chuyến tàu.
Cũng chẳng dò xem gió ngược xuôi;
Lời đi không cốt gặp tai người,
Quá buồn nên muốn yên nguôi chút,
Tôi nói lòng ra để tự cười.
Đi giữa đường thơm
Đường trong làng: hoa dại với mùi rơm...
Người cùng tôi đi dạo giữa đường thơm,
Lòng giắt sẵn ít hương hoa tưởng tượng.
Đất thêu nắng, bóng tre, rồi bóng phượng
Lần lượt buông màn nhẹ vướng chân lâu:
Lên bề cao hay đi xuống bề sâu?
Không biết nữa. - Có chút gì làm ngợp
Trong không khí... hương với màu hoà hợp...
Một buổi trưa không biết ở nơi nào,
Như buổi trưa nhè nhẹ trong ca dao,
Có cu gáy, có bướm vàng nữa chứ,
Mà đôi lứa đứng bên vườn tình tự.
Buổi trưa này xưa kia ta đã đi,
Phải cùng chăng? Lòng nhớ rõ làm chi!
Chân bên chân, hồn bên hồn, yên lặng,
Người cùng tôi đi giữa đường rải nắng,
Trí vô tư cho da thở hương tình.
Người khẽ nắm tay, tôi khẽ nghiêng mình
Như sắp nói, nhưng mà không; - khóm trúc
Vừa động lá, ta nhận vào một lúc
Cả không gian hồn hậu rất thơm tho;
Gió hương đưa mùi, dìu dịu phất phơ...
Trong cảnh lặng, vẫn đưa mùi gió thoảng...
Tri bâng quơ nghĩ thoáng nhưng buồn nhiều:
“Chân hết đường thì lòng cũng hết yêu”.
Chân đang bước bỗng e dè dừng lại
- Ở giữa đường làng, mùi rơm, hoa dại....
Hỏi mặt trời
Mặt trời! Ta nhìn ngươi ngây ngất
Và bóng thân ta nằm xuống đất
- Bóng ta một nửa đêm nguyên thuỷ
Mặt trời! Tư tưởng ta nhìn ngươi
Và bóng hồn ta nằm xuống đời
Gió thổi dọc ngày
Trái rụng hoa bay
Dọc đời, gió thổi thân tàn rụng
Mùa chết vui sao giữa hội này
Nằm nghe gió thổi ngoài vô tận
Mà biết trăm hoa đã sẵn sàng
Mà biết trăm hồn không oán hận
Nghe tin gió gọi đón mùa sang
Dọc đời gió thổi
Thịt tàn xương cốt
Dọc ngày gió thổi
Hoa tàn trái thối
Hột cát trăng sao lại nở cười.
Nằm nghe hồn thở
Nằm nghe người thở bên ta
Nghe ta cùng thở vui hoà đêm nay
Nghe xe nghìn kiếp đưa quay
Nóng muôn hạt gió lừng bay ngực đời.
Trong hơi ta, trong hơi người
Lại nghe nằm nghỉ đất trời ban sơ
Hơi ta thành tựu thuở xưa,
Hơi người dằng dặc bao giờ cho tan!
Nghìn năm một cuộc giao hoan
Trước chưa xương thịt, sau tàn thịt xương,
Hoạ còn hơi thở hoa hương
Cho hồn gặp gỡ âm dương lối về…
Hỡi em yêu, hỡi em thương
Hỡi em yêu, hỡi em thương
Thân em cẩm thạch tẩm hương rừng trầm
Mưa trời ướt lá lâm thâm
Tương tư ngày tháng ướt đầm hồn anh
Em yêu: tượng ngọc vân xanh
Anh yêu gốc cội, yêu cành đung đưa
Yêu đôi trái chín đang mùa
Yêu vòm biển động triều khua nhịp đời
Là cây anh mọc đất tươi
Là sao, anh mọc đỉnh trời vô biên
Là tình, yêu dại, yêu điên
Yêu em da diết triền miên tháng ngày.
Muộn màng
Anh biết yêu em đã muộn màng
Nhìn em trăm bận chỉ nhìn ngang
Biết rằng nhìn thẳng thêm đau đớn
Anh sợ tình ta sẽ dở dang
Muốn trốn em, mà trốn được nào
Mắt em thầm gọi sắc như dao
Mỗi lần gặp lại lòng đau điếng
Trốn cả lòng anh, trốn được sao!
Em hỡi lòng anh yêu đã sâu
Yêu em ngay tự thuở ban đầu
Gặp em như nén lòng anh lại
Em đẹp, lòng anh lại nhói đau
Em hỡi! Yêu nhau chẳng muộn màng
Lửa bền trong đá mấy muôn năm
Lửa đôi ta chẳng cùng nhau đượm
Sẽ đốt lòng ta ra bụi than.
Tiễn đưa
Chân rộn, lòng đau xé;
Tay buông, dáng não nùng.
Đứng dừng trông mắt lệ,
Đi: bắc cầu nhớ nhung.
Người xa, buồn lại gần,
Tai nặng lời giao thân.
Ngã ba tà áo lặn...
Dặm trường thương cố nhân.
Gió về, chiều sẽ kể...
Bước chậm tưởng gần người...
Cây dài lung bóng xế,
Sương sầu gieo xuống vai.
Thức dậy
Thức dậy, nắng vàng ngang mái nhạt,
Buồn gieo theo bóng lá đung đưa
Bên thềm, - Ai nấn lòng tôi rộng,
Cho trải mênh mông buồn xế trưa.
Than ôi, trời đẹp nhưng trời buồn,
Như cảnh tươi màu rạp cải lương.
Tôi đội tang đen cùng mũ trắng,
Ra đi không hẹn ở trên đường.
Rưng rưng hoa phượng màu thương nhớ;
Son đậm bên thành một sắc xưa;
Cánh rực đòi cơn rơi lối đỏ,
Bên chân ghi đọng dấu bao giờ.
Không khí vờn xoay, mộng rã tan;
Tưởng như tim đã cũ muôn vàn.
- Thâu qua cái ngáp dài vô hạn
Hình ảnh lung linh vũ trụ tàn.
Lời dịu
Đi rất êm, bước êm nữa, người ôi!
Tiếng động gần, dư thanh gợi xa xôi...
Phòng yên tĩnh, chớ làm phòng vắng vẻ!
Hồn mới lim dim, bước giùm nhè nhẹ.
Hé cửa vừa, níu cành lả qua song
Cho bóng xuống mi, cho bóng xuống lòng.
Tai ê chề chỉ vừa nghe gió lá,
Trí mệt mỏi, buông chi lời nói lạ!
Ru cho tôi ngủ dưới bóng mi người;
Nhìn tôi đi, xin miệng thắm cứ cười...
Trong giấc đẹp sẽ thấy trời mở rộng,
Không gian hồng, đời nhuộm màu hy vọng.
Tôi sẽ giơ tay để đón rước Đời,
Đón giúp cho đôi tay ngắn chơi vơi...
Nhưng phòng rất vang, bước giùm nhè nhẹ:
Hồn yên tĩnh, chớ làm hồn quạnh quẽ...
Đi rất êm, bước êm nữa, người ôi!
Với lòng buồn xin nhớ gợi Xa Xôi...
Thơ Huy Cận sau Cách mạng tháng 8: một nhà thơ mang sức sống phơi phới
Huy Cận từng tham gia hoạt động Cách mạng. Thơ của ông sau 1945 cũng thể hiện rõ quá trình đấu tranh, ngợi ca cuộc sống mới, con người mới, phản ánh những sự kiện và vấn đề trọng đại của thời cuộc.
Cùng đọc những bài thơ tiêu biểu trong thời kỳ này để hiểu thêm về sự đổi thay này.
Gió lạnh chiều đông
Gió lạnh chiều đông nhớ tuổi thơ
Bầy chim chèo bẻo, nấp bên bờ
Mênh mông nước bạc đồng sau gặt
Một nỗi buồn xa như sóng xô.
Chim ở đâu về sà chớp mắt
Chim vương nhựa trết, hết bay rồi
Bắt chim nghe lạnh hai đầu cánh
Tưởng mặt trời se rụng đến nơi.
Tuổi nhỏ hắt hiu giữa cánh đồng
Nửa tràn sương núi, nửa hơi sông
Có gì ẩm ướt trong hồi tưởng
Như áo ngày mưa bặn bếp hong.
Gió lạnh chiều đông xui nhớ thuở
Bẫy chim chèo bẻo nấp bên bờ.
Hôm nay ta nấp, thơ giăng lưới
Bẫy tháng năm về, bắt tuổi thơ.
Con chim chiền chiện
Con chim chiền chiện
Bay vút, vút cao
Lòng đầy yêu mến
Khúc hát ngọt ngào.
Cánh đập trời xanh
Cao hoài, cao vợi
Tiếng hót long lanh
Như cành sương chói
Chim ơi, chim nói
Chuyện chi, chuyện chi?
Lòng vui bối rối
Đời lên đến thì...
Tiếng ngọc trong veo
Chim gieo từng chuỗi
Lòng chim vui nhiều
Hát không biết mỏi.
Chim bay, chim sà
Lúa tròn bụng sữa
Đồng quê chan chứa
Những lời chim ca.
Bay cao, cao vút
Chim biến mất rồi
Chỉ còn tiếng hót
Làm xanh da trời...
Con chim chiền chiện
Hồn xanh quê nhà
Sáng nay lại hót
Tưng bừng lòng ta.
Giữa lòng thế kỷ
Thế kỷ hai mươi!
Ngươi mang trong lòng ngươi
Bao nhiêu mầm ung độc,
Bao nhiêu nụ hồng đời.
Sau lưng đêm nặng trùm chân núi,
Trước ngực trăng dào dạt biển khơi.
Thế kỷ hai mươi!
Chôn rau nhân loại trong tiền sử,
Mà đến ngày nay khóc chửa thôi?
Ta muốn ôm nguôi lòng thế kỷ,
Tủi cực nghìn xưa thôi rên rỉ.
Chuyên cần đất tốt hạt còn tươi.
Ta ấp thời gian nở nụ cười.
Thế kỷ hai mươi!
Bước đường đi đến nửa.
Ta nhìn lên mặt trời,
Vũ trụ chưa tàn lửa.
Hãy đem đốt bao nhiêu mầm thối rữa,
Hãy đem nhen bao nhiêu bếp đang sôi;
Đốt trăm bùa trên trăm ngàn thứ cửa,
Hãy thanh quang soi rạng lại mặt Người.
Đường thế kỷ
Tỏa nắng vàng bình trị.
Men hân hoan đang sôi sục bàn chân.
Ngày tuổi nhỏ giấc ngủ chiều ma quỷ,
Tâm tư ơi! Đây ánh sáng trong ngần.
Thế kỷ hai mươi!
Đã chết cả loài dơi
Bay sờ soạng trong hoàng hôn tàn tạ.
Ta nghe hát trong trời xanh, trên hoa lá,
Trong tâm tư một khúc hát tình khôi.
Nằm giữa lòng thế kỷ,
Nghe bay thoát lên tự lòng xương tuỷ
Dòng tâm tư ấp úng buổi tiền thân.
Nghe xương sống ca bài ca hùng vĩ
Của ngàn muôn thế hệ ngẩng lên dần.
Thế kỷ hai mươi!
Ngươi mang trong lòng ngươi
Bao nhiêu mầm ung độc,
Bao nhiêu nụ hồng đời;
Đau thương thế kỷ đà khô cháy,
Hoa nở, mùa gây lại vốn Người.
Chiều thu quê hương
Chiều thu trong, lá trúc vờn đẹp quá.
Lá mía xanh nhung quạt vào mái rạ
Tiếng lao xao như ai ngả nón chào.
Hoa mướp cuối mùa vàng rực như sao,
Giếng trong lẻo, trời xanh in thăm thẳm.
Chiều thu quê hương sao mà đằm thắm!
Tôi bước giữa vườn, bạn với hàng cau
Hút nắng tơ vàng như những đài cao
Đứng lồng lộng, thu tiếng chiều vàng rợi.
Vồng khoai lang xoè lá ra nằm sưởi
Cùng với gà mẹ xoè cánh ấp con.
Ở trước sân hà mấy đống gạch son,
Hố vôi trắng nằm đợi ngày xây dựng.
Trời thu trong em bé cười má ửng;
Như cây sai mẹ đứng giữa chùm con.
Chiều thu vàng vàng rực cả tâm hồn
Của đất nước đang bồi da thắm thịt.
Gió biển mặn thổi về đây tha thiết;
Những con chim phơi phới cánh, chiều thu
Náo nức như triều, êm ả như ru…
Mưa xuân trên biển
Mưa xuân trên biển, thuyền yên chỗ,
Tôm cá chắc đầy phiên chợ mai,
Sắm tết, thuyền về dăm khóm đỗ;
Đảo xa thâm thẩm vệt mưa dài.
Thuyền đậu thuyền đi hạ kín mui,
Lưa thưa mưa biển ấm chân trời
Chiếc tàu chở đá về bến Cảng
Khói lẩn màu mây tưởng đảo khơi.
Em bé thuyền ai ra giỡn nước,
Mưa xuân tươi tốt cả cây buồm.
Biển bằng không có dòng xuôi ngược,
Cơm giữa ngày mưa gạo trắng thơm.
Trái cam, trái đất
Ngày nhà giáo năm châu
Quà cho em trái Đất
Quà cho em trái cam
Đất, cam đều trái thật.
Cam em chín ngọt rồi,
Đất hai phần còn chua.
Giao em chăm trái đời
Sao cho ngọt triệu mùa.
Tay cha, anh bắt sâu
Tay em, rồi diệt nốt
Cho cam chín một màu
Cho Đất tròn hạnh phúc.
Sớm mai gà gáy
Tiếng gà gáy ơi! Gà gáy ơi!
Nghe sao ấm áp tựa nghe đời
Tuổi thơ gà gáy ran đầu bếp
Trâu dậy trong ràn, em cựa nôi
Cha dậy đi cày trau kịp vụ
Hút vang điếu thuốc khói mù bay
Nhút cà, cơm ủ trong bồ trấu
Chút cá kho tương mẹ vội bày
Gà gáy nhà ta, gáy láng giềng
Ta nghe thuộc mỗi tiếng gà quen
Cha ơi con chửa nghe gà chú!
Nó cũng như mày hay ngủ quên.
Hàng cau mở ngọn đón ngày vào
Xóm nhỏ nép bên triền núi cao
Gà lại gáy dồn thêm đợt nữa
Nắng lên xoè quạt đỏ như mào.
Gà gáy ơi! Tiếng gà gáy ơi!
Nghe sao rạo rực buổi mai đời!
Thương cha lủi thủi không còn nữa
Chẳng sống bây giờ thôn xóm vui…
Trái đất còn quay
Trái đất còn quay, mãi mãi quay
Hai thân chiếc áo nối đêm ngày
Như người xứ Huế lòng tươi trẻ
Nhịp bước đường xa áo nối vai.
Đất trẻ trung hoài quay nhịp múa
Trên lưng hoa trái bốn mùa reo
Lòng ta một thuở là hoa trái
Cuống bám cành tươi nắng gió reo.
Rồi chẳng còn ta ở cõi này
Đất quay, quay mãi nhịp nồng say.
Người sau sẽ đến vui hơn chút
Vui Đất nghìn năm vất vả xây.
Ta sẽ ra đi chẳng ngậm ngùi
Yêu đời đến rốt giữa lòng vui.
Vào đời ta đã buồn da diết
Khỏi phải buồn chi lúc cáo lui.
Áo thời gian
Đêm cuối năm rồi gà gáy giục
Ơi mặt trời đưa xuân mọc lên
Thời gian nghe nở nhanh từng phút
Như phố hoàng hôn bật ánh đèn.
Mải sống quanh năm với tháng năm
Như quen áo mặc, chiếu giường nằm
Ngỡ năm tháng cũng là da thịt
Rượu mạnh thời gian ta sủi tăm.
Mai đây trần trụi đi về đất
Năm tháng như là chiếc áo phơi
Quên ở ngoài vườn, ao lặng lẽ
Có hoa râm bụt cúi mình soi.
Em hơi, bên anh em thở đều
Thời gian chung tấm mặc cho nhau
Cuối năm gà gáy dày thêm sợi
Vũ trụ choàng ta áo ấm sao!
Trời mỗi ngày lại sáng
Trời mỗi ngày lại sáng
Như cơm trắng mỗi ngày.
Và cuộc đời mang nặng
Sự nghiệp những bàn tay.
Đất nằm đất gieo mùa
Chín hạt vàng năm tháng.
Những bàn tay thêu thùa
Những mùa thơm gió nắng.
Quê hương ta hàn gắn
Những vết đạn mười năm.
Lúa xoá vành đai trắng,
Ngô khoai lấp miệng hầm.
Cuộc sống còn khó nhọc
Nhưng đời đổi mới rồi.
Tiếng con trẻ ngồi học
Giục mùa xuân đâm chồi.
Quê ta trời lại xanh
Gió quê ta lại mát,
Con sông quê nước lành
Chợ chiều thơm dào dạt.
Trên đây là tuyển chọn một số bài thơ nổi bật của Huy Cận - một nhà thơ lớn của Việt Nam. Những tác phẩm của ông đã để lại trong lòng độc giả những ấn tượng sâu sắc, mang đến những phút giây chiêm nghiệm về cuộc đời, con người, tình yêu.
Để đón đọc thêm nhiều tác phẩm hay của các nhà thơ Việt Nam, hãy theo dõi chuyên mục Sống đẹp tại voh.com.vn.
