Vitamin A rất cần thiết và quan trọng đối với sức khỏe con người, song nó không phải là thứ có thể sử dụng một cách tùy tiện hoặc dùng càng nhiều càng tốt. Thừa vitamin A không những không mang lại lợi ích sức khỏe mà còn gây ra nhiều phản ứng tiêu cực.
1. Thừa vitamin A gây bệnh gì?
Vitamin A có tác dụng rất tốt trong việc bảo vệ mắt, chống quáng gà và bệnh khô mắt, đảm bảo sự phát triển bình thường của xương, răng, bảo vệ niêm mạc và da, tăng cường sức đề kháng của cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng.
Hơn thế, cơ thể rất hiếm khi xảy ra tình trạng thừa vitamin A nếu chỉ cung cấp qua thức ăn. Thừa vitamin A chỉ xảy ra khi bạn bổ sung chúng ở dạng hoạt động bằng thuốc với liều lượng cao. Điều này sẽ khiến vitamin A bị tích lũy trong cơ thể và gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.
1.1 Các biến chứng thông thường
Thừa vitamin A trong cơ thể sẽ gây ra những biến chứng như:
- Rụng tóc
- Nứt môi
- Khô da, ngứa da vảy nến
- Bong da ở gan bàn tay, gan bàn chân.
- Suy yếu xương
- Đau đầu
- Xung huyết ở da và các niêm mạc
- Tăng nồng độ canxi trong máu
Ngoài ra, ở trẻ sơ sinh và trẻ em, các triệu chứng thừa vitamin A cũng có thể bao gồm: xương sọ mềm, thóp phồng ở trẻ nhỏ, tầm nhìn đôi (song thị), nhãn cầu lồi, không tăng cân, thậm chí là hôn mê.
Phụ nữ trước khi mang thai và mang thai 3 tháng đầu (tam cá nguyệt thứ nhất) nếu bổ sung thừa vitamin A có thể gây quái thai như: hở hàm ếch, dị dạng tim mạch, cơ, xương, hệ thần kinh trung ương...
1.2 Biến chứng nguy hiểm
Một biến chứng được coi là nguy hiểm nhất khi thừa vitamin A trong cơ thể đó là tình trạng ngộ độc làm tăng áp lực nội sọ vô căn (tình trạng tăng áp lực trong hộp sọ). Tình trạng này có thể là cấp tính hoặc mãn tính.
- Nhiễm độc tính cấp tính xảy ra sau khi tiêu thụ một lượng lớn vitamin A trong một thời gian ngắn, thường là trong vòng vài giờ hoặc vài ngày.
- Nhiễm độc mãn tính xảy ra khi một lượng lớn vitamin A tích tụ trong cơ thể bạn trong một thời gian dài.
Các triệu chứng của tình trạng ngộ độc vitamin A thường khác nhau, tùy thuộc vào việc nhiễm độc là cấp tính hay mãn tính. Đau đầu và phát ban là những triệu chứng thường gặp ở cả 2 dạng bệnh.
Triệu chứng ngộ độc vitamin A cấp tính
- Buồn ngủ
- Cáu gắt
- Đau bụng
- Buồn nôn và nôn mửa
- Tăng áp lực lên não
Triệu chứng ngộ độc vitamin A mãn tính
- Tầm nhìn mờ hoặc những thay đổi tầm nhìn khác
- Sưng và đau xương
- Kém ăn
- Chóng mặt
- Nhạy cảm với ánh sáng mặt trời
- Da khô ráp
- Ngứa hoặc bong tróc da
- Móng tay nứt
- Loét miệng
- Da vàng (vàng da)
- Rụng tóc
- Bệnh về đường hô hấp
1.3 Biến chứng tiềm ẩn
Các biến chứng tiềm ẩn của việc thừa vitamin A có thể bao gồm:
- Tổn thương gan
- Loãng xương (một tình trạng khiến xương trở nên giòn, yếu và dễ bị gãy)
- Tích tụ quá nhiều canxi trong cơ thể của bạn
- Tổn thương thận do thừa canxi
Xem thêm: Nhận diện các dấu hiệu thiếu vitamin A và các cách bổ sung an toàn, hiệu quả
2. Điều trị thừa vitamin A bằng cách nào?
Cách hiệu quả nhất để điều trị tình trạng tình trạng thừa vitamin A chính là ngừng bổ sung vitamin A liều cao. Khi ngưng sử dụng vitamin A liều cao, hầu hết mọi người đều sẽ được phục hồi hoàn toàn trong vòng vài tuần.
Tuy nhiên, nếu tình trạng thừa vitamin A đã gây ra biến chứng, chẳng hạn như tổn thương thận hoặc gan thì những trường hợp này, các bệnh lý sẽ được điều trị độc lập.
3. Cần làm gì đến tránh nguy cơ thừa vitamin A trong cơ thể?
Nguy cơ thừa vitamin A cao nhất đối với các chế phẩm bổ sung trực tiếp vitamin A. Do đó, nếu bạn sử dụng các chế phẩm bổ sung trực tiếp Vitamin A dạng hoạt động cần lưu ý bổ sung ở mức vừa đủ theo khuyến cáo.
Beta-carotene và các carotene khác sẽ không giống như retinol, vì chúng chỉ chuyển thành vitamin A khi cơ thể có nhu cầu về vitamin A. Mức độ biến đổi phụ thuộc vào tình trạng vitamin A mà cơ thể hiện có. Carotene cũng được cho là an toàn vì không liên quan tới các phản ứng có hại cho sức khỏe.
Phụ nữ mang thai không nên tiêu thụ nhiều hơn mức vitamin A được khuyến cáo vì retinol có liên quan đến dị tật thai nhi. Thông thường, các sản phẩm thuốc bổ cho bà bầu cũng thường bổ sung vitamin A dưới dạng beta-caroten là dạng tự nhiên, an toàn hơn.
Tóm lại, vitamin A là vi chất dinh dưỡng quan trọng đối với sức khỏe con người, tuy nhiên, nếu bạn lạm dùng quá nhiều vitamin A dạng thuốc bổ sung bạn sẽ bị thừa vitamin A với những triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Do đó, bất kỳ ai muốn dùng thuốc bổ sung vitamin A hãy luôn trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn liều dùng phù hợp.