Những chú gà không chỉ là hình ảnh tượng trưng cho tuổi thơ mà còn thể hiện ý nghĩa trên nhiều khía cạnh.Gà là biểu tượng đặc trưng của làng quê bình dị và thân thuộc với tuổi thơ. Trong các câu truyện cổ tích hay ngụ ngôn, chú gà hiện lên như một hình mang nhiều biểu tượng cao quý trí tuệ, đại diện cho ánh sáng và chính nghĩa.
Trong nhiều áng thơ, hình tượng chú gà hiện lên những hình ảnh đầy yêu thương của quê hương. Thông thương được biểu đạt thông qua nghệ thuật hoán dụ và ẩn dụ. Ngoài ra những bài thơ về gà cũng sử dụng những ý nghĩa hình tượng trên để bộc lộ ý tứ một cách đầy nghệ thuật.
1. Thơ về gà trong văn học thiếu nhi, dành cho trẻ mầm non, tiểu học
Hình tượng chú gà trong văn học thiếu nhi thường dễ thương và được miêu tả chi tiết, không chỉ mang lại cho các yêu sự yêu thương vạn vật mà còn cung cấp thông tin nhận biết về thế giới xung quanh. Những vần thơ về con gà cho trẻ mầm non, tiểu học cũng vô cùng phong phú và ý nghĩa.
1.1 Bài thơ gà mẹ và gà con
Cục ta, cục tác
Gà mẹ tìm mồi
Sáng sớm tinh mơ
Đến khi choạng tối
Gà con bé xíu
Tíu tít theo sau
Gà mẹ chở che
Không lo mưa nắng.
(Tác giả: Đỗ Ngọc)
1.2 Bài thơ: Có chú gà con
Chú Gà con chân cứng
Chạy theo mẹ một hồi
Bỗng nhiên nhớ vỏ trứng
Vội tìm về tận nơi
Ở trong ấy ấm áp
Chú muốn vào nằm chơi
Chui mấy lần không được
Nghe lạo xạo rơi rơi
Gà mẹ quay lại hỏi:
Làm gì đó con ơi?
Mặt Gà con phụng phịu:
Vỏ trứng vỡ mất rồi!
(Tác giả: Vương Trọng)
1.3 Bài thơ Đàn gà con
Mười quả trứng tròn
Mẹ gà ấp ủ
Mười chú gà con
Hôm nay ra đủ
Lòng trắng, lòng đỏ,
Thành mỏ, thành chân
Cái mỏ tí hon
Cái chân bé xíu
Lông vàng mát dịu
Mắt đen sáng ngời
Ơi chú gà ơi!
Ta yêu chú lắm
Trong bàn tay ấm
Chú đứng chú kêu
Mẹ gà “tục tục”
Chú ngoái nhìn theo
Ta thả chú ra
Chạy ăn cùng mẹ
Chạy biến cả chân
Chạy sao nhanh thế!
Phải cẩn thận nhé
Các chú gà con:
Có diều, có chồn
Phần gà mẹ đánh
Các chú phải lánh
Kêu cứu dưới, trên!
Gà là của bé
Các chú đừng quên
Ăn khoẻ, lớn khoẻ
Đẻ rõ nhiều lên!
(Tác giả: Phạm Hổ)
Xem thêm:
29 bài thơ về trẻ em ngắn gọn, thơ viết về thiếu nhi hồn nhiên
50 câu tục ngữ thành ngữ nói về trẻ em
90 câu đố vui dành cho trẻ em 3-7 tuổi phát triển trí tuệ
1.4 Bài thơ Đàn Gà Mới Nở
Mẹ dang đôi cánh
Con biến vào trong
Mẹ ngẩng đầu trông
Bọn diều bọn quạ
Bây giờ thong thả
Mẹ đi lên đầu
Đàn con bé xíu
Líu ríu chạy sau
Con mẹ đẹp sao
Những hòn tơ nhỏ
Chạy như lăn tròn
Trên sân trên cỏ
Vườn trưa gió mát
Bướm bay rập rờn
Quanh đôi chân mẹ
Một rừng chân con
Tác giả: Phạm Hổ
1.5 Bài thơ: Những chú gà con
Hôm nay trời trong xanh
Bé ra vườn đi dạo
Chị gà mái đã sinh
Mười chú gà nhỏ xíu
Nhìn lông vàng mát dịu
Mắt long lanh sáng ngời
Những chú gà bé ơi
Sao mà dễ thương thế?
Bé cho gà nắm thóc
Cả đàn nhảy lên mừng
Miệng luôn kêu chíp chíp
Rúc vào mẹ đòi ăn
(Tác giả: Nguyễn Hà Thu Hằng)
1.6 Bài thơ Chú gà con
Mẹ mua cho bé
Mấy chú gà con
Đứng trên mâm tròn
Đua nhau mổ thóc
Tốc.. tốc.. tốc.. tốc..
(Tác giả: Khuyết danh)
1.7 Chú gà trống nhỏ
Cái mào màu đỏ
Cái mỏ màu vàng
Đập cánh gáy vang
Dưới giàn bông bí
Cái đuôi màu tía
Óng mượt làm sao!
Chú nhảy lên cao
Ó ò o ó!
(Tác giả: Nguyễn Lãm Thắng)
Xem thêm:
35 bài thơ cho bé mầm non ngắn và dễ học thuộc lòng!
Top 77 status hay khi đăng ảnh trẻ con siêu ngọt ngào
Tổng hợp 50+ lời chúc dành cho em bé mới sinh hay nhất
2. Thơ về gà của các nhà thơ nổi tiếng
Gà trong cổ văn thường ngụ ý cho những hiện tượng trong xã hội, đôi khi làm biểu thị ý chí một cách tinh tế của đấng nam nhi. Thơ về gà trong văn học cổ biểu thị ý nghĩa sâu sắc và mang ý nghĩa tượng hình cao với nhiều giá trị nghệ thuật.
2.1 Kê - Thôi Đạo Dung
Phiên âm:
Mãi đắc thần kê cộng kê ngữ,
Thường thì bất dụng đẳng nhàn minh.
Thâm sơn nguyệt lý phong vũ dạ,
Dục cận hiểu thiên đề nhất thanh.
Dịch thơ:
Mua được chú gà gáy sớm mai
Bình thường đâu xá lũ vô tài
Phải nơi núi thẳm hay thôn vắng
Gần sáng gáy cho một loạt dài
(Nguyễn Minh dịch)
2.2 Bức tranh gà - Hoài Anh
Bức tranh làng Hồ
Thơm mùi gỗ thị
Vỏ xơ mướp khô
Vuốt trên giấy bản
Sắc màu đã tô
Bác thợ lật giấy
Con gà đứng dậy
Ồ sao bỗng thấy
Mắt gà chớp nhanh
Nòi gà để lại
Từ đời cha ông
Ấp bằng hơi thở
Nuôi bằng tấm lòng.
(Viết về hình tượng Gà trong tranh đông hồ)
2.3 Thính kê minh (nghe gà gáy)
Phiên âm:
Nhĩ chỉ bình thường nhất chích kê,
Triêu triêu báo hiểu đại thanh đề.
Nhất thanh hoán tỉnh quần lê mộng,
Nhĩ đích công lao dã bất đê.
(Tác giả: Hồ Chí Minh - Trích Nhật ký trong tù )
Dịch thơ:
Ngươi tuy chỉ một chú gà thường,
Báo sáng, ngày ngày tiếng gáy vang;
Một tiếng, toàn dân bừng tỉnh mộng,
Công ngươi đâu có phải là xoàng.
(Nam Trân dịch)
Xem thêm:
21 bài thơ về bình minh, chùm thơ bình minh trên biển
Tổng hợp 35+ bài thơ về thiên nhiên bến đỗ bình yên cho tâm hồn
30 bài thơ về dòng sông dạt dào xúc cảm và ý nghĩa sâu sắc
2.4 Nhớ nhà - Lê Hữu Trác
Phiên âm:
Dạ tọa thiên sầm tịch
Vân biên thính nhạn qua
Hồ minh thâm đắc nguyệt
Thụ cổ cưỡng khai hoa
Trà hiết thi hoài thiểu
Cầm dư khách tứ đa
Liên kê minh thất độ
Tinh đẩu mãn quan hà
Dịch thơ:
Cảnh tối ngồi nơi vắng
Từng mây lắng nhạn bay
Hồ trong trăng chiếu sáng
Cây cối hoa nở chầy
Trà cạn lòng thơ cạn
Đàn đây nỗi khách đây
Thương gà kêu nhớn nhác
Tinh tú quan hà đầy
(Bùi Hạnh Cẩn dịch)
2.5 Đại Đăng xuyên - Lê Quý Đôn
Phiên âm:
Tân cảnh lưu hồng thụ
Tà dương hạ thúy vi
Kê minh giang nguyệt thượng
Thiền táo hải vân quy
Triều thủy hữu triêu tịch
Ngư ông vô thị phi.
Dịch thơ:
Cây đỏ lưu cảnh mới
Triền núi giữ bóng chiều
Gà gáy, trăng trên sóng
Mây biển về, ve reo
Nước ròng rọt sớm tối
Ngư ông gác việc đời.
2.6 Giang thôn tức sự - Trần Quang Triều
Phiên âm:
Tây lân thôn hạng cách đông lân,
Kê khuyển tương văn cận yếu tân.
Hải yến nhật tà đê lộng ảnh,
Giang hoa phong tế viễn tuỳ nhân.
Ðạo phùng mai vũ liên vân thục,
Tàm đáo tang thiên trước diệp tân.
Khước tiếu ngâm ông tham thắng thưởng,
Ngọc kinh quy trạo dĩ kiêm tuần.
Dịch thơ:
Thôn Tây xóm ngõ cách thôn Đông
Gà chó râm ran xế bến sông
Giỡn bóng, chiều hôm đàn én liệng
Mừng người, gió nhẹ bãi hoa rung.
Dâu non, ăn rỗi tằm theo lá
Mưa xuống, liền mây lúa rợp đồng
Cười ngất nhà thơ tham ngắm cảnh
Về kinh, thuyền trẩy chục hôm ròng.
(Huệ Thi dịch)
Xem thêm:
Tổng hợp 23 bài thơ về hoàng hôn buồn, hay và ý nghĩa
Những bài thơ về nắng sưởi ấm tâm hồn bạn
35 bài thơ về mây trời, núi, gió và biển
3. Thơ về gà với hình tượng ý nghĩa sâu xa
Hình tượng gà được sử dụng khéo léo thể hiện những ý tư sâu xa, đó có thể là thanh âm soi sáng cũng có thể là mơ ước cho một sự khởi đầu mới. Những áng thơ về gà được khéo léo thể hiện trong một số đoạn trích của những nhà thơ nổi tiếng để bày tỏ ý tứ đầy nghệ thuật.
3.1 Sớm Mai Gà Gáy
Tiếng gà gáy ơi! Gà gáy ơi!
Nghe sao ấm áp tựa nghe đời
Tuổi thơ gà gáy ran đầu bếp
Trâu dậy trong ràn, em cựa nôi
Cha dậy đi cày trau kịp vụ,
Hút vang điếu thuốc khói mù bay.
Nhút cà, cơm ủ trong bồ trấu,
Chút cá kho tương mẹ vội bày.
Gà gáy nhà ta, gáy láng giềng
Ta nghe thuộc mỗi tiếng gà quen…
– Cha ơi, con chửa nghe gà chú!
– Nó cũng như mày hay ngủ quên.
Hàng cau mở ngọn đón ngày vào
Xóm nhỏ nép bên triền núi cao.
Gà lại gáy dồn thêm đợt nữa.
Nắng lên xoè quạt đỏ như mào.
Gà gáy ơi! Tiếng gà gáy ơi!
Nghe sao rạo rực buổi mai đời!
Thương cha lủi thủi không còn nữa
Chẳng sống bây giờ thôn xóm vui…
(Tác giả: Huy Cận)
3.2 Hình tượng về gà trong Truyện Kiều
Mịt mù dặm cát đồi cây
Tiếng gà điểm nguyệt dấu giày cầu sương
Những là đo đắn ngược xuôi
Tiếng gà nghe đã gáy sôi mái tường
Chuyện trò chưa cạn tóc tơ
Gà đà gáy sáng trời vừa rạng đông.
(Tác giả: Nguyễn Du - Trích Truyện Kiều)
Xem thêm:
25 bài thơ tình bất hủ Việt Nam, những áng thơ tình yêu bất diệt
Tổng hợp 46 bài thơ Đường hay nhất mọi thời đại
30+ bài thơ ngũ ngôn đặc sắc nhất hiện nay
3.4 Chinh phụ ngâm
Gà eo óc gáy sương năm trống,
Hoè phất phơ rủ bóng bốn bên.
Khắc giờ đằng đẵng như niên,
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa
Hương gượng đốt hồn đà mê mải
Gương gượng soi lệ lại châu chan
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng.
(Tác giả: Đặng Trần Côn - Trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ)
3.5 Lời kỹ nữ - Xuân Diệu
Khách ngồi lại cùng em trong chốc nữa;
Vội vàng chi, trăng sáng quá, khách ơi.
Đêm nay rằm: yến tiệc sáng trên trời;
Khách không ở, lòng em cô độc quá.
Khách ngồi lại cùng em! Đây gối lả,
Tay em đây, mời khách ngả đầu say;
Đây rượu nồng. Và hồn của em đây,
Em cung kính đặt dưới chân hoàng tử.
Chớ đạp hồn em! Trăng về viễn xứ
Đi khoan thai trên ngự đỉnh trời tròn;
Gió theo trăng từ biển thổi qua non;
Buồn theo gió lan xa từng thoáng rợn.
Lòng kỹ nữ cũng sầu như biển lớn,
Chớ để riêng em phải gặp lòng em;
Tay ái ân du khách hãy làm rèm,
Tóc xanh tốt em xin nguyền dệt võng.
Đẩy hộ hồn em triền miên trên sóng,
Trôi phiêu lưu không vọng bến hay gành;
Vì mình em không được quấn chân anh,
Tóc không phải những dây tình vướng víu.
Em sợ lắm. Giá băng tràn mọi nẻo,
Trời đầy trăng lạnh lẽo suốt xương da.
Người giai nhân: bến đợi dưới cây già;
Tình du khách: thuyền qua không buộc chặt.
Lời kỹ nữ đã vỡ vì nước mắt,
Cuộc yêu đương gay gắt vì làng chơi.
Người viễn du lòng bận nhớ xa khơi,
Gỡ tay vướng để theo lời gió nước.
Xao xác tiếng gà. Trăng ngà lạnh buốt.
Mắt run mờ, kỹ nữ thấy sông trôi.
Du khách đi.
- Du khách đã đi rồi.
(Tác giả: Xuân Diệu)
Thơ về gà không chỉ thể hiện sự thân thuộc mà còn nâng cao hiệu quả nghệ thuật và ý nghĩa biểu đạt. Hy vọng những áng thơ trên có thể giúp bạn tham khảo thêm ý nghĩa chú gà trong văn chương.
Sưu tầm
Nguồn: Internet.