Gan, một cơ quan nội tạng thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng trong cơ thể chúng ta, đảm nhiệm hàng trăm chức năng sống còn, từ chuyển hóa chất dinh dưỡng, giải độc tố đến sản xuất các protein thiết yếu. Điều kỳ diệu là, gan còn sở hữu một khả năng phi thường: tự phục hồi và tái tạo sau những tổn thương.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications vào tháng 10 năm 2023 đã xác định một trạng thái tế bào gan trung gian mới được gọi là "hybrid hepatocytes". Các tế bào này xuất hiện sau tổn thương gan cấp tính và biểu hiện các đặc điểm của cả tế bào gan trưởng thành và tế bào tiền thân.
Nghiên cứu cho thấy "hybrid hepatocytes" đóng vai trò quan trọng trong việc nhân lên và biệt hóa để thay thế các tế bào gan bị tổn thương, được điều chỉnh bởi các yếu tố tín hiệu đặc trưng. Phát hiện này làm sâu sắc thêm hiểu biết của chúng ta về sự linh hoạt và khả năng thích ứng của các tế bào gan trong quá trình phục hồi.
Các biện pháp can thiệp hỗ trợ phục hồi chức năng gan
Mặc dù gan có khả năng tự phục hồi mạnh mẽ, nhưng khả năng này không phải là vô hạn. Khi gan phải chịu đựng những tổn thương kéo dài và liên tục, chẳng hạn như do lạm dụng rượu bia trong nhiều năm, viêm gan virus mãn tính không được điều trị, hay bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu tiến triển, quá trình tái tạo có thể bị rối loạn.
Các tế bào gan bị tổn thương liên tục sẽ kích hoạt quá trình viêm và xơ hóa, dẫn đến sự hình thành các mô sẹo thay thế cho các tế bào gan khỏe mạnh. Theo thời gian, xơ hóa lan rộng sẽ gây ra xơ gan, một tình trạng tổn thương gan không thể phục hồi và có thể dẫn đến suy gan và các biến chứng nguy hiểm khác.
Loại bỏ các yếu tố gây độc và tổn thương
Ngừng sử dụng rượu bia: Ethanol và các sản phẩm chuyển hóa của nó gây độc trực tiếp cho tế bào gan, dẫn đến viêm gan do rượu và xơ gan. Việc ngừng hoàn toàn sử dụng rượu bia là bắt buộc để ngăn chặn tổn thương tiến triển và tạo điều kiện cho gan phục hồi.
Tránh sử dụng các chất gây độc cho gan: Nhiều loại thuốc (bao gồm cả thuốc không kê đơn và thực phẩm chức năng), hóa chất công nghiệp và các chất độc từ môi trường có thể gây tổn thương gan. Cần thận trọng khi sử dụng bất kỳ chất nào có khả năng gây độc cho gan và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế khi cần thiết.
Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng: Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tái tạo tế bào gan và giảm gánh nặng cho gan.
Cung cấp đủ protein: Protein là thành phần cấu trúc cơ bản của tế bào. Đảm bảo cung cấp đủ protein từ các nguồn lành mạnh như thịt nạc, cá, đậu đỗ để hỗ trợ quá trình phục hồi.
Tăng cường sử dụng rau xanh và trái cây: Các loại thực phẩm này giàu vitamin, khoáng chất và các chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương do các gốc tự do.
Hạn chế chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa: Các loại chất béo này có thể làm tăng tình trạng viêm và gây ra bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, cản trở quá trình phục hồi. Ưu tiên sử dụng chất béo không bão hòa từ dầu ô liu, quả bơ và các loại hạt.
Duy trì lối sống lành mạnh: Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất giúp cải thiện chức năng gan, giảm tình trạng gan nhiễm mỡ và tăng cường sức khỏe tổng thể.
Đảm bảo giấc ngủ đủ và chất lượng: Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi của cơ thể, bao gồm cả gan.
Quản lý căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể tác động tiêu cực đến chức năng gan. Áp dụng các biện pháp giảm căng thẳng như thiền, yoga hoặc các hoạt động thư giãn khác.
Theo dõi y tế chặt chẽ: Đối với những người đã có tổn thương gan, việc theo dõi y tế định kỳ là rất quan trọng để đánh giá chức năng gan, phát hiện sớm các biến chứng và điều chỉnh kế hoạch điều trị phù hợp.
