Thơ La Fontaine vừa có tính nghệ thuật vừa có ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Nhiều bản dịch thơ của ông được trích dẫn trong các bộ sách giáo khoa ở Việt Nam. Để hiểu hết giá trị trong tác phẩm của La Fontaine, bạn cần tìm hiểu theo nhiều khía cạnh, trong số đó không thể bỏ qua cuộc đời và sự nghiệp vĩ đại của ông.
1. La Fontaine là ai?
La Fontaine tên đầy đủ là Jean de La Fontaine. Ông sinh năm 1621 tại Château - Thierry thuộc miền Bắc của nước Pháp. Gia đình của La Fontaine có truyền thống quản lý rừng. Ông được thừa hưởng sự giáo dục đầy tự do và sâu rộng của mẹ.
1.1 Tiểu sử
La Fontaine từng học tại trường Cao đẳng ở Château-Thierry cho đến năm thứ Ba. Vào năm 1641, ông tham gia vào tu hội Oratoire, nhưng vào năm 1642, ông đã ra khỏi hội tôn giáo này.
Vào năm 1649, La Fontaine lấy được bằng luật sư tại quốc hội Paris. Sau đó, ông trở về quê hương nối nghiệp cha và có cuộc sống gắn bó với những người dân lao động nghèo khó. Có thể nói, bối cảnh này chính là cảm hứng cho hầu hết các tác phẩm nổi tiếng của ông.
1.2 Sự nghiệp văn chương
La Fontaine bắt đầu sự nghiệp văn chương của mình vào năm 1664 với tác phẩm câu chuyện hoang đường "Xử bắn L'Arioste và Joconde". Tuy gây nhiều tranh cãi về lối dẫn dắt và kể chuyện, nhưng đây là một khởi đầu khá thành công của ông.
Sau đó, La Fontaine tiếp tục cho ra mắt những tác phẩm truyện ngụ ngôn ngắn. Đến năm 1669, tập thơ - văn xuôi và câu chuyện huyện thoại - “Tình yêu của Psyché và chàng trai trẻ” ra đời.
Xem thêm: Những danh ngôn bất hủ của đại văn hào Lev Tolstoy
2. Những tác phẩm ngụ ngôn nổi tiếng của La Fontaine được dịch sang tiếng Việt
Tài năng của La Fontaine được bộc lộ qua những tác phẩm ngụ ngôn nổi tiếng và được nhiều người đón nhận như: "Ve và Kiến", "Quạ và Cáo", "Chó Sói và Cừu Non", "Con Cáo và chùm nho", "Gà Trống và Cáo", "Ông già và các con", "Gà mái đẻ trứng vàng", "Thỏ và rùa", "Chó thả mồi bắt bóng", "Đám ma Sư Tử", "Hội đồng Chuột", "Thần Chết và lão tiều phu"...
Các tác phẩm của La Fontaine dường như đã trở thành điển hình cho các tính cách và tình huống của cuộc sống. Một số tác phẩm ngụ ngôn nổi tiếng của La Fontaine được dịch sang tiếng Việt.
2.1 Quạ và Cáo
Ngậm pho-mát cành cao Quạ đỗ
Đánh mùi thơm Cáo bổ đến ngay
- Ê! Chào ngài Quạ trên cây!
Lông ngài đã đẹp, dáng ngài lại xinh
Nếu ngài hót âm thanh chắc tuyệt
Vua muôn loài xác quyết là ngài
Nghe lời phỉnh nịnh êm tai
Há mồm Quạ định khoe tài hót hay
Miếng pho-mát rơi ngay xuống đất
Cáo kíp vồ, chẳng trật chút nao
Ngửa đầu bảo Quạ trên cao
- Những phường nịnh hót sống vào tụi ngông
Miếng pho-mát trả công bài học
Quạ thề rằng sau cóc mắc mưu
Khi khôn bóng đã ngã chiều.
(Nguồn: Ngụ ngôn La Fontaine, NXB Tân Văn, 1992)
2.2 Sói và Cừu Non
Lý kẻ mạnh bao giờ cũng nhất
Xin chứng minh lập tức châm ngôn
Một hôm có chú cừu non
Ung dung uống nước trên dòng suối trong
Nơi lão sói đói thường mò đến
Lúc này đây xuất hiện bất thần:
"Tên kia sao dám táo gan
Nước của ta, mày tới làm đục lên?
- Tiếng sói thét giữa cơn điên
Táo gan ta phải trị liền mới xong"
Cừu thưa: "Xin Đức Ông chớ giận
Mà xét cho thực trạng như vầy
Nơi con đang giải khát đây
Nằm dưới nơi uống của Ngài rất xa
Vậy không thể nói là làm đục"
"Chính mày vầy bẩn nước đây mà
Ta còn biết được năm qua
Miệng mày từng nói xấu ta rồi còn"
"Nói chi khi má con chưa đẻ
Nay con còn bú mẹ hàng ngày?"
"Chẳng mày thì thằng anh mày"
"Nhưng con đâu có" "Lũ bay rành rành:
Mày này, mấy thằng chăn, lũ chó
Chẳng tha ta, ta rõ hết rồi
Chuyến này phải báo thù thôi"
Sói già vừa nói dứt lời
Đã lao lên quật tơi bời cừu con
Cắn chết tha lên non ăn thịt
Mà chẳng cần xét xử gì hơn.
(Bản dịch của Lê Trọng Bổng, Nguồn: 200 bài ngụ ngôn Jean de La Fontaine, NXB Thế giới, 2003)
2.3 Gà Trống và Cáo
Nhác trông vắt vẻo trên cành
Anh chàng Gà Trống tinh nhanh lõi đời,
Cáo kia đon đả ngỏ lời:
"Kìa anh bạn quý, xin mời xuống đây
Để nghe cho rõ tin này
Muôn loài mạnh yếu từ rày kết thân
Lòng tôi sung sướng muôn phần
Báo cho bạn hữu xa gần đều hay
Xin đừng e ngại, xuống đây
Cho tôi hôn bạn, tỏ bày tình thân
Nghe lời Cáo dụ thiệt hơn
Gà rằng: "Xin được ghi ơn trong lòng
Hòa bình Gà Cáo sống chung
Mừng này còn có tin mừng nào hơn
Kìa, tôi thấy cặp chó săn
Từ xa chạy lại, chắc loan tin này"
Cáo nghe, hồn lạc phách bay
Quắp đuôi, co cẳng chạy ngay tức thì
Gà ta khoái chí cười phì:
"Rõ phường gian dối, làm gì được ai".
(Bản dịch của Nguyễn Minh)
Xem thêm: 23 câu danh ngôn bất hủ của đại văn hào Pháp Victor Hugo về tình yêu, cuộc sống!
3. Những câu danh ngôn, câu nói hay của La Fontaine
Cuộc đời và sự nghiệp tài hoa của La Fontaine đã để lại cho nền văn học nói chung và lĩnh vực văn hóa nghệ thuật nói chung nhiều giá trị. Ngoài những tác phẩm bất hủ, hậu thế còn biết đến La Fontaine qua những câu nói hay giàu ý nghĩa.
- A person often meets his destiny on the road he took to avoid it.
Tạm dịch: Một người thường gặp định mệnh của mình trên con đường mà anh ta đã tránh nó. - Friendship is the shadow of the evening, which increases with the setting sun of life.
Tạm dịch: Tình bạn là bóng của ráng chiều, càng trở nên mạnh mẽ khi mặt trời của đời ta dần lặn. - Nothing is as dangerous as an ignorant friend; a wise enemy is to be preferred.
Tạm dịch: Không gì nguy hiểm hơn bạn bè ngu dốt; tôi thà có kẻ thù khôn ngoan. - Sadness flies away on the wings of time.
Tạm dịch: Nỗi buồn bay đi theo đôi cánh của thời gian. - Never sell the bear's skin before one has killed the beast.
Tạm dịch: Đừng bao giờ bán da của con gấu trước khi giết được nó. - Patience and time do more than strength or passion.
Tạm dịch: Lòng kiên nhẫn và thời gian còn làm được nhiều hơn là sức mạnh hay niềm đam mê. - People who make no noise are dangerous.
Tạm dịch: Những người tĩnh lặng rất nguy hiểm. - A hungry stomach cannot hear.
Tạm dịch: Một chiếc bụng đói thì không thể lắng nghe. - Every flatterer lives at the expense of him who listens to him.
Tạm dịch: Tất cả kẻ xu nịnh đều sống bằng cái giá của những người lắng nghe chúng.
- Anyone entrusted with power will abuse it if not also animated with the love of truth and virtue, no matter whether he be a prince, or one of the people.
Tạm dịch: Bất cứ ai được trao quyền lực sẽ lạm dụng nó nếu không sống với tình yêu sự thật và đức hạnh, cho dù kẻ đó là hoàng tử hay dân thường. - We must laugh before we are happy, for fear we die before we laugh at all.
Tạm dịch: Chúng ta phải cười trước khi ta hạnh phúc, bởi nỗi sợ rằng ta sẽ chết trước khi ta kịp cười. - We like to see others, but don't like others to see through us.
Tạm dịch: Chúng ta thích nhìn người khác, nhưng không thích người khác nhìn thấu chúng ta. - Neither wealth or greatness render us happy.
Tạm dịch: Sự giàu có hay vĩ đại đều không làm chúng ta hạnh phúc. - The fastidious are unfortunate; nothing satisfies them.
Tạm dịch: Người khó tính thật bất hạnh; chẳng thứ gì thỏa mãn họ. - There is no road of flowers leading to glory.
Tạm dịch: Không có con đường trải hoa dẫn đến vinh quang. - Rare as is true love, true friendship is rarer.
Tạm dịch: Tình yêu đích thực đã hiếm, tình bạn chân chính càng hiếm hơn.
Xem thêm: Khôi hài một cách sâu sắc qua những câu danh ngôn bất hủ của đại văn hào người Mỹ Mark Twain
La Fontaine là một nhà văn nhà thơ lỗi lạc. Các áng văn của ông luôn phản ánh hiện thực cuộc sống và lên tiếng thay cho những người thấp bé trong xã hội. Hy vọng, qua phần giới thiệu trên, bạn đã hiểu hơn về nhà thơ ngụ ngôn nổi tiếng này.
Sưu tầm
Nguồn ảnh: Internet
