Kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam rất đa dạng và phong phú, ẩn chứa nhiều bài học sâu sắc mà ông cha ta để lại. Điển hình trong đó có câu “Ở trong chăn mới biết chăn có rận” - một trong những câu tục ngữ ta rất dễ bắt gặp trong cuộc sống. Nhưng liệu rằng chúng ra đã hiểu hết ý nghĩa câu nói này? Hãy cùng phân tích chi tiết qua bài viết dưới đây.
1. “Ở trong chăn mới biết chăn có rận” nghĩa là gì?
Câu tục ngữ “Ở trong chăn mới biết chăn có rận” đã sử dụng hình ảnh rất quen thuộc đó là chiếc chăn và con rận. Có thể hiểu “rận” là loại côn trùng có kích thước rất nhỏ bé, thường sống ký sinh trên người và trên các loại động vật. Còn “chăn” là vật dụng dùng để đắp khi đi ngủ, giúp giữ ấm cho cơ thể khi nhiệt độ xuống thấp.
“Ở trong chăn” là việc bạn đắp chăn hoặc trùm kín chăn khi đi ngủ, “chăn có rận” là chiếc chăn sử dụng để đắp có những con rận bám lên xung quanh. Câu tục ngữ được hiểu theo nghĩa thông thường là chỉ những người đắp hoặc sử dụng chiếc chăn mới biết được chiếc chăn đó có rận hay không, sạch hay bẩn.
“Ở trong chăn mới biết chăn có rận” chỉ những người trong cuộc mới hiểu rõ vấn đề, sự việc
Tuy nhiên ý nghĩa thực sự của câu tục ngữ muốn nói đến chỉ những người trong cuộc, những người trực tiếp thực hiện thì mới hiểu rõ được bản chất của vấn đề thực sự là gì. Người trong cuộc mới biết hết sự thiếu sót, không tốt của sự việc như thế nào, ngược lại người ngoài cuộc sẽ không thể hiểu hết nên dễ có sự nhìn nhận, đánh giá chưa được chính xác, đúng đắn.
2. Bài học cuộc sống trong câu tục ngữ “Ở trong chăn mới biết chăn có rận”
Bài học qua câu tục ngữ rất thiết thực đối với mọi người. Đó là chỉ những người trong cuộc mới hiểu rõ bản chất của vấn đề. Chỉ những người liên quan trực tiếp mới có thể biết rõ được mặt trái, mặt tối thậm chí là mặt tồi tệ của vấn đề đó là gì.
Mượn hình ảnh “chăn”, “rận” rất quen thuộc và gần gũi trong cuộc sống, ông cha ta muốn thông qua câu tục ngữ “Ở trong chăn mới biết chăn có rận” để nhắc nhở mọi người khi đứng trước bất cứ một sự vật, sự việc, hiện tượng nào phải nhìn nhận một cách toàn diện nhất. Tránh vội vàng đưa ra những kết luận, đánh giá khi chưa có đủ căn cứ hoặc thông tin.
Bạn chỉ có thể đánh giá một sự việc, sự vật nào đó khi hiểu rõ, đầy đủ, tường tận về nó. Còn nếu bạn chỉ nghe thông tin từ những người khác hay nguồn thông tin chưa được kiểm chứng thì rất dẫn đến những nhận định, đánh giá chủ quan, thiếu chính xác.
Câu tục ngữ “ở trong chăn mới biết chăn có rận” được ứng dụng vào rất nhiều mặt trong cuộc sống như:
2.1 Trong công việc
Bạn là người quản lý doanh nghiệp, trực tiếp điều hành toàn bộ nhân viên của đơn vị. Khi có một nhân viên có năng lực tốt thì cũng chưa chắc chắn đó đã là một nhân viên xuất sắc. Bởi dù có thành tích trong công việc tốt nhưng nhân viên đó lại không tuân thủ giờ giấc của đơn vị, hay làm việc riêng trong giờ, thiếu tôn trọng đồng nghiệp… Tất cả những điều đó chỉ những người ở trong doanh nghiệp mới có thể hiểu hết được.
2.2 Trong cuộc sống
Bạn nhìn thấy một cô gái lấy chồng giàu thì nghĩ rằng họ sẽ rất sung sướng, hạnh phúc. Tuy nhiên đó chưa chắc đó đã là nhận định đúng đắn, bởi có thể cô gái đó phải đối diện với nhiều áp lực từ phía nhà chồng như: gia đình không môn đăng hộ đối, tiêu tiền luôn phải cẩn thận để tránh bị mang tiếng là xài tiền hoang phí…
Hoặc bạn nhìn thấy một người đi một chiếc ô tô sang trọng, bạn cho rằng đó là một người giàu, người hạnh phúc. Còn một người bán nước ở vỉa hè thì là người có thu nhập thấp trong cuộc sống. Tuy nhiên điều đó chưa chắc đã đúng, bởi người đi xe ô tô đẹp nhưng có thể họ vẫn đang nợ ngân hàng những khoản tiền khổng lồ. Còn người bán nước vỉa hè tuy có thu nhập thấp nhưng họ lại không có bất cứ khoản nợ nào. Phải là người trong cuộc thì mới biết mình có hạnh phúc hay không, người ngoài nhìn vào khó đánh giá.
2.3 Trong các mối quan hệ
Trong các mối quan hệ không phải cứ người nào khéo ăn nói, mau mồm đều là những người tốt để bạn có thể lựa chọn kết giao. Bởi có những người khéo ăn nói nhưng lại rất tính toán, luôn muốn lợi về mình.
Bạn nhìn thấy cuộc sống gia đình vợ chồng người khác không bao giờ có chuyện cãi cọ hay đánh chửi nhau cũng chưa chắc rằng họ đang hạnh phúc. Bởi có những cặp vợ chồng đang ly thân vì một nguyên nhân nào đó nhưng vì sợ xã hội đánh giá hoặc ảnh hưởng tới con cái nên họ không muốn thể hiện ra bên ngoài.
Xen thêm:
58 câu ca dao tục ngữ thành ngữ về tôn trọng sự thật
60 câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ về sự trung thực, chính trực
50+ danh ngôn, ca dao tục ngữ về tôn trọng người khác
3. Một số câu tục ngữ, thành ngữ đồng nghĩa với “Ở trong chăn mới biết chăn có rận”
Bên cạnh câu tục ngữ “Ở trong chăn mới biết chăn có rận” còn một số câu tục ngữ, thành ngữ có ý nghĩa tương đồng như:
- Chớ thấy sáng loáng mà tưởng là vàng.
- Chùa rách, Bụt vàng.
- Trông mặt mà bắt hình dong, con lợn có béo thì lòng mới ngon.
- Bằng mặt chẳng bằng lòng.
- Chuyện người thì sáng, chuyện mình thì quáng.
- Cái áo không làm nên thầy tu.
- Màu mỡ riêu cua.
- Treo đầu dê, bán thịt chó.
- Xanh vỏ đỏ lòng.
- Thật thà ma vật không chết.
- Chữ tốt xem tay, ngựa hay xem xoáy.
- Thấy đỏ tưởng chín.
- Không có tinh lại có tướng.
- Tốt mã dẻ cùi.
- Vẽ mày vẽ mặt.
Bài viết đã giải thích chi tiết cho bạn đọc câu tục ngữ “Ở trong chăn mới biết chăn có rận”. Mong rằng những thông tin trên sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ và có cái nhìn sâu sắc hơn về câu tục ngữ này, cũng như có được những bài học ý nghĩa để vận dụng vào trong cuộc sống.
Nguồn ảnh: Internet