Tin tứcHàng chục triệu người đã phải chịu đựng nhiệt độ ban ngày và ban đêm đạt ở mức nguy hiểm khi vòm nhiệt “nhấn chìm” Mexico và vùng áp suất cao kéo dài về phía bắc đến Texas, Arizona và Nevada (của Mỹ) và phía nam về Belize, Honduras, Guatemala và El Salvador.
Người dân “tàn tạ” vì nắng nóng
Ít nhất 125 người đã thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị say nắng ở Mexico kể từ tháng 3/2024, khi nhiệt độ lên tới gần 52 độ C vào ngày 13/6 - ngày nóng nhất từng được ghi nhận ở nước này.
Nắng nóng gay gắt làm trầm trọng thêm tình trạng hạn hán và ô nhiễm không khí, kéo theo mất điện, thiếu nước, hàng nghìn vụ cháy rừng và hàng loạt loài khỉ, chim có nguy cơ tuyệt chủng.
Tỷ lệ tử vong và tỷ lệ mắc bệnh thực tế vẫn chưa được đo lường chính xác.
Nắng nóng cực độ làm tăng tỷ lệ mắc các bệnh về tim mạch, hô hấp và thận, đồng thời đe dọa làm quá tải nguồn cung cấp điện, cơ sở chăm sóc sức khỏe và cơ sở hạ tầng khác.
Tại Phoenix, Arizona, thành phố nóng nhất nước Mỹ, 72 trường hợp nghi tử vong do nắng nóng đang được văn phòng giám định y tế quận Maricopa điều tra tính đến ngày 8/6 - tăng 18% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trên khắp vùng Tây Nam nước Mỹ, hơn 34 triệu người đang được cảnh báo nắng nóng và hàng chục người bị kiệt sức vì nóng tại các cuộc biểu tình chính trị.
Tại vành đai khô hạn của Guatemala, khu vực nóng nhất và khô hạn nhất đất nước, hầu hết người dân làm nông nghiệp - các trường học đóng cửa khi nhiệt độ lên tới 45 độ C và cộng đồng những người nghèo nhất trong khu vực phải đối mặt với tình trạng mất mùa và thiếu nước nghiêm trọng.
Ở Honduras, điện đã bị cắt giảm và khói từ các vụ cháy rừng không được kiểm soát đã góp phần gây ra chất lượng không khí tồi tệ nhất từng được ghi nhận ở thủ đô Tegucigalpa.
Vòm nhiệt bao trùm tạo ra nhiều kỷ lục nhiệt độ
Các chuyên gia cho rằng, nắng nóng cực đoan có thể do một số yếu tố gây ra, bao gồm vòm nhiệt giữ không khí nóng gần mặt đất, ngăn những luồng không khí mát lưu thông khiến nhiệt độ tăng và duy trì ở mức cao trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần.
Vào tháng 5 và đầu tháng 6, vòm nhiệt bao trùm nhiều khu vực và phá vỡ nhiều kỷ lục ghi nhận trong ngày ở một số quốc gia.
Theo phân tích của WWA, những đợt nắng nóng cực độ như hiện nay có khả năng xảy ra cao gấp 4 lần so với thời điểm chuyển giao thiên niên kỷ, khi đó Trái Đất mát hơn 0,5 độ C.
The Guardian trích lời Friederike Otto - đồng tác giả nghiên cứu và giảng viên cao cấp về khoa học khí hậu tại Viện Grantham, Đại học Hoàng gia London cho biết: “Không có gì đáng ngạc nhiên, các đợt nắng nóng ngày càng nguy hiểm hơn… Chúng ta đã biết về sự nguy hiểm của biến đổi khí hậu ít nhất từ những năm 1970”.
“Nhưng nhờ các chính trị gia ‘yếu đuối’, những người hết lần này đến lần khác nhượng bộ việc hành động về nhiên liệu hóa thạch, thế giới vẫn tiếp tục đốt cháy một lượng lớn nhiên liệu dầu, khí đốt và than đá" - ông Otto nói.
Theo nghiên cứu, nếu không có những hành động cụ thể để ngăn chặn việc tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch, các đợt nắng nóng chết người sẽ "rất phổ biến" - ông Otto nói thêm.
Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng, tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng, các hình thái thời tiết khắc nghiệt, nguy hiểm nhất, đã gia tăng trong những năm gần đây do khủng hoảng khí hậu, nguyên nhân là do tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch và các hoạt động khác của con người như phá rừng và công nghiệp hóa nông nghiệp.
Tháng 5 năm nay là tháng nóng kỷ lục trên toàn cầu - và là tháng thứ 12 liên tiếp kỷ lục về nhiệt độ trung bình hàng tháng bị phá vỡ.
Để đo lường tác động của sự nóng lên trên khắp Bắc và Trung Mỹ, một nhóm các nhà khoa học quốc tế đã phân tích dữ liệu thời tiết và mô hình khí hậu để so sánh xem các loại sự kiện này đã thay đổi như thế nào so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Các nhà nghiên cứu của WWA đã xem xét nhiệt độ tối đa trong 5 ngày trên khắp Bắc và Trung Mỹ vào tháng 5 và tháng 6. Phân tích cho thấy, cuộc khủng hoảng khí hậu đã khiến nhiệt độ quá cao nóng hơn khoảng 1,4 độ C trong ngày và có khả năng cao gấp 35 lần so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Nếu nhiên liệu hóa thạch không được loại bỏ dần thì tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng sẽ tiếp tục gia tăng, dẫn đến nhiều ca tử vong, bệnh tật, thiệt hại kinh tế, nạn đói, thiếu nước và các cộng đồng bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên thế giới vì khủng hoảng khí hậu buộc phải di cư.
"Chừng nào con người còn lấp đầy bầu khí quyển bằng khí thải nhiên liệu hóa thạch, nắng nóng sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn. Những người dễ bị tổn thương sẽ tiếp tục chết và chi phí sinh hoạt sẽ tiếp tục tăng" - The Guardian trích lời Izidine Pinto, đồng tác giả và nhà nghiên cứu tại Viện Khí tượng Hà Lan.
