Thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ em – làm sao nhận biết?

Vi chất dinh dưỡng cho trẻ cần thiết như thế nào?

Vi chất dinh dưỡng là những chất mà cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ nhưng nếu thiếu nó sẽ ảnh hưởng rất nhiều các cơ quan, chức năng, thậm chí là ảnh hưởng đến tầm vóc và trí não của trẻ em cũng như người lớn. 

Các vi chất dinh dưỡng tham gia vào quá trình xây dựng các tế bào, các mô, các hoạt động như chuyển hóa bài tiết, xây dựng nên hệ thống miễn dịch của cơ thể, tham gia vào cơ chế hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể, duy trì sự cân bằng của hệ thống nội môi, giúp phục hồi các tế bào, các mô tổn thương, là thành phần chủ yếu để tạo ra các hormone, các dịch tiêu hóa.

Có khoảng 90 vi chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể (Nguồn: Internet)

Theo bác sĩ Lê Kim Huệ (Viện trưởng Viện dinh dưỡng thực phẩm TUV) có khoảng 90 các vi chất dinh dưỡng khác nhau cần thiết cho cơ thể con người. Trong đó, có 4 loại vi chất đặc biệt quan trọng với trẻ em đó là: vitamin A, sắt, kẽm và i-ốt.

• Vitamin A

Vitamin A là chất quan trọng đảm bảo các chức năng về thị giác, nếu cơ thể trẻ thiếu vitamin A thì sẽ không nhìn thấy được ánh sáng khi ánh sáng bị yếu dần, gọi là tình trạng quán gà, thường xuất hiện vào khoảng 5-6 giờ chiều .

Vitamin A giúp bảo vệ giác mạc và các tổ chức biểu mô ở dưới da, khí quản, tuyến nước bọt, ruột non và tinh hoàn. Khi trẻ em bị thiếu vitamin A thì việc sản xuất các niêm mạc sẽ giảm khiến da bị khô và xuất hiện các vấn đề sừng hóa.

Vitamin A giúp đáp ứng miễn dịch của cơ thể, tăng sức đề kháng. Trẻ em được bổ sung vitamin A đầy đủ sẽ có thể chống lại và phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng. Nếu thiếu vitamin A trẻ sẽ rất dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn.

• Chất sắt

Trẻ em bị thiếu sắt sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu do thiếu sắt, bởi sắt đóng một vai trò rất quan trọng đó là tổng hợp hemoglobin, myoglobin-những chất giúp dự trữ và vận chuyển oxy cho các tế bào trong cơ thể.

Một người bị thiếu sắt thường rất dễ gặp phải tình trạng mệt mỏi do thiếu oxy não.

• Chất kẽm

Kẽm là một trong những chất quan trọng giúp trẻ có thể phát triển được chiều cao và cân nặng, đặc biệt là ở trẻ em nhỏ và trẻ sơ sinh.

Ngoài ra, kẽm còn giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể để chống lại bệnh tật. Hơn thế, kẽm còn là một loại khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của não bộ, giúp điều hòa vị giác để trẻ có cảm giác ăn ngon miệng hơn.

• I-ốt

I-ốt có chức năng chuyển hóa các chất để tổng hợp ra hormone giúp điều chỉnh các quá trình phát triển của cơ thể như: phát triển hệ thần kinh, hệ tiêu hóa, hệ sinh dục, hệ tuần hoàn, da, lông, tóc, móng....

Các dấu hiệu trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng

Theo bác sĩ Lê Kim Huệ, thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ em được xem là một “nạn đói tiềm ẩn” do những trẻ bị thiếu các vi chất dinh dưỡng như vitamin A, sắt, kẽm, i-ốt thường sẽ không có biểu hiện, triệu chứng đặc thù để ba mẹ có thể nhận biết, khi ba mẹ nhận ra thì tình trạng này đã trở nên nghiêm trọng.

Tuy nhiên, nếu để ý bạn vẫn có thể phát hiện những dấu hiệu gợi ý chẳng hạn như:

• Trẻ bị thiếu vitamin A sẽ dễ bị khô da, tóc sẽ dễ rụng, dễ gãy và trẻ chậm tăng cân, chậm tăng chiều cao.
• Trẻ bị thiếu sắt sẽ có nước da xanh, niêm mạc nhợt và các lớp cơ cũng rất nhão, không săn chắc. Với những trẻ lớn hơn thì các bé thường hay mệt mỏi, đặc biệt là khi trẻ bắt đầu đi học thì những môn tư duy sẽ học rất kém.
• Trẻ thiếu i-ốt thì biểu hiện đầu tiên là trẻ sẽ có bướu cổ to. Đồng thời, trẻ sẽ chậm vấn đề phát triển về thể chất cũng như trí tuệ.
• Trẻ bị thiếu kẽm thường sẽ bị chậm tăng trưởng, tức là trẻ không cao, không tăng cân. Trẻ có tình trạng biếng ăn và ăn không ngon miệng.

Trẻ thiếu kẽm thường bị biếng ăn (Nguồn: Internet)

Như vậy, những đứa trẻ chậm tăng cân hoặc đứng cân hoặc trẻ suy dinh dưỡng thì ba mẹ cần lưu ý nhiều hơn bởi đó có thể là dấu hiệu cho thấy trẻ đang bị thiếu vi chất dinh dưỡng rất nhiều .

Trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng có dẫn đến bệnh lý hay không?

Bác sĩ Lê Kim Huệ cho rằng, sức khỏe của trẻ và vi chất dinh dưỡng có mối quan hệ rất mật thiết. Thông thường, những em bé dễ bị bệnh thì hay bị giảm sức đề kháng, trẻ giảm sức đề kháng thì sẽ dẫn đến với tình trạng biếng ăn và biếng ăn sẽ đưa đến tình trạng suy dinh dưỡng.

Một em bé bị suy dinh dưỡng không chỉ bị thiếu năng lượng mà còn thiếu rất nhiều các chất dinh dưỡng khác, đặc biệt là những vi chất dinh dưỡng mà cơ thể cần.

Giải pháp phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng

Để phòng ngừa thiếu vi chất dinh dưỡng, ba mẹ cần lưu ý và thực hiện tốt 3 giải pháp sau đây:

1. Sử dụng thực phẩm từ thiên nhiên

• Nên ăn những thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng có từ thiên nhiên bởi vì tất cả những loại thực phẩm từ thiên nhiên đều rất tốt và không gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe.
• Nên cân đối giữa các thức ăn giàu chất đạm có nguồn gốc từ động vật và thực vật, chẳng hạn như khi ăn thịt cá thì cần bổ sung thêm các loại đậu đỗ để ngoài việc cung cấp chất đạm thì còn cung cấp các axit vitamin, khoáng chất như sắt, kẽm, i-ốt cho cơ thể.
• Bổ sung thêm các loại chất béo như dầu mỡ vì đây là chất giúp hấp thu các loại vi chất dinh dưỡng đặc biệt là vitamin A , vitamin D. Vì vậy trong các bữa ăn nên bổ sung thêm chất béo.
• Nên ăn nhiều rau, củ, quả và trái cây vì không chỉ giúp cung cấp chất xơ để trẻ có được một đường ruột chắc khỏe mà trong rau, củ, quả và trái cây còn chứa hàm lượng vitamin C rất cao và vitamin C là một trong những vitamin giúp cho cơ thể hấp thu chất sắt rất tốt.

Lưu ý: Không nên cho trẻ uống sữa, uống nước trà... sau khi ăn vì đây là những chất có thể làm ức chế hấp thu chất sắt.

2. Sử dụng thực phẩm bổ sung

Trong muối ăn có bổ sung thêm chất i-ốt (Nguồn: Internet)

Ngoài việc cung cấp vi chất dinh dưỡng thông qua các thực phẩm tự nhiên thì ba mẹ có thể bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ bằng các loại thực phẩm bổ sung. Hiện nay, tại Việt Nam người ta thường bổ sung chất sắt vào trong nước mắm, bổ sung i-ốt vào trong muối để người dân thể sử dụng được những vi chất này một cách tốt hơn.

Ngoài ra, một loại thực phẩm cũng được bổ sung rất nhiều các vi chất dinh dưỡng, đó là sữa và các sản phẩm của sữa. Trong sữa, ngoài các thành phần cung cấp năng lượng và cung cấp chất đạm, chất béo, vitamin, chất bột đường thì nó còn chứa một hàm lượng vi chất dinh dưỡng khá cao.

3. Sử dụng dược phẩm

Hiện nay, có khá nhiều các loại dược phẩm giúp bổ sung vi chất, chẳng hạn như: nếu thiếu i-ốt quá nhiều thì được tiêm những loại i-ốt vào trong cơ thể, hoặc sử dụng các loại thuốc chứa nhiều sắt để phòng ngừa vấn đề thiếu máu do thiếu sắt hoặc dùng thuốc bổ sung vitamin A.

Ở Việt Nam, vấn đề bổ sung vi chất bằng dược phẩm như bổ sung vitamin A cho trẻ từ 6 tháng đến 36 tháng tuổi, bổ sung thuốc sắt cho bà bầu vẫn còn áp dụng, bởi vì các tình trạng này chưa cải thiện được nhiều.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhận thấy rằng trong 3 giải pháp là sử dụng thực phẩm từ thiên nhiên, sử dụng thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng và sử dụng dược phẩm thì giải pháp sử dụng thực phẩm và thực phẩm bổ sung để bổ sung các vi chất dinh dưỡng là an toàn và hiệu quả nhất.

Bạn có thể nghe lại phần tư vấn của bác sĩ từ audio bên dưới: