Vừa bước chân vô quán cà phê Ba thợ hồ lên tiếng “sơn đông mãi vỏ” liền “tin mới hấp dẫn, tin mới ra lò nóng hổi đây, xứ Tây Đô có chuyện lạ đời người dân đem tờ 100 đô la Mỹ vô tiệm vàng đổi ra tiền Việt bị chính quyền phạt 90 triệu đồng”.
Anh em uống cà phê trong quán cho là tin nầy lạ thiệt, bởi trước giờ, ở thành phố mình thậm chí nhiều tỉnh, thành phố khác cũng vậy, chuyện đổi tiền “đô” ra tiền Việt diễn ra như cơm bữa.
Có anh nghe thông tin nầy, bán tín bán nghi hỏi đi hỏi lại “có thiệt vậy không?” Hai Sài Gòn cho biết UBND TP Cần Thơ vừa quyết định xử phạt hành chính 90 triệu đồng với ông Nguyễn Cà Rê 38 tuổi, ở phường An Hòa, quận Ninh Kiều vì đã đổi 100 đô la Mỹ tại một tiệm vàng, đồng thời, cũng bị tịch thu gần 2 triệu 300 ngàn đồng đã đổi được của anh này. Tư hưu trí cho là UBND TP Cần Thơ “chơi” kiểu nầy “bức gân” người dân quá, nhứt là trong tình hình nhạy cảm ngoại hối hiện nay”.
Anh thợ điện bị phạt 90 triệu vì đổi 100 USD tại tiệm vàng. Ảnh minh họa.
Hai Sài Gòn phân tích UBND TP Cần Thơ phạt như thế là đúng vì Pháp lệnh Ngoại hối năm 2005 quy định, trên lãnh thổ Việt Nam, mọi giao dịch, thanh toán, niêm yết, quảng cáo không được thực hiện bằng ngoại hối, trừ các giao dịch với tổ chức tín dụng hoặc thanh toán qua trung gian gồm thu hộ, uỷ thác, đại lý. Do đó, hành vi của ông Rê, được xem là vi phạm pháp luật và áp theo khung xử phạt hành chính, theo Nghị định 96 năm 2014, từ 80 đến 100 triệu đồng.
Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết, hành vi mua bán ngoại tệ trái phép bị xử phạt như vậy là đúng quy định. Nhìn về lý, nhiều luật sư cũng cho là hành vi bán ngoại tệ như vậy là trái quy định hiện hành. Tuy nhiên, không ít ý kiến cho rằng, việc xử phạt này "hợp về lý" nhưng "chưa thuận về tình".
Với những người không nắm chắc về luật, như ông Rê, sẽ rất khó để biết "cách xử lý thế nào là đúng luật với tờ 100 đô la Mỹ". Luật sư Nguyễn Văn Đức, Phó trưởng Phòng Luật sư Vạn Lý, TP Cần Thơ, cho rằng: Việc UBND Thành phố Cần Thơ, căn cứ Nghị định 96 năm 2014 để xử phạt Vi phạm hành chính đối với cá nhân đổi ngoại tệ với số tiền 100 đô la Mỹ là không sai.
Tuy nhiên, quy định pháp luật này cần phải được sửa đổi bổ sung cho sát với thực tế để đi vào cuộc sống, vì tồn tại nhiều bất cập. Bởi vấn đề là kiểm soát điểm kinh doanh, chứ không phải là cá nhân có nhu cầu nhỏ lẻ.
Trong giao dịch hằng ngày, có nhiều trường hợp như lì xì, tặng cho nhau từ vài chục tới 100 đô la Mỹ, nếu có nhu cầu đổi thì xử lý cũng không ổn về thực tiễn đối với quy định pháp luật này. Ngoài ra, nếu cá nhân đi đến ngân hàng để đổi ngoại tệ đi chăng nữa thì có ai đó yêu cầu ngân hàng xuất trình giấy phép về việc được đổi ngoại tệ hay không?
Tư hưu trí bổ sung bằng dẫn chứng Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TP HCM đặt câu hỏi: "Thế nào là một điểm thu mua ngoại tệ có giấy phép, rất khó để một người dân có thể xác định. Họ chỉ đơn giản là tìm đến địa điểm gần nhất có thể thực hiện giao dịch này". Chưa kể, bản thân ông Rê cũng thừa nhận không phải lần đầu mình bán đô la Mỹ ở tiệm vàng mà chỉ "gặp rắc rối" ở lần đi đổi tờ tiền 100 đô la Mỹ lần nầy.
Theo các luật sư, xử phạt một hành vi phải căn cứ trên mức độ vi phạm và tác động gây ra. Tuy nhiên, việc đổi tờ 100 đô la Mỹ được người nhà đưa cho chỉ đơn thuần là một giao dịch dân sự và người dân có thể không nắm được pháp lệnh về ngoại hối cũng như những quy định về giao dịch ngoại tệ.
Đổi 100 đô la Mỹ được hơn hai triệu đồng mà bị xử phạt 90 triệu, mặc dù đúng về mặt pháp luật nhưng thực sự là chưa hợp lý, Luật sư Trần Minh Hải, Giám đốc Công ty Luật Basico cho rằng việc xử phạt hành chính về giao dịch ngoại hối này tuy đúng về căn cứ pháp lý nhưng lại cho thấy "sự hài hước về cách áp dụng luật tại Việt Nam". Luật sư Hải dẫn chứng, một vụ kiện cách đây không lâu về tranh chấp trong giao dịch ngoại hối giữa hai doanh nghiệp. Trong vụ kiện đó, hai bên doanh nghiệp thỏa thuận giá trị hàng hóa bằng ngoại tệ và nhận thanh toán bằng tiền đồng, đây là một cách trao đổi ngoại tệ gián tiếp và vi phạm Pháp lệnh ngoại hối. Tuy nhiên, giao dịch đó sau cùng lại không bị toà án tuyên vô hiệu, dù số tiền trao đổi lớn hơn nhiều tờ tiền 100 đô la Mỹ của ông Rê ở Cần Thơ. Nhìn từ hai sự việc này, rõ ràng là con voi thì chui lọt nhưng con kiến thì không cho qua.
Hai Sài Gòn cho là qua lý giải lý do ban hành quyết định xử phạt vô lý nầy, Ông Trương Quang Hoài Nam, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ cho biết “Do Nghị định 96 năm 2014 không xác định mức phạt theo giá trị tang vật như một số Nghị định khác nên hành vi “Mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ” chỉ có duy nhất một khung phạt là “Phạt tiền từ 80 đến 100 triệu đồng cũng không ghi rõ mức phạt nầy dành cho cở sở thu đổi ngoại tệ hay ngưởi đổi ngoại tệ.
Vì vậy, UBND TP Cần Thơ phải ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong khung mà pháp luật quy định theo đề nghị của Công an Thành phố Cần Thơ”. Điều nầy thể hiện ông Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ khi ban hành quyết định xử phạt cũng chưa nắm rõ Nghị định 96, ông chỉ căn cứ trên đề xuất của Công an. Đã vậy ông còn hướng dẫn người bị phạt “làm đơn xin miễn hoặc giảm tiền phạt”.
Tui hỏi mấy anh người bị phạt là công nhân điện, lương mỗi tháng chỉ có 5 triệu đồng bây giờ phạt 90 triệu chỉ vì đổi và bị tịch thu luôn gần 2 triệu 300 ngàn đồng như thế anh công nhân lấy tiền đâu đóng phạt, mà nếu anh không nộp phạt thì UBND TP Cần Thơ dựa vào cơ sở nào để chế tài?. Tư hưu trí cho là tốt nhứt phải sửa Nghị định lạc hậu này, cho phù hợp với thực tiễn. Ba thợ hồ cho là “chí phải”.
