Table of Contents
III. Luyện tập
Bài 1 (trang 58 sgk ngữ văn 11 tập 2):
Hãy phân tích những ngữ liệu dưới đây về mặt từ ngữ (chú ý những từ ngữ in đậm) để chứng minh tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập.
Trèo lên cây bưởi hái hoa
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân (1)
Nụ tầm xuân (2) nở ra xanh biếc
Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay
(Ca dao)
- nụ tầm xuân (1): bổ ngữ của động từ hái
- nụ tầm xuân (2): chủ ngữ của động từ nở
Thuyền ơi có nhớ bến (1) chăng
Bến (2) thì một dạ, khăng khăng đợi thuyền
(Ca dao)
- bến (1): bổ ngữ cho động từ nhớ
- bến (2): chủ ngữ của động từ đợi
Yêu trẻ (1), trẻ (2) đến nhà; kính già (1), già (2) để tuổi cho.
(Tục ngữ)
- trẻ (1): bổ ngữ động từ yêu
- trẻ (2): chủ ngữ của động từ đến
- già (1): bổ ngữ động từ kính
- già (2): chủ ngữ của động từ để
Con đem con cá bống (1) ấy về thả xuống giếng mà nuôi. Mỗi bữa, đáng ăn ba bát thì con ăn hai, còn một đem thả xuống cho bống (2) ...
Nói xong Bụt biến mất. Tấm theo lời Bụt thả bống (3) xuống giếng. Rồi từ hôm ấy trở đi, cứ mỗi bữa ăn, Tấm đều để dành cơm, giấu đưa ra cho bống (4). Mỗi lần nghe Tấm gọi, bống (5) lại ngoi lên mặt nước đớp những hạt cơm của Tấm ném xuống. Người và cá ngày một quen nhau, và bống (6) ngày càng lớn lên trông thấy.
(Tấm Cám)
- bống (1): định ngữ (phụ ngữ) cho danh từ con cá
- bống (2): bổ ngữ
- bống (3): bổ ngữ
- bống (4): bổ ngữ
- bống (5): chủ ngữ
- bống (6): chủ ngữ
→ Vai trò ngữ pháp của từ thay đổi nhưng hình thức của từ vẫn giữ nguyên, chỉ trật tự sắp đặt các từ trong câu là khác nhau.
→Tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập.
Bài 2 (trang 58 sgk ngữ văn 11 tập 2):
Tìm một câu tiếng Anh (hoặc tiếng Pháp, tiếng Nga…) đã học, đối chiếu với câu tự dịch ra tiếng Việt, so sánh, phân tích để đi đến kết luận: tiếng Anh (hoặc tiếng Pháp, tiếng Nga,…) thuộc loại hình ngôn ngữ hòa kết, tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập.
Anh ấy vừa đi rồi. - He has gone already.
Anh ấy đi sáng nay. -He went on the morning.
Bài 3 (trang 58 sgk ngữ văn 11 tập 2):
Xác định hư từ và phân tích tác dụng thể hiện ý nghĩa của chúng trong đoạn văn sau:
Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa.
(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn Độc lập)
- đã: chỉ họat động xảy ra trước một thời điểm nào đó.
- các: chỉ số nhiều toàn thể của sự vật.
- để: chỉ mục đích.
- lại: chỉ sự tái diễn của họat động.
- mà: chỉ mục đích.
Giáo viên biên soạn: Nguyễn Minh Thư
Đơn vị: Trường THCS-THPT Nguyễn Khuyến