Hoa sen gắn liền với đời sống sinh hoạt và lao động của người dân Việt Nam từ bao đời nay. Từ đó nhẹ nhàng đi vào nền văn hóa nghệ thuật với những tác phẩm đầy chất trữ tình. Hôm nay chúng ta cùng nhau ôn lại ý nghĩa câu ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”, có lẽ ai cũng đã ít nhất một lần được nghe qua.
1. Giải thích ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”
Bạn sẽ nhớ đến hình ảnh gì khi nhắc đến làng quê Việt Nam? Có phải là dòng sông, bến nước, con đò, lũy tre làng cùng những bông súng, bông sen tỏa sắc giữa đầm.
Thực vậy, không biết tự bao giờ hoa sen đã đi sâu vào tâm trí những người dân yêu quê hương. Bởi bông hoa ấy mang vẻ đẹp thuần khiết và rất đỗi bình dị. Những gam màu tươi sáng của hoa sen được miêu tả chân thực qua câu ca dao “Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng/Nhị vàng, bông trắng, lá xanh”. Tạo thành bức tranh hài hòa và điểm nhấn không thể thiếu của làng quê Việt.
Bên cạnh đó, “Trong đầm gì đẹp bằng sen” là câu hỏi cũng như lời khẳng định cho vẻ đẹp của hoa sen. Trong đầm trong có hoa nào đẹp bằng sen, sen được ví như nàng “hoa hậu” đang tỏa hương sắc giữa hàng trăm hoa khác.
Bạn có biết, dù sống và phát triển trong bùn đen hôi tanh nhưng hoa sen vẫn không vương mùi, trái ngược lại còn mang đến hương thơm thanh mát cho đời “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Cứ thế mạnh mẽ “vươn mình” cùng ánh nắng mặt trời.
Xem thêm: ‘Chim khôn kêu tiếng rảnh rang’, câu ca dao dạy con người cách ứng xử khéo léo bằng lời nói
2. Bạn hãy là “đóa sen” thơm ngát giữa đời!
Trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” tác giả đã khéo léo sử dụng hình ảnh hoa sen để đại điện cho hình ảnh và nhân cách con người Việt Nam. Hoa sen dù cho sinh trưởng trong môi trường đầm lầy, nhiều bùn hôi nhưng loài hoa ấy vẫn giữ được hương sắc thơm ngát. Cũng giống như con người Việt Nam dù sống trong hoàn cảnh ngặt nghèo, khó khăn vẫn giữ được phẩm chất tốt đẹp của mình.
Trước khi tỏa sắc hoa sen đã phải trải qua biết bao khó khăn để vươn lên khỏi mặt nước. Tựa như người dân lao động Việt dù trong bất cứ hoàn cảnh nào vẫn mang ý chí mạnh mẽ, và giữ nguyên vẹn phẩm chất thanh cao trong sạch. Điều này đã được minh chứng trong suốt thời kỳ kháng chiến chống giặc ngoại xâm gian khổ của đất nước.
Hoa sen đại diện cho phẩm chất tốt đẹp của người dân Việt Nam
Xã hội ngày càng phát triển, cuộc sống hiện đại khiến con người dễ sa ngã khi đối diện trước cám dỗ của tiền tài, danh lợi. Để rồi vì sự tham lam đánh mất đi giá trị bản thân. Tệ hơn, có người còn sẵn sàng “dẫm đạp” lên người khác mưu cầu lợi ích cá nhân. Những kẻ như thế chính là hoa sen rũ cánh, cúi xuống đầm lầy và dần rồi sẽ héo úa nằm chênh vênh giữa mặt nước.
Bao đời nay, người dân Việt Nam vẫn luôn tự hào về những truyền thống tốt đẹp, tinh thần yêu thương, đoàn kết, nhân đạo… Nhìn những cánh sen nhẹ nhàng bao bọc lấy nhau tạo thành đóa sen thơm ngát tượng trưng cho truyền thống tương thân tương ái tốt đẹp của dân tộc. Hay nói cách khác, chính là lối sống nghĩa tình, sẵn sàng giúp đỡ mọi người mà không một chút toan tính.
Theo Phật giáo hoa sen hồng biểu trưng cho tình yêu thương và lòng từ bi. Hoa sen trắng lại mang vẻ đẹp đơn sắc hiền hòa đại diện cho những điều bình dị, lối sống thanh cao, không dễ bị hoen ố bởi những thị phi của cuộc sống. Dáng vẻ thuần khiết và sự tôn nghiêm mang đến cảm giác yên bình, thanh tịnh trong tâm hồn.
Hoa sen dẫu sống trong môi trường bùn lầy, nhưng vẫn không vương lấy dơ bẩn. Người ta không bao giờ xem xét điều kiện sống của hoa sen để đánh giá cao sang, hay hèn kém. Cũng giống giá trị của con người không thể so đo bằng vật chất, mà nằm ở cách đối nhân xử thế.
Vì người có tài nhưng đạo đức thấp kém, tham danh hám lợi và chỉ biết đến bản thân của mình. Thử hỏi làm sao có thể mang đến những điều tốt đẹp cho xã hội?
Chúng ta - thế hệ trẻ hãy kế thừa những truyền thống cao đẹp, luôn giữ trái tim ấm áp và lối sống cao quý tựa như những hoa sen gần bùn nhưng chẳng “hôi tanh mùi bùn”. Để không phải hổ thẹn với bản thân cũng như với các thế hệ mai sau.
3. Tổng hợp thơ, ca dao, tục ngữ, thành ngữ nói về hoa sen
Bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” đã mang đến bài học nhân sinh sâu sắc cho chúng ta. Trở thành biểu tượng cao quý của người dân Việt Nam từ xưa đến muôn đời. Cùng đọc và suy ngẫm về một số câu thơ, ca dao hay nhất sử dụng nét đẹp của hoa sen ngay dưới đây:
- Xin cho sen sắc ngọt ngào
Ơn đời mưa nắng dạt dào tinh khôi
Tiếng cười luôn thắm trên môi
Dáng thanh tâm tịnh, đứng ngồi thoảng hương - Xuống đồng ngắt lá rau xanh,
Thấy chim loan phượng đỗ cành sen dâu.
Người ơi trở lại xơi trầu,
Tham nơi phú quý bỏ nhau sao đành. - Dù cho tình lắm đắng cay
Yêu không oán hận tình vầy tim đau
Thủy chung giữ vẹn sắc màu
Đẹp tươi sen nở, ngẩn đầu ngạo nhân - Thân chị như cánh hoa sen,
Chúng em như bèo bọt chẳng chen được vào.
Lạy trời cho cả mưa rào,
Cho sấm, cho chớp, cho bão to gió lớn,
Cho sen chìm xuống, bèo trèo lên trên! - Sen xa hồ sen khô hồ cạn,
Lựu xa đào lựu ngả lựu nghiêng.
Vàng cầm trên tay rớt xuống không phiền,
Chỉ phiền một nỗi tơ duyên không tròn. - Hoa sen mọc bãi cát lầm
Tuy rằng lấm láp vẫn mầm hoa sen
Thài lài mọc cạnh bờ sông
Tuy rằng xanh tốt vẫn tông thài lài
- Cổ tay em trắng như ngà
Đôi mắt em liếc như là dao cau
Nụ cười như thể hoa ngâu
Cái khăn đội đầu như thể hoa sen - Rủ nhau ra tắm hồ sen,
Nước trong bóng mát, hương chen cạnh mình.
Cứ chi vườn ngọc, ao quỳnh
Thôn quê vẫn thú hữu tình xưa nay - Bấy lâu còn lạ chưa quen
Hỏi hồ đã có hoa sen chưa hồ?
Hồ còn leo lẻo nước trong,
Bấy lâu chỉ dốc một lòng đợi sen! - Sen ơi giữ lấy trăm đường
Gần bùn nhưng chẳng thấm vương mùi bùn
Nghĩa ân ghi nhớ bồi vun
Giàu sang không chuộng, khốn cùng chẳng khinh - Đưa chân sa xuống ruộng đầm
Đắng cay chịu vậy trót nhầm thì thôi
Chàng từ, thiếp cũng xin thôi
Hồ sen tát cạn, ai hôi thì vào - Trên đời gì rẻ bằng Bèo,
Chờ khi nước lụt, Bèo trèo lên Sen.
Trên đời gì tốt bằng Sen,
Quan yêu dân chuộng, rã bèn cũng hư.
Mong rằng, qua bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” không chỉ gợi cho chúng ta phong cảnh quê hương thanh bình, nơi “chôn nhau cắt rốn” để ai đi xa cũng nhớ về. Mà còn mang đến bài học về đạo nhân để ta suy ngẫm và phát huy lối sống cao quý ấy. Mỗi chúng ta hãy là một “hoa sen” nở rộ giữa đầm thật thanh cao, đẹp đẽ nhé!
Sưu tầm
Nguồn ảnh: Internet