9 tháng đầu năm 2013, cả nước chỉ mới thu được khoảng trên 60% chỉ tiêu thu ngân sách so với kế hoạch dự toán pháp lệnh năm 2013. Trong khi đó, còn rất nhiều lĩnh vực như thuế đọng, trốn thuế dưới nhiều hình thức, thậm chí có dấu hiệu chuyển giá mà cơ quan chức năng, kể cả cơ quan thanh tra chính phủ vào cuộc thanh tra vẫn chưa có giải pháp xử lý những trường hợp này.
Đã thế có những ngành như: ngành cà phê, con tôm “chờ dài cổ” để hoàn thuế giá trị gia tăng hàng xuất khẩu lại không được cơ quan chức năng hoàn thuế đúng theo thời gian quy định. Chính điều này càng làm cho cơ quan thuế, hải quan càng lúng túng. Đặc biệt là có những mặt hàng gia công xuất khẩu như hàng dệt may, nguyên liệu dành cho xuất khẩu nhưng doanh nghiệp lại sử dụng làm hàng nội địa gây thêm khó xử cho cơ quan hải quan.
Những vấn đề trên cho thấy công tác quản lý thuế còn nhiều việc phải làm, trong khi đó luật quản lý thuế đã có hiệu lực từ ngày 1/7/2013. Phải nói rằng công tác cải cách hành chính thuế có tiến bộ hơn nhiều nhưng những vấn đề phát sinh trên xảy ra hiện nay thực ra không có gì mới so với các năm trước chỉ vì công tác quản lý thuế chưa đạt yêu cầu đặt ra ,nhất là con người thực thi công việc quản lý thuế chưa nghiêm, còn khó dễ, vòi vĩnh và cả thỏa thuận với đối tượng nộp thuế để ăn gian tiền ngân sách.
Một vị phó chủ tịch UBND TPHCM thường khẳng định trong các buổi họp ở thành phố hoặc ở các hội nghị tài chính thuế rằng, có một bộ phận cán bộ thuế, hải quan đang gây khó dễ doanh nghiệp, tiêu cực và ở cấp quận, phường xã thì những cán bộ này thỏa hiệp với người kinh doanh, cơ sở sản xuất để cả hai cùng có lợi về số thuế phải nộp, kết quả nợ đọng thuế kéo dài và gây thất thu ngân sách. Đây là vấn đề mấu chốt mà tình trạng trốn thuế, nợ đọng thuế hiện nay còn nhiều và những trường hợp có dấu hiệu chuyển giá của các công ty đầu tư nước ngoài FDI vẫn xảy ra ngày càng rộng cũng chỉ vì chưa có văn bản pháp lý với các giải pháp giám sát kiểm tra đầu vào của các doanh nghiệp này.
Trước thực trạng khó xử đó, cơ quan thuế, hải quan vào những thàng cuối năm càng khẩn trương hơn đưa ra nhiều biện pháp như ở TPHCM hình thành cả Ban chỉ đạo để tập trung thu thuế nợ đọng, chống thất thu cố gắng đạt chỉ tiêu ở mức cao nhất trong năm nay.
Thực hiện được điều đó trong hoàn cảnh hiện nay đã khó lại càng khó hơn nếu Bộ Tài chính không bãi bỏ sớm quy định hoàn thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa xuất khẩu thanh toán bằng tiền mặt, bằng cách ban hành thông tư hướng dẫn về hoàn thuế nhằm tăng cường công tác quản lý thuế, chống gian lận thương mại, chống thất thu và chống chiếm đoạt tiền thuế. Có thông tư này thì các cơ quan thuế có cơ sở pháp lý rà soát lại các hồ sơ hoàn thuế giá trị giá tăng đầu vào và trường hợp nào đủ điều kiện, thì cho hoàn thuế với điều kiện phải thanh toán qua ngân hàng như Luật quản lý thuế đã quy định. Và nếu được Bộ cũng ban hành ngay các văn bản liên quan đến chống chuyển giá bằng các văn bản quy định về thỏa thuận giá hay các giải pháp có tính pháp lý cao để những tháng còn lại của năm nay và các năm sau, cơ quan thuế dựa vào đó đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra thu về lượng lớn tiền cho ngân sách.
Tất nhiên về lâu dài để có kết quả trên còn tùy thuộc vào việc tổ chức lại bộ máy, con người thực thi Luật quản lý thuế. Con người đó đòi hỏi phải có đức, có chuyên môn thì hiệu quả công việc sẽ cao hơn và kèm theo đó có chính sách khen thưởng, xử phạt những cán bộ nào làm tốt, làm không hiệu quả hoặc tiêu cực. Trong điều kiện kinh tế còn khó khăn, doanh nghiệp làm ăn còn nhiều thách thức dù đã được hỗ trợ từ nhiều phía thì từ quy định, quy trình rà soát lại theo luật quản lý thuế và đặc điểm ở từng địa phương, ngành nghề có những quy định sát với thực tế hơn còn giúp cho các doanh nghiệp thực hiện tốt nghĩa vụ nộp thuế ,không trốn thuế, nợ thuế và Bộ Tài chính cũng cần nghiên cứu lại cách giao chỉ tiêu thu ngân sách cho các tỉnh - thành, dựa vào thực tế ở mỗi địa phương, không áp đặt con số năm nay phải cao hơn con số năm trước làm hao tốn nhiều thứ để thực hiện được kế hoạch này như những năm gần đây ở TPHCM.
