Đối với nhiều người trung niên và cao tuổi, lâu nay việc uống sữa được xem là một trong những biện pháp bổ sung canxi hiệu quả nhằm phòng ngừa loãng xương.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, một số nghiên cứu cho thấy rằng việc tiêu thụ sữa trong thời gian dài có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe, thậm chí làm tăng nguy cơ tử vong và gãy xương.
Uống 3 ly sữa mỗi ngày làm tăng nguy cơ tử vong và tổn thương xương
Một nghiên cứu quy mô lớn từ Thụy Điển, được công bố trên Tạp chí y khoa danh tiếng British Medical Journal (BMJ) đã chỉ ra rằng, việc tiêu thụ sữa với số lượng lớn không giúp ngăn ngừa loãng xương.
Ngược lại, uống hơn 3 ly sữa mỗi ngày có thể làm tăng nguy cơ tử vong và tổn thương xương, đặc biệt là ở phụ nữ, mức độ ảnh hưởng còn cao hơn so với nam giới.
Uống nhiều sữa liên quan đến nguy cơ tử vong và gãy xương cao hơn
Nhóm nghiên cứu đã tiến hành một nghiên cứu đoàn hệ (trong tiếng Anh là cohort study) đối với 61.433 phụ nữ và 45.339 nam giới ở các độ tuổi khác nhau, nhằm theo dõi mối liên hệ giữa lượng tiêu thụ sữa và các chỉ số sức khỏe, bao gồm tỷ lệ tử vong và gãy xương.
Người tham gia được khảo sát về mức độ tiêu thụ các sản phẩm từ sữa như sữa tươi, sữa chua và phô mai trong vòng 1 năm. Sau đó, nhóm nghiên cứu tiếp tục theo dõi tỷ lệ gãy xương và thời điểm tử vong. Thời gian theo dõi trung bình là khoảng 20 năm đối với phụ nữ và 11 năm đối với nam giới.
Kết quả cho thấy, lượng sữa tiêu thụ càng cao, tỷ lệ tử vong và gãy xương, đặc biệt là gãy xương hông cũng tăng theo, điều này cho thấy có mối liên hệ tương quan dương giữa uống sữa và các nguy cơ sức khỏe này.
Càng uống nhiều nguy cơ tử vong và gãy xương càng tăng
Kết quả nghiên cứu cho thấy, càng uống nhiều sữa, nguy cơ tử vong và gãy xương càng tăng rõ rệt hơn, đặc biệt ở phụ nữ. Cụ thể, phụ nữ uống hơn 3 ly sữa mỗi ngày (tương đương khoảng 680ml) có tỷ lệ tử vong cao gần gấp đôi so với những người chỉ uống dưới 1 ly mỗi ngày (khoảng 60ml).
Ngoài ra, nguy cơ gãy xương, đặc biệt là gãy xương hông cũng tăng dần theo lượng sữa tiêu thụ, với nguy cơ cao hơn 1,6 lần ở nhóm uống nhiều sữa so với nhóm uống ít.
Nam giới cũng được ghi nhận có xu hướng tương tự, tuy nhiên mức độ ít rõ ràng hơn. Nam giới uống trên 3 ly sữa mỗi ngày (khoảng 830ml) có nguy cơ tử vong cao hơn 1,1 lần so với nhóm uống dưới 1 ly (khoảng 50ml).
Tác nhân thầm lặng làm tăng nguy cơ gãy xương và tử vong
Các nhà nghiên cứu cho rằng, nguy cơ gia tăng tử vong và gãy xương khi uống nhiều sữa có thể liên quan đến thành phần D-galactose, đây là một loại đường đơn có trong sữa và các sản phẩm từ sữa, đặc biệt là trong lactose (đường sữa).
Nhóm nghiên cứu nhận định rằng, D-galactose có thể gây ra stress oxy hóa và phản ứng viêm nhẹ kéo dài, từ đó tăng nguy cơ tử vong cũng như gãy xương.
Nếu đánh giá một cách khắt khe, sữa không phải là lựa chọn tối ưu để ngừa loãng xương, thậm chí có thể làm mất canxi và gia tăng nguy cơ gãy xương, điều mà nhiều người vốn nghĩ ngược lại.
D-galactose có thể thúc đẩy quá trình lão hóa và rút ngắn tuổi thọ
Các nhà nghiên cứu cho biết, D-galactose đã được ghi nhận trong một số nghiên cứu là có liên quan đến quá trình lão hóa sớm và rút ngắn tuổi thọ. Đặc biệt trong các thí nghiệm trên động vật, việc tiêu thụ lượng lớn D-galactose gây ra hàng loạt biểu hiện sinh học giống quá trình lão hóa tự nhiên.
Nhiều nghiên cứu trên chuột cho thấy: việc đưa D-galactose vào cơ thể trong thời gian dài dẫn đến suy giảm nhận thức, tăng tổn thương thần kinh, gia tăng stress oxy hóa và biểu hiện lão hóa sớm trên mô thần kinh và hệ thống miễn dịch.
Ngoài ra, D-galactose được cho là tăng sản sinh các gốc tự do, làm mất cân bằng oxy hóa và gây viêm mạn tính ở cấp độ tế bào, từ đó đẩy nhanh quá trình lão hóa và làm tổn thương các cơ quan như xương, não và tim mạch.
Tuy các bằng chứng chủ yếu đến từ nghiên cứu trên động vật, nhưng một số nghiên cứu ở người cũng cho thấy: uống sữa quá mức (nguồn giàu D-galactose) có thể liên quan đến nguy cơ tử vong và gãy xương tăng cao.
Ngược lại, các sản phẩm sữa lên men như sữa chua và phô mai dường như không gây ảnh hưởng tiêu cực tương tự, có thể là nhờ hàm lượng D-galactose thấp hơn hoặc chứa probiotic và peptide bảo vệ.
Mặc dù cơ chế chính xác của D-galactose trong cơ thể người vẫn đang được nghiên cứu thêm, việc kiểm soát lượng tiêu thụ D-galactose, đặc biệt là từ sữa tươi uống liền là điều cần thiết. Lựa chọn các sản phẩm sữa lên men có thể là hướng đi lành mạnh hơn cho những người muốn bổ sung canxi để phòng ngừa loãng xương mà vẫn đảm bảo sức khỏe toàn thân và phòng ngừa lão hóa sớm.
