Thống kê là khoa học ứng dụng các nguyên lý Toán học để thu thập, phân tích và trình bày dữ liệu số nhằm giải quyết các bài toán thực tế trong đời sống, xã hội.
Khoa học Thống kê cung cấp các công cụ và phương pháp phân tích để hỗ trợ việc đưa ra các quyết định một cách hiệu quả dưới sự tác động ngẫu nhiên hoặc trong môi trường không chắc chắn đối với các hoạt động kinh doanh, hoặc các quyết sách của chính phủ.
GS. TS. Phạm Hữu Anh Ngọc - Trưởng Bộ môn Toán, Trường Đại học Quốc tế (ĐHQG-HCM) đánh giá, ngành Thống kê đóng vai trò quan trọng trong các nghiên cứu trong Y học, Khoa học xã hội, Bảo hiểm, Kinh tế, Tài chính...
Chẳng hạn như, sử dụng một số phương pháp thống kê thích hợp giúp các cơ quan y tế có thể xác định được hiệu quả của một loại vaccine mới. Dựa trên các dữ liệu thu thập được từ khách hàng, khoa học thống kê giúp các công ty bảo hiểm có thể xác định được mức độ rủi ro của các loại hợp đồng bảo hiểm. Đối với các ngành khoa học thực nghiệm, thống kê cung cấp các công cụ để thiết kế và phân tích thí nghiệm, thúc đẩy khám phá các tri thức mới trong nhiều lĩnh vực ứng dụng khác nhau.
Chính vì vậy, Thống kê là một trong những ngành khoa học được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay và giữ một vai trò quan trọng trong hầu các nghiên cứu định lượng có liên quan đến dữ liệu.
Vai trò của ngành Thống kê
Trong kỷ nguyên về chuyển đổi số, kinh tế số và trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu đóng một vai trò quan trọng trong rất nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội và Thống kê là nền tảng cốt lõi của khoa học dữ liệu và kinh tế số.
Các nhà khoa học dữ liệu sử dụng thường xuyên các phương pháp Thống kê kết hợp với các mô hình Toán học để thu thập, xem xét, phân tích và đưa ra quyết định cho các vấn đề được nghiên cứu. Những ứng dụng của Thống kê trong học máy đã đem lại nhiều phát minh mới, cho ra đời các sản phẩm quan trọng về trí tuệ nhân tạo.
Những tiến bộ gần đây của trí tuệ nhân tạo đã cho thấy tầm quan trọng của Khoa học dữ liệu và Thống kê. Ngoài ra Thống kê cũng còn đóng góp vào việc nghiên cứu nhiều bài toán quan trọng trong Sinh học, chẳng hạn như nghiên cứu về gen giúp phát hiện mới về di truyền.
Trên thế giới cũng như tại Việt Nam, nhu cầu về nhân lực về thống kê hiện đang rất cao và dự báo sẽ còn tăng và ổn định trong tương lai dài. Vì vậy, nhu cầu đối với việc học tập và nghiên cứu Thống kê là rất lớn và cấp thiết.
Chương trình đào tạo ngành Thống kê
GS. TS. Phạm Hữu Anh Ngọc cho biết, ở các nước phát triển, việc đào tạo đại học và sau đại học về Thống kê đóng một vai trò quan trọng và đây cũng là một trong những ngành đào tạo truyền thống trong nhiều trường đại học uy tín ở các nước trên thế giới và khu vực.
Ngành đào tạo này cung cấp cho người học những kiến thức và công cụ Thống kê cơ bản và hiện đại nhằm giải quyết vấn đề và đưa ra các quyết định trong nhiều lĩnh vực như Quản trị kinh doanh, Kinh tế, Tài chính, Y tế, Marketing...
Sinh viên ngành Thống kê học cách xử lý và ứng dụng hiệu quả các số liệu thống kê đối với các vấn đề trong phân tích dữ liệu, kiểm soát chất lượng, phân tích độ tin cậy, thiết kế thử nghiệm, lấy mẫu khảo sát và dự báo.
Ngoài ra, sinh viên được học các kỹ năng quan trọng của việc thiết kế một thí nghiệm, lựa chọn và xây dựng các mô hình thống kê thích hợp, diễn giải và phân tích dữ liệu cũng như truyền đạt kết quả dưới dạng viết và nói.
Các nhà thống kê có thể áp dụng kiến thức của họ về các phương pháp thống kê cho nhiều lĩnh vực, chủ đề khác nhau như sinh học, kinh tế, kỹ thuật, y học, y tế công cộng, tâm lý học, tiếp thị, giáo dục và thể thao.
GS. TS. Phạm Hữu Anh Ngọc cho biết, tại Việt Nam, việc đào tạo cử nhân ngành Thống kê và chuyên ngành Thống kê ứng dụng còn ở mức rất khiêm tốn. Hiện nay phía Nam mới chỉ có 2 trường đại học có đào tạo về Thống kê - đang tuyển sinh.
Trong đó, từ năm 2023, Trường Đại học Quốc tế mở ngành Thống kê (Thống kê ứng dụng) với rổ hợp môn xét tuyển và A00 (Toán – Vật lý – Hoá học) và A01 (Toán – Vật lý – Tiếng Anh).
Tốt nghiệp ngành Thống kê sẽ làm những công việc gì?
Sinh viên tốt nghiệp ngành Thống kê có thể làm các công việc sau đây:
- Phân tích Thống kê tại ngân hàng lớn (Vietcombank, VIB, Shinhan, BIDV, ACB, Cathay United...), các công ty kiểm toán như KPMG, Công ty chứng khoán.
- Định phí Bảo hiểm (Actuary) (Manulife, FWD), đánh giá tín dụng (FE Credit, Viet Credit...).
- Phân tích, nghiên cứu thị trường cho các doanh nghiệp, tập đoàn lớn, Vega Corporation, Minerva…
- Chuyên viên nghiên cứu chuyên nghiệp, phân tích dữ liệu thống kê tại các viện nghiên cứu về Kinh tế – xã hội.
- Nghiên cứu Thống kê trong sinh học, y sinh, y tế tại các Viện nghiên cứu.
- Làm việc trong các tập đoàn có xu hướng cách mạng công nghiệp 4.0, như FPT Software, TMA, Zalo, Coccoc, Tiki, Lazada, VNG, Tenpoint7 Vietnam, Bee Group, PwC…
- Tiếp tục học Sau đại học ngành Thống kê ứng dụng và các ngành có liên quan (Machine Learning, AI, Data Science, Biostatistics, Biomedicine…).
- Giảng dạy và nghiên cứu tại các trường đại học, viện nghiên cứu, các cơ quan nhà nước (Cục Thống kê, Phân tích thống kê ở các sở ban ngành các cấp chính quyền địa phương).
Cơ hội việc làm ngành Thống kê
Theo kết quả khảo sát của Trung tâm Cung ứng nguồn lao động (Bộ Giáo dục và Đào tạo), ngành Toán và Thống kê có vị trí thứ 6 trong top 10 ngành có tỷ lệ việc làm cao nhất năm 2021.
GS. TS. Phạm Hữu Anh Ngọc thông tin thêm, để tiến hành khảo sát nhu cầu sử dụng lao động trong ngành Thống kê, năm 2022 Bộ môn Toán, Trường Đại học Quốc tế đã khảo sát tại hơn 50 công ty, doanh nghiệp, tập đoàn, trường đại học, viện nghiên cứu trong các lĩnh vực: Bảo hiểm, Tài chính ngân hàng, Kinh tế, Kỹ thuật công nghiệp, CNTT, Nông-Lâm-Ngư nghiệp, Toán ứng dụng trong kinh tế, Giáo dục, Sinh học, Y Dược, Phân tích đầu tư, Fintech...
Kết quả khảo sát cho thấy, 100% doanh nghiệp khảo sát đồng ý rằng, các phương pháp định lượng, phân tích dữ liệu, dự báo xu hướng trong kinh tế, quản trị, tài chính rất cần thiết cho sự phát triển.
Ngoài ra, 91% các công ty được khảo sát có nhu cầu tuyển dụng nhân sự có chuyên môn về Thống kê ứng dụng.
