Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa là một câu thành ngữ nói về thời tiết dựa trên kinh nghiệm quan sát của con người. Nó được xem như một lời nhắc nhở, một bài học mà ông cha ta ngày xưa muốn truyền đạt lại cho con cháu của mình.
1. “Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa” nghĩa là gì?
Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa là một câu thành ngữ về lao động sản xuất được truyền miệng trong dân gian, trong đó:
- Chớp đông nhay nháy: Có nghĩa là dấu hiệu sấm sét ở phía đông.
- Gà gáy thì mưa: Có nghĩa là khi gà tức báo hiệu trời sắp mưa
Câu thành ngữ này được dùng để dạy bảo con cháu khi thấy trời đông chớp nháy có nghĩa là sấm chớp dấu hiệu sắp mưa. Khi gà gáy sau đó là mưa sẽ bắt đầu. Vì vậy những ai đang phơi thóc, lúa, cà phê,... thì phải thu vào ngay để không bị ướt, tránh tổn thất khi mưa đến mà không kịp chuẩn bị.
Xem thêm: Lời răn dạy về cách sống nằm trong câu thành ngữ ‘Sau cơn mưa trời lại sáng' là gì?
2. “Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa” và kinh nghiệm dự báo thời tiết của người xưa
Ngày xưa dự báo thời tiết được xem là việc rất quan trọng, đặc biệt là đối với những người nông dân hay các ngành lao động sản xuất. Vì chỉ cần một trận mưa rào cũng có thể đem đến cho mọi người rất nhiều phiền phức và tổn thất.
Đối với những người làm nghề nông thì lại càng phải chú ý hơn đến các hiện tượng thời tiết. Bởi lẽ mưa, ẩm mốc sẽ làm cho lúa gạo, mì, ngô… bị hỏng nếu không được thu vào kịp khi mưa đến.
Thế nhưng thời xưa điều kiện phát triển kỹ thuật công nghệ còn kém và chưa có các thông tin về dự báo thời tiết như bây giờ. Chính vì thế, những người dân phải tự mình dựa vào kinh nghiệm quan sát thiên nhiên để tự dự báo thời tiết. Họ quan sát và để ý đến sự thay đổi của từng chi tiết rất nhỏ trên bầu trời và các con vật xung quanh để đưa ra dự đoán.
Câu “chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa” có lẽ là một trong những thành ngữ được ra đời trong hoàn cảnh như vậy. Và theo thời gian, chúng dần biến thành một kinh nghiệm để truyền lại cho các đời con cháu sau này.
Mặc dù hiện nay môi trường khí hậu đã có sự khác biệt và thay đổi ở một mức nhất định nhưng thành ngữ “Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa” vẫn được nhiều người áp dụng với độ chính xác cao. Dựa vào câu nói này mà mọi người có thể biết được khi nào thì trời sắp mưa để kịp thời chuẩn bị mỗi khi chưa kịp xem dự báo thời tiết.
Từ đây có thể thấy câu thành ngữ “Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa” không chỉ đơn giản là một câu nói dùng để dự báo thời tiết, tránh tổn thất trong lao động. Mà còn là sự đúc kết kinh nghiệm quý giá của các tiền nhân trước mà chúng ta cần phải học hỏi.
Xem thêm: Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ 'Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng'
3. Những câu ca dao, thành ngữ, tục ngữ tương tự câu "Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa"
Không cần dùng thiết bị hiện đại, không có kinh nghiệm về khí tượng thời tiết, cha ông ta bằng thói quen và năng lực quan sát tuyệt vời đã cho ra được rất nhiều câu thành ngữ cảnh báo thời tiết vô cùng hữu ích như “chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa”. Một số câu thành ngữ thường xuyên được sử dụng đó là:
1. Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ.
3. Gió thổi đổi trời.
4. Mống đông vồng tây, chẳng mưa dây cũng bão cát.
5. Chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa
6. Tháng ba mưa đám, tháng tám mưa cơn.
7. Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa.
8. Đầu năm sương muối, cuối năm gió nồm.
9. Trời nắng chóng trưa, trời mưa chóng tối.
10. Kiến bò từ dưới lên cao, mang theo cơm gạo gây nên mưa rào.
11. Trời đang nắng, cỏ gà trắng thì mưa.
12. Tam Đảo đội mũ, nước lũ sẽ về.
13. Mưa đồng bay vừa trông vừa chạy, mưa Tam Đảo bảo nhau đi cày.
14. Mống dài trời lụt, mống ngắn trời mưa.
15. Chớp đằng đông vừa trông vừa chạy.
16. Rét tháng ba, bà già chết cóng.
17. Nắng chóng mưa, trưa chóng tối.
18. Trăng mờ tốt lúa nỏ, trăng tỏ tốt lúa sâu.
19. Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa.
20. Dế kêu càng gấp gáp trời càng ấm.
21. Vàng mây thì gió, đỏ mây thì mưa.
22. Sấm động, gió tan.
23. Tháng mười chưa cười đã tối.
24. Gió heo mây, chuồn chuồn bay thì bão.
25. Én bay thấp mưa ngập bờ ao, én bay cao mưa rào lại tạnh.
26. Trời đã sẩm tối rồi, gà còn đi bới điểm trời sắp mưa.
27. Chuồn chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.
28. Sao dày thì mưa, sao thưa thì nắng.
29. Cò bay ngược, nước vô nhà
Cò bay xuôi nước lui ra biển
30. Ếch kêu uôm uôm, ao chuôm đầy nước.
31. Kiến cánh vỡ tổ bay ra, bão táp mưa sa tới gần
32. Ba ngày gió nam mùa màng mất trắng.
33. Chuồng gà hướng Đông, cái lông chẳng còn.
34. Sấm tháng mười cày cươi mà cấy.
35. Trên trời có vảy tê tê, là mưa sắp sửa kéo về nay mai.
36. Nắng sớm thì đi trồng cà, mưa sớm ở nhà phơi thóc.
37. Cày ruộng tháng năm xem trăng rằm tháng tám.
38. Mặt trời có quầng thì hạn, mặt trăng có tán thì mưa
39. Tháng bảy kiến đàn đại hàn hồng thủy.
40. Trời nắng chóng mưa, trời mưa chóng tối
Xem thêm: 20 câu ca dao tục ngữ về thời gian sâu sắc và ý nghĩa
Thông qua bài viết trên chúng tôi đã giải nghĩa ý nghĩa của câu thành ngữ “chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa”. Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn có thêm về một kinh nghiệm quan sát thời tiết thông qua các câu thành ngữ, tục ngữ mà cha ông chúng ta để lại.
Sưu tầm
Nguồn ảnh: Internet