Thiếu oxy lên não nguy hiểm thế nào, làm sao nhận biết?

1. Thiếu oxy não là gì?

Bộ não là cơ quan tiêu thụ nhiều oxy nhất trong cơ thể người. Dù não bộ chỉ chiếm 2% trọng lượng cơ thể, nhưng cơ quan này lại tiêu thụ khoảng 20% năng lượng do cơ thể sản sinh ra.

Thông thường oxy được đưa tới não thông qua nhiều mạch máu. Cụ thể, não cần đến khoảng 15% máu từ tim để có được lượng oxy và glucose cần thiết trong các hoạt động hàng ngày. Do vậy, nếu không có đủ lưu lượng máu đến não để đáp ứng nhu cầu trao đổi chất thì não sẽ bị thiếu oxy.

Thiếu oxy não được coi là một tình trạng bệnh lý có nguy cơ gây tử vong thứ 3 trên thế giới chỉ sau ung thư và bệnh tim mạch. Đáng nói nhất, thiếu oxy não chiếm tới 25% tổng số các tai biến mạch máu não.

Thiếu oxy não ở thể nhẹ, người bệnh sẽ cảm thấy đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt. Nặng có thể gây tình trạng mất ý thức/trí nhớ tạm thời, liệt nhẹ nửa người, choáng váng, da xanh, sợ lạnh,... gây khó khăn cho sinh hoạt và công việc. Tình trạng này cũng khiến bệnh nhân mất khả năng phối hợp vận động.

Thiếu oxy não thời gian dài có thể khiến não bị phù nề do lượng nước bên trong não tăng lên. Tình trạng này cũng làm tăng áp lực lên não, gây chèn ép não. Đồng thời cũng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ, có thể kéo theo nhiều vấn đề tâm thần.

Thiếu oxy lên não có thể gây ra rất nhiều bệnh lý cho cơ thể (Nguồn: Internet)

Ngoài ra, tình trạng bị thiếu oxy lên não có thể dẫn tới xuất huyết não, tai biến mạch máu não với nhiều di chứng nặng nề như chết mô não, nhồi máu cơ tim hay còn gọi là đột quỵ, đột tử,... tăng nguy cơ tử vong ở người bệnh.

Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ thiếu oxy nên não, nhưng chủ yếu là:

• Nguy cơ ngoại sinh: Bao gồm hút thuốc lá hoặc hít phải khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hóa chất, bụi trong không khí hoặc ảnh hưởng bởi độ cao.
• Nguy cơ nội sinh: Phổi và các cơ quan tim mạch đang ở trong tình trạng không được tốt. Vỡ xơ vữa động mạch cũng là một trong những nguyên nhân có thể dẫn đến thiếu oxy lên não.

2. Nhận biết triệu chứng thiếu oxy lên não thông qua phản ứng cơ thể

Nếu gặp phải tình trạng bị thiếu oxy lên não, cơ thể sẽ đưa ra rất nhiều phản ứng để bạn có thể nhận biết như:

• Các vấn đề hô hấp: Khi thiếu oxy lên não, bạn sẽ cảm thấy khó thở, thở nhanh, ho và khò khè.
• Đau đầu: Cảm giác đầu mình nặng trịch, nhất là khi phải di chuyển, suy nghĩ nhiều hay khi mới ngủ dậy.
• Hoa mắt, chóng mặt, ù tai: Dù đang ở không gian yên tĩnh và không có gió nhưng bạn vẫn nghe tiếng ù tai. Ngoài ra, bạn còn bị hoa mắt, chóng mặt và mất thăng bằng.
• Mất ngủ: Người bị thiếu oxy não thường rất hay gặp phải các vấn đề về giấc ngủ như ngủ chập chờn, hay gặp ác mộng, khó kiểm soát giấc ngủ, tỉnh giấc vào giữa đêm hoặc đến sáng mới ngủ được.
• Suy giảm trí nhớ: Do máu lên não bộ không đủ nên bạn có thể sẽ gặp các hiện tượng đau đầu, hoa mắt, chóng mặt... từ đó dẫn đến thuyên giảm dần trí nhớ và hay quên.
• Tê bì, nhức mỏi chân tay: Đầu các ngón tay hay bị tê bì, đôi lúc cảm thấy dưới da râm ran như bị kiến bò. Hay bị đau dọc xương sườn, đôi lúc lại có cảm giác lạnh sống lưng, chân tay nhức mỏi, đau dọc vai gáy và đau dọc các xương sườn

Bên cạnh đó, những biểu hiện của chứng rối loạn thần kinh thực vật như tim đập nhanh, rối loạn huyết động, cơn bốc hỏa, chậm chạp, uể oải, mệt mỏi, sức khỏe giảm sút... cũng có thể là dấu hiệu của chứng thiếu oxy não.

3. Những tổn thương bên trong cơ thể khi thiếu oxy lên não

Những tổn thương thường bắt đầu sau một phút thiếu oxy lên não. Tuy nhiên, trước đó thì nó đã có những tác động nhất định. Cụ thể:

• Sau 30 – 180 giây thiếu oxy tới não, bệnh nhân có thể bị mất nhận thức và rơi vào trạng thái gọi là giảm oxy máu.
• Sau 1 phút thiếu oxy, tế bào não bắt đầu chết.
• Sau 3 phút thiếu oxy, neuron bị tổn thương rộng hơn. Lúc này, não chắc chắn sẽ bị tổn thương lâu dài.
• Sau 5 phút thiếu oxy, bệnh nhân có nguy cơ tử vong. Bởi tình trạng thiếu máu tới não có thể khiến ATP – phân tử quan trong giúp lưu trữ và chuyển hóa năng lượng trong tế bào – giảm 90% trong thời gian chưa đầy 5 phút.
• Sau 10 phút thiếu oxy, ngay cả khi bộ não vẫn còn hoạt động, bệnh nhân vẫn sẽ gặp phải tình trạng hôn mê sâu và tổn thương não lâu dài.
• Sau 15 phút thiếu oxy, bệnh nhân gần như không thể sống sót.

Những tổn thương ở não chỉ xảy ra vài phút sau khi não bị thiếu oxy (Nguồn: Internet)

4. Phòng tránh tình trạng thiếu oxy lên não bằng cách nào?

Để phòng ngừa tình trạng thiếu oxy lên não, bạn có thể áp dụng các lối sống và biện pháp khắc phục sau đây:

• Bỏ thuốc lá: Bỏ hút thuốc là một trong những điều đầu tiên bạn cần làm để tránh khỏi tình trạng thiếu oxy não hoặc các bệnh về phổi khác.
• Tránh hít khói thuốc lá: Bên cạnh bỏ hút thuốc lá, bạn cũng cần phải tránh việc hút thuốc lá "thụ động". Khói thuốc có thể gây ra nhiều tổn thương phổi hơn so với việc bạn hút thuốc.
• Tập thể dục thường xuyên: Việc tập thể dục là một biện pháp hữu ích để cải thiện sức mạnh và độ bền tổng thể của cơ thể.
• Đảm bảo chế độ ăn uống: Hạn chế ăn những loại thực phẩm có chứa nhiều dầu mỡ; hạn chế sử dụng rượu bia, đồ uống có ga. Đồng thời tăng cường thêm nhiều rau xanh, nhất là những loại rau nhiều màu sắc trong khẩu phần ăn hàng ngày.

Thiếu oxy não là một bệnh lý nguy hiểm, vì chỉ cần thiếu từ 4 - 5 phút là những tế bào não sẽ bị hủy hoại, tổn thương vĩnh viễn. Do đó các chuyên gia khuyến cáo, khi cảm thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng khởi phát của bệnh thiếu oxy não, hãy đến ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán chính xác bệnh tình và đề ra phương án chữa trị kịp thời. Không nên xem thường các triệu chứng thiếu oxy lên não vì rất nguy hiểm và dễ dẫn đến đột quỵ, tử vong.