Chương III - Bài 3: Hoạt động của hệ thống báo chí TPHCM trong cao điểm phòng, chống dịch

Tuy vậy, khi nhìn lại thời điểm dịch bệnh này bắt đầu bùng phát và cả nước sau đó trải qua nhiều giai đoạn ứng phó đầy cam go, thì có hai yếu tố nổi bật nhất, đến nỗi đã trở thành một phần tất yếu của cuộc sống trong thời kỳ dịch bệnh khiến ít người nhận ra.

Thứ nhất chính là công tác phòng dịch luôn nỗ lực ở mức tối đa và được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Điều thứ hai chính là công tác thông tin, truyền thông, tuyên truyền liên quan tới dịch Covid-19 luôn được đảm bảo xuyên suốt, nhanh chóng, kịp thời, minh bạch, đầy đủ và chính xác.

Để có được vế thứ hai, công đầu không thuộc về bất kỳ một tổ chức hay cá nhân nào, mà đó thật sự là thắng lợi chung của ngành thông tin truyền thông với đội ngũ phóng viên báo chí, cơ quan truyền thông từ Trung ương tới địa phương. Đặc biệt, với những người cầm bút thuộc lĩnh vực y tế hay thời sự mùa dịch phải nỗ lực tối đa, vượt qua chính bản thân để đến được điểm nóng nhất, có mặt tại vùng tâm dịch để kịp thời chuyển tải thông tin nhanh nhất, chính xác nhất.

Các cơ quan báo chí, đội ngũ phóng viên, biên tập viên - họ - những con người không ngừng cống hiến, nỗ lực không mệt mỏi, đã và đang chung tay quyết chiến thắng dịch Covid-19, mang lại bình yên cho mọi người, mọi nhà, cùng cả nước sớm đẩy lùi dịch bệnh.

Thông tin từ báo chính thống cực kỳ quan trọng

Các chương trình Thời sự dành trọn thời gian để đưa thông tin về dịch bệnh hay những bài viết cực kỳ hấp dẫn trên sóng phát thanh đã thu hút hàng triệu người theo dõi. Điều đó đã chứng tỏ một điều: thông tin về tình hình dịch bệnh từ các trang báo chính thống đang rất cần thiết cho người dân.

Có thể nói, từ khi dịch Covid 19 xuất hiện ở nước ta vào đầu năm 2020 đã ảnh hưởng rất lớn đến đời sống kinh tế, xã hội, làm đảo lộn sinh hoạt của người dân. Từ những ngày đầu khi có ca bệnh từ nước bạn thì Phóng viên mảng y tế các báo đã bắt đầu bước vào trận chiến với tâm thế vững vàng – có khó khăn, có nguy hiểm nhưng ở họ là ngòi bút sắc bén cùng sự xông pha để chuyển tải thông tin chính xác và kịp thời đến với bạn đọc, bạn nghe đài, xem đài.

Thính giả Lê Thị Thủy Tiên ngụ phường Thạnh Lộc, quận 12 – nơi phải giãn cách xã hội 2 tuần theo Chỉ thị 16 của Chính phủ - chia sẻ: Nhờ nghe đài, đọc báo, chị có thể theo dõi sát sao tình hình dịch bệnh để tuân thủ đúng và đầy đủ theo hướng dẫn của Bộ Y tế và Chính phủ. Thông qua các sản phẩm báo chí chính thống, các trang thông tin của Chính phủ và Bộ Y tế đã giúp người dân tránh được nỗi lo từ sự nhiễu loạn thông tin trên mạng xã hội. Và qua các bài báo, người dân cảm nhận được nhiều hơn sự cống hiến, hy sinh, lăn xả quên mình của các lực lượng tuyến đầu chống dịch, trong đó có đội ngũ người làm báo.

“Các Phóng viên đã phản ánh chính xác về tình hình dịch bệnh. Nhờ các anh/chị Phóng viên, tôi đã thấy được hình ảnh người ở tuyến đầu trong công tác phòng chống dịch Covid-19. ví dụ như lực lượng y bác sĩ, lực lượng dân quân tự vệ, quân sự… Những hình ảnh và thông tin đó đã khiến tôi rất xúc động… Tôi thấy mình vẫn được bình yên, còn những người ở tuyến đầu chống dịch thật sự họ hy sinh rất nhiều. Tôi cũng mong tất cả mọi người hướng về lực lượng tuyến đầu phòng, chống dịch. Tôi nghĩ nếu không làm gì được thì mình nên ở yên trong nhà, hạn chế ra đường khi không cần thiết để chung tay cùng nhau vượt qua đại dịch này.

Theo ông Phạm Tuấn Anh – Tổng giám đốc công ty cổ phần viễn thông ACT thì thông tin báo chí chính thống cập nhật tình hình dịch bệnh ở Việt Nam nói chung, Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và trên thế giới thì rất kịp thời. Điều đó giúp cho Ban lãnh đạo công ty có nhiều biện pháp an toàn chống dịch như: Phổ biến lại cho toàn thể cán bộ công nhân viên để biết được tình hình dịch bệnh, những khu vực nào bị nhiễm, khu vực nào bị phong tỏa, khu vực nào bị cách ly, sự hạn chế ra vào, thực hiện đúng và nghiêm túc nguyên tắc 5K trong quá trình công tác… Đây là các yếu tố rất cần thiết mà công ty muốn thông tin đến người lao động trong giai đoạn dịch bệnh diễn biến phức tạp và khó lường:

“Chúng tôi luôn luôn cập nhật đầy đủ thông tin tình hình dịch bệnh từ báo chính thống. Chúng tôi cũng tiến hành cài đặt toàn bộ phần mềm Bluezone cho cán bộ công nhân viên. Thông qua kêu gọi của báo chí để thực hiện Quỹ phòng chống Covid-19, chung tay với Nhà nước, chúng tôi cũng tiến hành phát động kêu gọi công nhân viên cùng tham gia đóng góp vào Quỹ phòng chống covid-19 của Chính phủ”

Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Phó Chủ tịch Hội luật gia TPHCM – nhận định: Các cơ quan báo chí của cả nước đã cập nhật nhanh nhất những thông tin chỉ đạo của Đảng và Nhà nước. Cùng với sự đồng hành của báo chí, có nhiều phóng viên trực chiến từng phút trong những bản tin nóng hổi.

Và để làm được điều đó, nhiều nhà báo đã xông pha những điểm nóng nhất, tận tâm tận lực, không quản ngại vất vả để có được những bản tin. Dẫu biết rằng dịch bệnh là nguy hiểm, những biến chủng mới có tốc độ lây nhiễm nhanh hơn, mạnh hơn và khó kiểm soát hơn, nhưng đội ngũ phóng viên vẫn quyết bám trụ trên mặt trận thông tin, không ngần ngại tiếp xúc những bệnh nhân dương tính hoặc có mặt ở những nơi chăm sóc bệnh nhân nhiễm Sars-CoV-2.

“Họ sống trong những khoảnh khắc, những tâm dịch nóng nhất, để có những thông tin và tôi thấy đây là những hình ảnh rất đẹp, bên cạnh những chiến sĩ áo trắng ở những tuyến đầu sàng lọc điều trị, bên cạnh những chiến sĩ áo xanh ngày đêm canh gác ở biên giới, có những phóng viên tuyến đầu ngày tháng năm họ luôn căng thẳng với những tuyến đầu về thông tin. Họ sẵn sàng xa gia đình cả tháng, thu xếp gửi con về bên nội ngoại, để có những câu chuyện lan tỏa cảm xúc đến mọi người trong cộng đồng, đồng hành trong cuộc chống dịch nguy hiểm này”. 

Rõ ràng, báo chí không chỉ đóng vai trò tích cực trong công tác phòng chống dịch Covid-19 mà còn lan tỏa những giá trị tốt đẹp, những hành động đẹp, đầy ý nghĩa, trách nhiệm và tình người. Và các cơ quan báo chí luôn là “người bạn đồng hành”, đấu tranh có hiệu quả với các thông tin sai lệch, chung tay chiến đấu với dịch bệnh, tất cả vì sức khoẻ của người dân, của cộng đồng...

Tiến sĩ tâm lý Đào Lê Hòa An - Giám đốc Trung tâm ứng khoa học tâm lý và hướng nghiệp TPHCM – gửi gắm: Các cơ quan báo chí chúng ta sẽ có càng nhiều hơn nữa, những bài viết chất lượng, có nội dung thời sự nhất và truyền tải những thông điệp cũng như những bài viết nâng cao hơn nữa kỹ năng, ý thức dành cho người dân của chúng ta. Để từ đó cả đất nước Việt Nam của chúng ta, người dân của chúng ta đảm bảo được sự an toàn sức khỏe cho chính bản thân mỗi người. Và từ đó chúng ta sẽ yên tâm trong việc phát triển về kinh tế, xã hội và các vấn đề khác.

Cuộc chiến với dịch Covid-19 của những người cầm bút

Trong thế giới phẳng, thông tin rất nhiều và rất nhanh. Ngoài các thông tin từ báo chính thống thì người đọc có thể tiếp cận nhiều nguồn tin từ các trang mạng xã hội, trong nước và ngoài nước. Điều đó đặt ra cho người làm báo độ nhanh nhạy nhưng cũng phải chính xác, sắc bén trong tác nghiệp. Đó là thách thức không hề nhỏ cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí.

Với tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, khó lường như hiện nay thì công tác chuyển tải thông tin về phòng chống dịch bệnh, hay các chỉ đạo của chính quyền đến người dân càng cần độ chính xác, trung thực và cấp thiết hơn bao giờ hết. Với phóng viên mảng y tế càng phải giữ vững cho mình “mắt sáng, lòng trong, bút sắc” để đấu tranh với những thông tin tiêu cực, sai lệch về tình hình dịch bệnh trên các trang mạng xã hội, chung tay cùng Chính phủ làm an lòng dân, tạo sự đồng lòng của toàn dân trong phòng chống dịch bệnh, đưa đất nước nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường mới. Chúng tôi gọi những chiến sĩ trên mặt trận thông tin mảng y tế sức khỏe là “Những chiến binh quả cảm”.   

Từ khi dịch covid 19 bùng phát vào đầu năm 2020, lực lượng y tế cùng các bộ ngành liên quan đã vào cuộc quyết liệt chống dịch Covid-19. Và chúng ta cũng đã thấy hình ảnh các phóng viên dấn thân, xông pha trên mặt trận chống dịch để thực hiện những thước phim, hoàn thành tin bài cho mỗi trang báo, mỗi sản phẩm phát thanh… Không chỉ thực hiện nhiệm vụ thông tin chính xác, kịp thời, các cơ quan báo chí chính thống còn giúp người dân hiểu rõ hơn về công tác phòng chống dịch của Chính quyền, tránh việc gây nhiễu loạn thông tin, gây hoang mang dư luận từ nhiều trang mạng xã hội mang lại. Ý thức và hiểu được giá trị của công việc, mỗi nhà báo luôn trong tư thế sẵn sàng nhận nhiệm vụ khi có những tình huống cấp bách xảy ra.

Nhà báo Võ Huỳnh Tấn Tài – Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh (HTV) cho rằng: Khi quan sát, cảm nhận và chia sẻ nỗi khó khăn vất vả của lực lượng bác sĩ, lực lượng vũ trang, lan tỏa những câu chuyện cảm động, những việc làm ấm áp tình người trong đại dịch Covid-19… thì giai đoạn tác nghiệp phòng chống dịch này là trải nghiệm quý giá trong cuộc đời làm nghề của chính mỗi người viết. Chấp nhận gác lại mọi riêng tư, chấp nhận những hy sinh cá nhân, sự nhiệt tình, trách nhiệm của các bạn trẻ khi đi vào vùng dịch, cống hiến sức mình cho công tác khám chữa bệnh chính là động lực cổ vũ tinh thần cho anh em nhà báo:

“Khi tôi đi tác nghiệp về, tôi cảm thấy xung quanh lo lắng, hoặc khán giả họ thấy Phóng viên truyền hình xuất hiện ở điểm nóng tự nhiên họ cảm thấy phải cẩn thận… Nhưng tôi nghĩ rằng sự hy sinh đó chưa là gì cả, khi mình chỉ có mặt, mình đứng vòng ngoài để ghi nhận thông tin sự việc… Còn rất nhiều các bạn trẻ, các y bác sĩ rất trẻ họ mới ra trường, họ hy sinh, họ xung phong họ ra tâm dịch. Một động lực nữa mà tôi nuôi dưỡng được nguồn cảm hứng trong công việc của mình hằng ngày là bởi vì mình cảm nhận được rất nhiều sự hy sinh từ các anh chị trong lực lượng tuyến đầu từ các y bác sĩ, từ anh dân quân tự vệ, chiến sỹ công an rồi từ lực lượng đi điều tra dịch tễ học, tôi đã cảm nhận được sự hy sinh của họ lớn đến nhường nào” 

Chúng ta thấy rằng, bên cạnh lực lượng ngành y tế thì những nhà báo tác nghiệp tâm dịch Covid-19 có thể được xem là đối tượng có nguy cơ lây nhiễm rất cao. Hình ảnh phóng viên mồ hôi nhễ nhại trong bộ đồ bảo hộ kín mít dưới cái nắng cháy da, hay tiếng mưa làm át tiếng phóng viên đang trực tiếp phản ánh thông tin từ hiện trường về cho công chúng tại những điểm nóng dịch bệnh… Những điều đó chắc hẳn đã không còn xa lạ với người xem, người nghe. Với lòng nhiệt huyết, trách nhiệm của người cầm bút, họ đang ngày đêm vững vàng trên mặt trận thông tin trong những ngày đất nước đang phải đối mặt với dịch bệnh diễn biến phức tạp, khó lường.

Và những cái tết xa nhà, những dịp họp mặt gia đình thiếu người đã không còn là hiếm hoi nữa. Những cuộc điện thoại về nhà ngoài việc hỏi thăm ba mẹ, thì các phóng viên lĩnh vực y tế còn phải trấn an để tránh gây hoang mang, lo lắng cho gia đình.

Nhà báo Phạm Thành Sơn – Báo Sài Gòn giải phóng – chia sẻ: Khi tôi gọi điện về nhà thì thật sự mẹ tôi cũng đã khóc bởi vì là thứ nhất cái tết thiếu con, tức là thiếu mình trở về. Thứ hai mẹ tôi nói nơi dịch bệnh nguy hiểm như thế, đó là công việc bác sĩ, mình có thể đứng ở ngoài hay từ xa để thông tin được… Nhưng tôi đã kịp thời trấn an mẹ tôi là thật sự các bác sĩ đã tạo điều kiện cho tôi cùng với các anh chị em Phóng viên khác được tác nghiệp trong quy định an toàn phòng chống dịch. Tôi rất an tâm, dặn gia đình luôn thận trọng và không hoảng loạn trước dịch bệnh”  

Đưa tin về phòng chống dịch Covid-19 không chỉ là các bài báo phản ánh tình hình phòng chống dịch, mà còn là những bài viết xúc động về nghĩa tình của người dân trong những ngày oằn mình chống dịch. Đó là những gam màu sáng về sự yêu thương, đùm bọc, san sẻ nỗi khó khăn vất vả với lực lượng y bác sĩ, là những bữa cơm ấm tình thương, là ánh mắt động viên cùng nhau vượt khó.

Để có được những bài báo xúc động ấy, đòi hỏi người làm báo ngoài sự dấn thân tìm hiểu đời sống người dân còn là cái tâm, còn là sự thấu cảm. Chính từ giọt nước mắt cảm động của người được nhận những món quà trong những ngày tháng khó khăn này, chính từ ánh mắt lấp lánh nụ cười đã giúp cho nữ nhà báo Hồng Thúy của Đài Tiếng nói nhân dân TPHCM - VOH đi vào vùng dịch, đi vào đời sống để từ chất liệu sống đó kết thành cầu nối ân tình:

“Khi mang số tiền của hàng ngàn thính giả đến để trao trực tiếp cho bà con và thấy những người họ khóc bởi vì họ nghĩ rằng là trong thời điểm mà đang dịch như thế này không phải ai cũng dám để bước tới, cùng với bà con để trao cho họ số tiền để cùng họ bước qua những ngày khó khăn như vậy. Khi mình lên vùng biên giới, mình thấy các anh chiến sĩ mừng vui như thế nào khi nhận được những món quà của hậu phương gửi, những cái máy lọc nước mà mọi người đã chung tay góp sức, để các anh có nước sạch để uống để có sức khỏe để có thể làm tốt nhiệm vụ của mình. Khi mình nhìn thấy sự trao đi của mọi người được đón nhận một cách trân trọng thì lúc đó mình không sợ nữa”. 

Trong gian khó thấy được nghĩa đồng bào, thấy được sự chung tay đồng lòng của toàn xã hội. Chính người làm báo sẽ là cầu nối, sẽ khơi dậy trong mỗi chúng ta tình yêu thương, truyền thống tốt đẹp ấy qua từng sản phẩm báo chí. Điều quan trọng với người làm báo là họ tin rằng gia đình và xã hội luôn bên cạnh. Đặc biệt, Ban biên tập các cơ quan báo chí luôn đồng hành, chia sẻ động viên cùng anh chị em phóng viên mỗi khi tác nghiệp, giúp họ vững bút trên mặt trận truyền thông. Nhà báo Võ Mạnh Hảo – cơ quan thường trực Báo Nhân Dân tại TPHCM – khẳng định:  

“Cơ quan đơn vị thì lúc nào cũng hỗ trợ hết mình để anh em tác nghiệp, nhất là với Phóng viên phụ trách mảng y tế trong mùa dịch này. Công việc là quan trọng nhưng cơ quan cũng nhắc nhở đảm bảo sức khỏe, an toàn của Phóng viên là ưu tiên hàng đầu. Với sự động viên của cơ quan thì những người tham gia công tác đưa tin về dịch bệnh trên địa bàn Thành phố cũng an tâm hơn, hăng hái làm việc hơn để đáp ứng yêu cầu mà Ban Biên tập đề ra).

Chủ tịch Hồ Chí Minh coi người hoạt động báo chí là một chiến sĩ cách mạng, vì nói đến báo chí trước hết phải nói đến những người làm báo. Thực hiện theo lời dạy của Người, đội ngũ nhà báo nói chung, phóng viên mảng y tế nói riêng đã đi sâu vào thực tế, phản ánh đời sống, không ngại khó ngại khổ. Rõ ràng, báo chí về Covid-19 không chỉ là tư duy mà còn thể hiện cả tấm lòng.