Rau đang mất dần đi chất dinh dưỡng

VOH - Năm 2004, các nhà khoa học tại Đại học Texas có một khám phá đáng báo động: 43 loại thực phẩm, chủ yếu là rau có hàm lượng chất dinh dưỡng giảm rõ rệt từ giữa đến cuối thế kỷ 20.

Theo nghiên cứu đó, lượng canxi trong đậu xanh giảm từ 65 xuống 37mg. Hàm lượng vitamin A giảm mạnh gần một nửa trong măng tây. Thân cây bông cải xanh có ít chất sắt hơn. Sự mất chất dinh dưỡng vẫn tiếp tục kể từ nghiên cứu đó.

Nhiều nghiên cứu gần đây đã ghi nhận giá trị dinh dưỡng giảm ở một số cây trồng chủ lực do nồng độ carbon dioxide (CO2) trong khí quyển tăng lên. Một nghiên cứu năm 2018 đã thử nghiệm gạo cho thấy nồng độ CO2 cao hơn làm giảm hàm lượng protein, sắt và kẽm.

rau-xanh-120424
43 loại thực phẩm, chủ yếu là rau có hàm lượng chất dinh dưỡng giảm rõ rệt từ giữa đến cuối thế kỷ 20 - Ảnh: horticulture

Cuộc khủng hoảng khí hậu làm tăng thêm mối lo ngại về giá trị dinh dưỡng của cây trồng. Điều đó đã thúc đẩy sự xuất hiện của một quá trình gọi là tăng cường sinh học, một chiến lược để bổ sung các chất dinh dưỡng bị mất hoặc những chất mà thực phẩm không có ngay từ đầu.

Tăng cường sinh học bao gồm nhiều công nghệ. Một giải pháp liên quan đến việc biến đổi gen một loại cây trồng để tăng hàm lượng dinh dưỡng, cho phép nhanh chóng đưa vào các đặc tính mới.

Một phương pháp khác, tăng cường sinh học nông học, sử dụng phân bón giàu dinh dưỡng hoặc cải tạo đất để tập trung các khoáng chất đặc biệt trong cây trồng.

Cuối cùng là nhân giống cây trồng chọn lọc có thể tạo ra các giống mới, mặc dù có thể mất một thập kỷ hoặc nhiều thời gian hơn để tạo ra một giống duy nhất.

Tăng cường sinh học là một giải pháp thay thế cho tăng cường dinh dưỡng, vốn là một phần của hệ thống thực phẩm công nghiệp Hoa Kỳ kể từ những năm 1920, khi quốc gia này bắt đầu tăng cường muối ăn bằng iốt để giảm các tình trạng liên quan đến thiếu khoáng chất, chẳng hạn như bướu cổ.

Tăng cường sinh học đưa chất dinh dưỡng trực tiếp vào hạt giống, trái ngược với tăng cường chất dinh dưỡng, bổ sung chất dinh dưỡng vào thực phẩm khi nó được trồng.

Trên phạm vi toàn cầu, các bên liên quan như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Nhóm Tư vấn về Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc tế (CGIAR) đã coi việc phát triển các loại cây trồng tăng cường sinh học, tăng cường dinh dưỡng là một trong những mục tiêu hàng đầu của họ trong việc đạt được an ninh lương thực.

Prateek Uniyal, người đứng đầu chương trình tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế (IFPRI) giải thích rằng, “do biến đổi khí hậu, sắt và kẽm đã giảm 30-40% do lượng mưa quá nhiều, thời tiết lạnh và thiệt hại vật chất”.

HarvestPlus là một tổ chức trực thuộc IFPRI đang làm việc với chính phủ ở hơn 30 quốc gia và các giống tăng cường sinh học của họ đã được hơn 100 triệu nông dân trên khắp thế giới trồng, chủ yếu ở các nước đang phát triển.

Tổ chức này ước tính đến năm 2030, 1 tỷ người sẽ được hưởng lợi từ thực phẩm tăng cường sinh học. Jenny Walton, người đứng đầu bộ phận thương mại hóa và mở rộng quy mô tại HarvestPlus cho biết: “Chúng tôi đã thực hiện được khoảng 20 năm cho chương trình 40 năm. Chúng tôi đang cố gắng cách mạng hóa hệ thống lương thực thiết yếu”.

HarvestPlus coi nhân giống cây trồng là cách tăng cường sinh học bền vững nhất. Nó dựa vào các gen thực vật hiện có.

Tổ chức này hoạt động độc quyền với các loại cây trồng chủ lực và đang phát triển chúng để chứa lượng vitamin A, sắt và kẽm cao hơn, ba loại vi chất dinh dưỡng được WHO xác định là bị thiếu hụt nhiều nhất trong chế độ ăn uống trên toàn cầu. Cách tiếp cận đó có nghĩa là ở những nơi như Pakistan, nơi chế độ ăn chủ yếu là lúa mì, việc tăng cường ngũ cốc có thể tạo ra sự thay đổi ở cấp độ dân số.