Tổng hợp 46 bài thơ Đường hay nhất mọi thời đại

(VOH) - Thơ Đường là một trong những thể thơ hay bởi cảm xúc chân thật và những thông điệp ý nghĩa mà mỗi tác phẩm mang lại. Nó còn là nơi giải bày nỗi lòng của các thi nhân xưa và nay.
Mục lục
  1. Thơ Đường luật là gì?
  2. Những bài thơ Đường Trung Quốc hay nhất
    1. Thiếp bạc mệnh (Đỗ Thẩm Ngôn)
    2. Nam hành biệt đệ (Vi Thừa Khánh)
    3. Hồi Hương Ngẫu Thư kỳ 1 (Hạ Tri Chương)
    4. Hồi Hương Ngẫu Thư Kỳ 2 (Hạ Tri Chương)
    5. Tư Quy (Vương Bột)
    6. Đăng u châu đài ca (Trần Tử Ngang)
    7. Xuân mộng (Sầm Than)
    8. Xuất tái (Vương Chi Hoán)
    9. Lương Châu Từ (Vương Hàn)
    10. Tương tư (Vương Duy)
    11. Thu tuyền (Tiết Đạo)
    12. Trì thượng (Bạch Cư Dị)
  3. Các bài thơ đường Việt Nam đi cùng năm tháng
    1. Bạn Đến Chơi Nhà (Nguyễn Khuyến)
    2. Qua Đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan)
    3. Thương vợ (Trần Tế Xương)
    4. Cửa sổ đêm khuya (Hàn Mặc Tử)
    5. Tự hào (Ngô Ngọc Khánh)
    6. Nỗi buồn xuân xưa (Đông Hòa)
    7. Ung Dung (Khánh Chân)
    8. Tức cảnh (Nguyễn Thanh Toàn)
    9. Chiều Xuân Hà Nội (Xuân Bảo)
  4. Những bài thơ đường gợi nhớ về tình yêu đầy lãng mạn, ưu tư
    1. Một vòng nhớ quên (Sưu tầm)
    2. Tình xa (Sưu tầm)
    3. Tình sầu (Sưu tầm)
    4. Hương xưa (Sưu tầm)
    5. Chiều nhớ (Sưu tầm)
    6. Chuyến đò lỡ (Sưu tầm)
    7. Nỗi nhớ (Sưu tầm)
    8. Mùa đông nơi ấy (Sưu tầm)
    9. Vắng lặng (Sưu tầm)
    10. Nợ duyên (Sưu tầm)
    11. Chỉ một mình thôi (Sưu tầm)
    12. Khúc sầu (Sưu tầm)
    13. Đong (Sưu tầm)
  5. Thơ đường về mùa xuân hay và ý nghĩa
    1. Xuân dạ Lạc thành văn địch (Lý Bạch)
    2. Tảo khởi (Lý Thương Ẩn)
    3. Xuân hiểu (Mạnh Hạo Nhiên)
    4. Giang Mai (Đỗ Phủ)
    5. Thương xuân Khúc (Bạch Cư Dị)
    6. Di gia biệt hồ thượng đình (Nhung Dục)
    7. Đào hoa khê (Trương Húc)
    8. Xuân tình (Vương Giá)
    9. Mộ xuân quy cố sơn thảo đường (Tiền Khởi)
    10. Nam viên kỳ 1 (Lý Hạ)
    11. Yến Đông Thành trang (Thôi Huệ Đồng)
    12. Mộ xuân hí tặng Ngô Đoan Công (Tào Đường)

Thơ ca là chiếc nôi nuôi dưỡng tâm hồn chúng ta mỗi ngày một màu mỡ, tươi tốt hơn. Đặc biệt, những bài thơ Đường giúp truyền tải tiếng lòng, bộc lộ được những cảm xúc chân thật nhất của thế giới nội tâm con người. Với cách gieo vần độc đáo, hình thức đa dạng, thể thơ này đã để lại một dấu ấn khó quên trong lòng độc giả. 

Thơ Đường luật là gì?

Thơ Đường luật (thơ luật Đường) là thể thơ Đường có từ thời nhà Đường ở Trung Quốc. Thể thơ này phát triển mạnh mẽ tại quê hương của nó và lan rộng ra các nước lân cận. Nó có tên gọi khác là thơ cận thể để phân biệt với thơ cổ thể và có hệ thống 5 quy tắc vô cùng phức tạp như niêm, luật, đối, vần và bố cục. 

Những bài thơ Đường Trung Quốc hay nhất 

Có thể nói, những bài thơ Đường là tinh hoa của văn học Trung Quốc bởi nó lưu giữ được nét văn hóa của dân tộc và ngày càng phát triển mạnh mẽ. Mỗi một bài thơ Đường đều chất chứa niềm đau, nỗi buồn, tình người,... phản ánh được những suy ngẫm, triết lý sâu xa về thời cuộc, về cảnh đẹp thiên nhiên, tình yêu và con người.

Thiếp bạc mệnh (Đỗ Thẩm Ngôn)

Phiên âm

“Thảo lục Trường Môn yểm,
Đài thanh Vĩnh Hạng u.
Sủng di tân ái đoạt,
Lệ lạc cố tình lưu.
Đề điểu kinh tàn mộng,
Phi hoa giảo độc sầu.
Tự liên xuân sắc bãi,
Đoàn phiến phục nghinh thu.”

tho-duong-voh-0

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Trường Môn cỏ biếc lối đi
Thâm u Vĩnh Hạng xanh rì rêu phong
Ái ân bị cướp đau lòng
Châu rơi tình cũ nhớ mong đêm dài
Mộng khuya sợ tiếng chim bay
Cánh hoa tơi tả lòng ray rứt sầu
Sắc xuân còn có chi đâu
Gượng cầm quạt cũ đón màu nắng thu.”

Nam hành biệt đệ (Vi Thừa Khánh)

Phiên âm

“Đạm đạm trường giang thủy
Du du viễn khách tình
Lạc hoa tương dữ hận
Đáo địa nhất vô thanh.”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Đôi bờ nước lạnh êm trôi
Đau lòng viễn khách bồi hồi trong tâm
Hoa rơi tê tái sóng gầm
Nhớ về đất cũ thì thầm phương xa.”

Hồi Hương Ngẫu Thư kỳ 1 (Hạ Tri Chương) 

Phiên âm

 “Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn, khách tòng hà xứ lai?”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Trẻ đi, già trở lại nhà
Giọng quê chưa đổi tóc đà hoa râm
Trẻ con xúm lại xì xầm
Hỏi rằng: khách có đi lầm đường chăng!”

Hồi Hương Ngẫu Thư Kỳ 2 (Hạ Tri Chương)

Phiên âm

“Ly biệt gia hương tuế nguyệt đa,
Cận lai nhân sự bán tiêu ma
Duy hữu môn tiền Kính hồ thuỷ,
Xuân phong bất cải cựu thời ba.”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Thời gian xa cách quê nhà
Người xưa làng xóm quả là đổi thay
Hồ Gương trước cửa heo may
Xuân về đẩy sóng ngày ngày y nguyên.”

Tư Quy (Vương Bột)

Phiên âm

“Trường Giang bi dĩ trệ
Vạn lý niệm tương quy
Huống phục cao phong vãn
Sơn sơn hoàng diệp phi.”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Buồn theo sóng nước Tràng Giang
Quê xưa muôn dặm cũ càng nhớ thương
Chiều đêm gió lạnh canh trường
Lá vàng bỏ núi lạc phương trời nào.”

Đăng u châu đài ca (Trần Tử Ngang)

Phiên âm

“Tiền bất kiến cổ nhân,
Hậu bất kiến lai giả.
Niệm thiên địa chi du du,
Ðộc sảng nhiên nhi thế hạ.”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Ngó trước chẳng thấy người xưa
Nhìn sau kẻ mới lưa thưa nghĩ mà
Buồn trời buồn đất bao la
Một ta quạnh quẽ sương sa não nùng.”

Xuân mộng (Sầm Than)

Phiên âm

“Động phòng tạc dạ xuân phong khởi,
Dao ức mỹ nhân Tương giang thuỷ.
Trẩm thượng phiến thì xuân mộng trung,
Hành tận Giang Nam sổ thiên lý.”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Đêm xuân gió trở vô phòng
Sông Tương người đẹp có mong chi về
Trong mơ xuân tới vỗ về
Giang Nam nghìn dặm sơn khê một mình.” 

Xuất tái (Vương Chi Hoán)

Phiên âm

“Hoàng hà viễn hướng bạch vân gian
Nhất phiến cô thành vạn nhận san
Khương địch hà tu oán dương liễu?
Xuân phong bất độ ngọc môn quan.”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Hoàng Hà hối hả theo mây trắng
Một mảnh thành hoang nấp đỉnh ngàn
Sáo rợ há nên hờn oán liễu?
Gió xuân lỡ hẹn Ngọc Môn Quan!”

Lương Châu Từ (Vương Hàn)

Phiên âm

“Bồ đào mỹ tữu, dạ quang bôi
Dục ẩm, tỳ bà mã thượng thôi
Túy ngọa sa trường quân mạc tiếu
Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi.”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

Rượu bồ đào, chén dạ quang
Uống nhanh lên ngựa tiếng đàn giục đi
Say nằm chiến địa cười chi
Xưa nay chinh chiến mấy khi trở về!”

Tương tư (Vương Duy)

Phiên âm

“Hồng đậu sinh nam quốc,
Xuân lai phát kỷ chi.
Nguyện quân đa thái hiệt,
Thử vật tối tương ti (tư).”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Đậu đỏ gốc ở phương Nam
Mùa xuân cành nẩy biết làm sao đây
Xin chàng cứ bẻ thẳng tay
Vật ấy gợi lại tháng ngày tương tư.”

Thu tuyền (Tiết Đạo)

Phiên âm 

“Lãnh sắc sơ trừng nhất đới yên,
U thanh dao tả thập ty huyền.
Trường lai chẩm thượng khiên tình tứ,
Bất sử sầu nhân bán dạ miên.”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Sương mờ suối lạnh vừa tan
Nước trong thanh vắng tiếng đàn mười dây
Gối đầu trằn trọc ai đây
Nửa đêm chưa ngủ buồn lây lất buồn.”

Trì thượng (Bạch Cư Dị)

Phiên âm

“Tiểu oa sanh tiểu đỉnh
Thâu thái bạch liên hồi
Bất giải tang tung tích
Phù bình nhất đạo khai”

Dịch thơ - Trang Y Hạ 

“Cô gái nhỏ ngồi trên thuyền nhỏ
Hái hoa sen bơi ngược trở về
Vô tình chứng tích như in rõ
Mặt hồ còn rẽ một lối quê.” 

Các bài thơ đường Việt Nam đi cùng năm tháng 

Việt Nam cũng là một đất nước có nền thơ ca lâu đời, nên khi thơ Đường du nhập vào nước ta, nó trở nên thân thuộc và gần gũi với tầng lớp nho sĩ, trí thức. Thể thơ này nhanh chóng được những người yêu thích ca đón nhận và Việt hóa không ngừng. Từ ngôn ngữ cho đến nội dung, nó mang một nét gì đó rất riêng của dân tộc Việt, góp phần làm phong phú cho nền thi ca nước nhà.

Bạn Đến Chơi Nhà (Nguyễn Khuyến)

Đã bấy lâu nay bác tới nhà.
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây ta với ta.

tho-duong-voh-1

Qua Đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan)

Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen lá đá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông rợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc,
Thương nhà mỏi miệng cái da da.
Dừng chân đứng lại trời non nước,
Một mảnh tình riêng ta với ta.

Thương vợ (Trần Tế Xương)

Quanh năm buôn bán ở mom sông,
Nuôi đủ năm con với một chồng.
Lặn lội thân cò khi quãng vắng,
Eo sèo mặt nước buổi đò đông.
Một duyên hai nợ âu đành phần
Năm nắng mười mưa dám quản công.
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc,
Có chồng hờ hững cũng như không.

Cửa sổ đêm khuya (Hàn Mặc Tử)

Hoa cười nguyệt rọi cửa lồng gương
Lạ cảnh buồn thêm nỗi vấn vương
Tha thướt liễu in hồ gợn sóng
Hững hờ mai thoảng gió đưa hương
Vắng bạn ngâm thơ rượu bẽ bàng
Qua lại yến ngàn dâu ủ lá
Hoà đàn sẵn có dế bên tường.

Tự hào (Ngô Ngọc Khánh)

Kháng chiến gian lao một chặng đường
Anh hùng liệt sỹ sáng bao gương
Bền gan, vững chí qua mưa nắng
Bất khuất, kiên cường vượt tuyết sương
Muôn thuở, danh thơm ngời đất nước
Ngàn đời tên tuổi rạng quê hương
Cháu con mãi mãi luôn ghi nhớ
Ơn lớp người xưa đã dẫn đường.

Nỗi buồn xuân xưa (Đông Hòa) 

Xuân vắng đã xưa cảnh đổi dời
Muộn ngày thêm trắng sợi buồn rơi
Nhân tình luyến mộng đêm mòn giấc
Mộ huyệt chôn người kiếp khổ đời
Ân oán nỗi lòng vương đắm mộng
Đớn đau hồn lặng khuất ngàn khơi
Trần duyên mãi tiếc ai tràn lệ
Xuân đợi mỏi chân bước rã rời.

Ung Dung (Khánh Chân) 

Rượu bầu thơ túi cứ an nhiên
Thênh thang trời đất sống như tiên
Kệ thằng danh lợi lòng không lụy
Mặc đứa giàu sang dạ chẳng phiền
Gối bóng trăng khuya vờn đỉnh núi
Tựa làn gió nhạt thoảng bên hiên
Thế gian một kiếp sầu ai oán
Bốn cửa nhân sinh thỏa nhãn tiền.

Tức cảnh (Nguyễn Thanh Toàn) 

Cần Thơ nắng trải ngất ngây tình
Nhẹ lướt du thuyền ngoạn cảnh xinh
Bổng tiếng đàn bầu vương nét cọ
Xề câu vọng cổ bén duyên mình
Cầu vươn sừng sững, chim vờn bóng
Nước chảy miên man, cá giỡn hình
Vẳng giọng hò ai da diết lạ
Hay là nhắn gọi đất hồi sinh .

Chiều Xuân Hà Nội (Xuân Bảo)

Chiều xuân Hà Nội gió riêu riêu
Tháp bút mờ xa rựng ráng chiều
Nắng sót bừng soi đường phố cũ
Trăng ngời rắc hạt bức tường rêu
Long Biên sừng sững con rồng thép
Sông Nhị lung linh giải lụa điều
Cây cối xanh tươi mầm nảy nụ
Bờ xa ríu rít tiếng chim kêu

Những bài thơ đường gợi nhớ về tình yêu đầy lãng mạn, ưu tư 

Tình yêu là dòng suối mát, ngọt lành gột rửa cho những trái tim lạnh giá. Vì vậy, khi xuất hiện trong thơ Đường, tình yêu luôn mang đến những cung bậc cảm xúc vô cùng phong phú. Có lúc thì dạt dào, đong đầy tình cảm chân thành nhưng có khi lại mang một nỗi nhớ nhung da diết, ưu tư khó quên. 

Một vòng nhớ quên (Sưu tầm) 

Cát bụi rồi đây cũng chốn này
Buồn buồn tự hỏi có gì say
Nhân duyên chỉ thắm lờn tơ nguyệt
Một kiếp trần ai mộng quá đầy
Quyến luyến làm chi tình chẳng tỏ
Mai này cũng hết có gì xây
Cô đơn quạnh vắng từ xa ấy
Bóng tối vây quanh đến bủa vây.

tho-duong-voh-2

Tình xa (Sưu tầm)

Dẫu biết yêu thương chẳng được rồi
Không cần nghĩ chuyện hẹn thề trôi
Bờ xưa nước chảy còn lay động
Nẻo vắng chuông ngân vẫn đổ hồi
Nhạt nhẽo từng đêm giờ tiễn biệt
Âu sầu vạn thuở phút chia phôi
Duyên tình dệt nghĩa thành hư ảo
Một khúc tương tư mãi đứng ngồi.

Tình sầu (Sưu tầm)

Thuở ấy đôi ta cách biệt nhau
Đường mơ khắc khoải mối duyên đầu
Người chờ lạc lõng tình chưa thấu
Kẻ đợi bơ vơ ái đã nhàu
Gợi nhớ vòng tay muôn tiếng ước
Không quên kỷ niệm một lời cầu
Hương nồng nghĩa đượm giờ phai lạt
Tựa cửa bên song lệ thắm sầu.

Hương xưa (Sưu tầm)

Mây trôi gọi gió thổi về ngàn
Chợt tỉnh say nồng chịu vỡ tan
Ngấn lệ tuôn rơi vào cõi vắng
Tơ lòng lắng đọng giữa thời gian
Chiều buông tựa thuở hằng lưu luyến
Bóng đổ đôi bờ mãi chứa chan
Nhớ lại khi xưa tình dệt thắm
Nay đành phải lỡ phận hồng nhan.

Chiều nhớ (Sưu tầm) 

Hoàng hôn tím nhuộm cả mây trời
Lặng ngắm tà dương gió lả lơi
Giấc mộng vô tình buồn một cõi
Lời yêu mặn đắng giữ bên đời
Còn đâu dáng nhỏ tràn mi đọng
Vẫn thấy thân gầy đổ lệ rơi
Hạnh phúc dâng trào nay vụn vỡ
Đêm nằm thổn thức nỗi sầu khơi.

Chuyến đò lỡ (Sưu tầm)

Chân tình nghĩa nặng mộng tào khang
Nỡ để duyên xưa lắm phũ phàng
Nén giọt thương tràn sầu bến ngã
Đan niềm ước vọng ngóng đò ngang
Gom từng hạnh phúc còn dang dở
Nhặt những chua cay đã muộn màng
Tháng lại ngày qua như gió thoảng
Bao năm chịu lỡ chuyến trăng vàng…

Nỗi nhớ (Sưu tầm)

Tuôn trào nỗi nhớ muộn hằng đêm
Lặng lẽ tàn thu giấc ngủ mềm
Nẻo cũ rời xa sầu nặng úa
Ân tình đã mất chạnh buồn thêm
Trăng mờ thuở ấy chờ trên ngõ
Nguyệt tỏ mùa đây tiễn trước thềm
Lệ thắm tơ lòng vương trải mãi
Cho đàn gửi khúc điệu hoài êm.

Mùa đông nơi ấy (Sưu tầm)

Tựa cửa bên song gió lạnh tràn
Đông về tắt nắng giọt mưa chan
Chân đồi quạnh quẽ xa muôn nẻo
Đỉnh núi chênh vênh cách vạn ngàn
Mộng cố quên rồi khi nghĩa rã
Duyên đừng níu nữa lúc tình tan
Mờ tin cánh nhạn sầu cô lẻ
Héo hắt tim côi bóng đã tàn…

Vắng lặng (Sưu tầm) 

Lối vắng canh tàn đã lạnh tanh
Bao năm thoảng gió cuốn qua mành
Vườn xưa nguyện ước dù không vẹn
Nẻo cũ chờ mong dẫu chẳng thành
Trách cứ người đi hao tuổi trẻ
Phiền hà kẻ đợi phí xuân xanh
Thời gian bỏ mặc tình hờ hững
Hạnh phúc đâu còn dưới mái tranh.

Nợ duyên (Sưu tầm)

Thấp thoáng mờ sương gió lạnh lùa
Thuyền về lướt sóng vọng chèo khua
Bờ thương khắc khoải trao đôi bóng
Bến đợi trầm tư ngẫm mấy mùa
Ước mộng xa rồi đời ngỡ tiếc
Tình duyên gặp gỡ nợ thành đùa
Ân thề nỗi nhớ sầu đơn lẻ
Vướng mãi quên mình lỡ thiệt thua.

Chỉ một mình thôi (Sưu tầm)

Bóng ngả chiều buông vẫn chỗ ngồi
Chờ ai khoắc khoải một mình tôi
Rồi đây có thể thành bia đá
Để thấy người thương giữa núi đồi
Viễn cảnh mà thôi buồn lắm ấy
Bao thu nhánh lá khẽ khàng rơi
Miền thương giữ mãi lòng se lạnh
Chỉ một mình thôi dạ rối bời.

Khúc sầu (Sưu tầm)

Bỏ lỡ tình xa nặng gánh nhiều
Ân dày nghĩa cả vẹn lời yêu
Ngày xưa khỏa bút thương dòng mực
Chốn cũ tràn nghiên nợ cảnh chiều
Gửi lại trên đồi mây sẵn kết
Trao về giữa ngõ nắng như thiêu
Cung sầu khúc chạnh buồn dang dở
Bỏ lỡ tình xa nặng gánh nhiều.

Đong (Sưu tầm)

Biết người đâu nhớ vẫn hoài mong
Bởi những niềm yêu ngập đáy lòng
Từng buổi biển chiều nghe sóng vỗ
Thêm từng đêm nguyệt thấy trời giông
Một thuở bên nhau rồi đôi ngã
Muôn kiếp từ ly mãi hiệp lòng.
Nên biết làm sao tình quá lớn
Bao giờ vơi được nỗi sầu đong.

Thơ đường về mùa xuân hay và ý nghĩa 

Ngoài tình yêu, mùa xuân cũng là một chủ đề được nhắc đến nhiều trong thơ Đường. Không ai có thể làm ngơ khi đứng trước vẻ đẹp tinh khôi, thanh khiết của nó. Dưới ngòi bút tài hoa của các thi nhân, những bài thơ Đường về mùa xuân càng trở nên lung linh và sinh động hơn.  

Xuân dạ Lạc thành văn địch (Lý Bạch)

Phiên âm 

Thùy gia ngọc địch ám phi thanh
Tán nhập xuân phong mãn Lạc thành
Thử dạ khúc trung văn Chiết liễu
Hà nhân bất khởi cố viên tình

tho-duong-voh-3

Dịch nghĩa

Đêm xuân nghe sáo ở thành Lạc Dương
Ðêm xuân nghe tiếng sáo vẳng trong thành Lạc Dương
Hòa trong gió xuân khắp thành Lạc Dương
Ðêm nay nghe tiếng sáo thổi khúc ca Chiết liễu* biệt ly
Có ai mà không động lòng nhớ về quê cũ

(*Chiết liễu: Ngày xưa mỗi lần đưa tiễn, người thân thường bẻ cành liễu trao cho người ra đi , sau có khúc ca Chiết liễu (bẻ liễu) nói về tình ly biệt).

Dịch thơ

Nhà ai sáo ngọc tiếng vang ngân
Vẳng khắp Lạc Thành theo gió xuân
Khúc nhạc đêm nay bài Chiết liễu
Tình quê xao xuyến nhớ muôn phần.

Tảo khởi (Lý Thương Ẩn)

Phiên âm 

Phong lộ đạm thanh thần, 
Liêm gian độc khởi nhân. 
Oanh đề hoa hựu tiếu, 
Tất cánh thị thùy xuân?

Dịch nghĩa

Thức dậy buổi sáng
Gió lặng sương êm, sớm mai mát mẻ 
Trong rèm có người một mình tỉnh dậy 
Chim oanh hót, hoa lại cười 
Cảnh xuân thực ra dành cho ai?

Dịch thơ

Ban mai êm ả gió sương
Trong rèm một bóng dễ thương dậy rồi
Líu lo oanh hót hoa cười
Cảnh xuân không biết cho người nào đây?

Xuân hiểu (Mạnh Hạo Nhiên)

Phiên âm 

Xuân miên bất giác hiểu,
Xứ xứ văn đề điểu,
Dạ lai phong vũ thanh,
Hoa lạc tri đa thiểu?

Dịch nghĩa

Buổi sớm mùa xuân
Giấc ngủ đêm xuân không biết trời sáng
Nơi nơi đều nghe thấy tiếng chim hót
Đêm qua nghe tiếng gió mưa
Chẳng hay hoa rụng nhiều hay ít?

Dịch thơ

Giấc xuân, trời sáng còn say
Nơi nơi ríu rít gọi bầy tiếng chim
Gió mưa xào xạc trong đêm
Cánh hoa nào biết rụng thêm ít nhiều?

Giang Mai (Đỗ Phủ)

Phiên âm 

Mai nhụy lạp tiền phá 
Mai hoa niên hậu đa 
Tuyệt tri xuân ý hảo 
Tối nại khách sầu hà 
Tuyết thụ nguyên đồng sắc 
Giang phong diệc tự ba 
Cố viên bất khả kiến 
Vu tụ uất tha nga.

Dịch nghĩa 

Cây mai hé nhụy trước tháng chạp 
Ra giêng thì nở nhiều hoa 
Y xuân đã thật là tốt
Nhưng sao khách vẫn buồn rầu?
Tuyết và cây vốn cùng một màu 
Gió làm sông nổi sóng 
Vườn nhà cũ không thể thấy được 
Vì núi Vu cao chót vót và cây cối um tùm.

Dịch thơ

Tháng chạp mai cười nụ
Ra giêng sẽ nở nhiều
Ý xuân luôn đẹp đẽ
Lòng khách sao buồn thiu?
Cây tuyết màu không đổi
Gió sông sóng vẫn theo
Vườn xưa đâu thấy nữa
Ngàn núi Vu cheo leo.

Thương xuân Khúc (Bạch Cư Dị)

Phiên âm 

Thâm thiển thiềm hoa thiên vạn chi 
Bích sa song ngoại chuyển hoàng ly 
Tàn trang hòa lệ há liêm tọa 
Tận nhật thương xuân, xuân bất tri.

Dịch nghĩa

Trước thềm cả ngàn vạn bông hoa từ đậm tới nhạt 
Chim oanh hót bên ngoài cửa sổ che màn lụa xanh 
Son phấn đã tàn, nhòa lệ, người đẹp buông rèm ngồi
Cả ngày thương tiếc xuân mà xuân đâu có biết.

Dịch thơ

Muôn đóa ngoài hiên đủ nhạt, hồng
Véo von oanh hót vẳng bên song
Rèm buông, son phấn sao nhòa lệ
Thương cảm xuân nhiều, xuân biết không?

Di gia biệt hồ thượng đình (Nhung Dục)

Phiên âm 

Hảo thị xuân phong hồ thượng đình
Liễu điều đằng mạn hệ ly tình
Hoàng oanh trú cửu hồn tương thức
Dục biệt tần đề tứ ngũ thanh.

Dịch nghĩa

Hay biết bao gió xuân ở đình trên hồ
Cành liễu, dây leo quấn nhau tình ly biệt
Chim oanh vàng ở lâu cũng trở nên quen
Sắp xa nhau cũng kêu lên bốn năm tiếng.

Dịch thơ

Lồng lộng gió xuân khắp thủy đình
Liễu ôm dây cuốn bấy trung trinh
Oanh vàng quấn quýt bao ngày tháng
Nay sắp xa nhau gọi nhớ mình.

Đào hoa khê (Trương Húc)

Phiên âm 

Ẩn ẩn phi kiều cách dã yên, 
Thạch ky tây bạn vấn ngư thuyền 
Đào hoa tận nhật tùy lưu thủy 
Động tại thanh khê hà xứ biên.

Dịch nghĩa

Nhịp cầu cheo leo thấp thoáng sau làn khói đồng, 
Đứng phía tây hòn đá, hỏi thăm ông đánh cá: 
Suối ngày hoa đào trôi theo dòng nước, 
Chẳng hay động ở bên nào suối nước trong?

Dịch thơ

Thấp thoáng cầu treo ẩn khói đồng
Bờ tây ghềnh đá hỏi ngư ông:
Hoa đào mải miết trôi dòng nước
Động ở bên nào cạnh suối trong?

Xuân tình (Vương Giá)

Phiên âm 

Vũ tiền sơ kiến hoa gian nhị,
Vũ hậu tuyền vô diệp để hoa.
Phong điệp phân phân quá tường khứ,
Khước nghi xuân sắc tại lân gia.

Dịch nghĩa

Sắp mưa, vừa thấy hoa phô nhị
Mưa tạnh, dưới lá không còn bông hoa nào
Ong bướm tới tấp bay qua tường
Ngờ rằng màu xuân đã sang bên hàng xóm.

Dịch thơ

Trước mưa vừa thấy hoa mơn mởn
Mưa tạnh, dưới cành hoa tả tơi
Ong bướm qua tường bay vắng bóng
Ngờ xuân cũng chạy đến nhà người.

Mộ xuân quy cố sơn thảo đường (Tiền Khởi)

Phiên âm 

Cốc Khẩu xuân tàn hoàng điểu hi 
Tân Di hoa tận hạnh hoa phi 
Thủy liên u trúc sơn song hạ 
Bất cải thanh âm đãi ngã quy.

Dịch nghĩa

Ở Cốc Khẩu* xuân đã tàn, oanh vàng thưa thớt 
Hoa tân di đang rụng, cánh hoa hạnh bay bay 
Thương cho cụm trúc lặng lẽ bên cửa sổ mở nhìn ra núi 
Vẫn không đổi sắc xanh âm u chờ đón ta về.

*Cốc Khẩu, tên cổ vùng tây bắc huyện Kinh Dương tỉnh Thiểm Tây ngày nay.

Dịch thơ

Cốc Khẩu xuân tàn, thưa tiếng oanh
Tân di, hoa hạnh rụng trơ cành
Âm thầm khóm trúc ngoài song cửa
Thương đợi ta về vẫn đẫm xanh.

Nam viên kỳ 1 (Lý Hạ)

Phiên âm 

Hoa chi thảo mạn nhãn trung khai, 
Tiểu bạch trường hồng Việt nữ tai. 
Khả liên nhật mộ yên hương lạc, 
Giá dữ xuân phong bất dụng mai.

Dịch nghĩa

Cành hoa, dây cỏ nở trước mắt
Màu trắng xen đỏ như má gái nước việt
Đáng thương thay đêm xuống hương nhạt đi
Gả cho gió xuân mà không cần mai mối.

Dịch thơ

Rực rỡ cỏ hoa, rộ nở gần
Khác nào gái Việt má bồ quân
Thương thay đêm xuống hương phai nhạt
Mai mổi chẳng cần, gả gió xuân.

Yến Đông Thành trang (Thôi Huệ Đồng)

Phiên âm 

Nhất nguyệt chủ nhân tiếu kỷ hồi, 
Tương phùng tương trị thả hàm bôi. 
Nhãn khan xuân sắc như lưu thủy,
Kim nhật tàn hoa tạc nhật khai. 

Dịch nghĩa 

Một tháng chủ nhân được mấy trận cười 
Gặp nhau đây là lúc nên nhắp chén 
Nhìn màu xuân trôi qua như nước chảy 
Bông hoa hôm qua nở, hôm nay đã tàn rồi.

Dịch thơ

Chủ nhân mỗi tháng mấy lần cười
Nay đã gặp nhau cứ uống chơi
Có thấy màu xuân như nước chảy
Hoa hôm qua nở đã tàn rồi.

Mộ xuân hí tặng Ngô Đoan Công (Tào Đường)

Phiên âm 

Niên thiếu anh hùng hảo trượng phu 
Đại gia vọng bái chấp kim ngô 
Khai miên hiểu nhật thinh đề quyết 
Tiếu ỷ xuân phong trượng lộc lô 
Thâm viện xuy sinh văn hán tì 
Tĩnh giai điều mã nhiệm hề nô 
Mẫu đơn hoa hạ câu liêm ngoại 
Độc bẵng hồng cơ loát hổ tu.

Dịch nghĩa 

Tuổi trẻ anh hùng, về già là bậc trượng phu
Mọi người đều vái lạy ông từ xa  
Sớm mai thức dậy, nghe chim cuốc kêu 
Tươi cười trước gió xuân vịn tay vào ròng rọc (kéo nước) 
Trong phòng sau khuôn viên nghe hầu gái thổi sênh 
Ngoài đường yên tĩnh mặc cho tớ trai lo việc dạy ngựa 
Dưới hoa mẫu đơn bên ngoài rèm cửa
Chỉ để cho người vợ nhỏ má hồng được vuốt râu hùm.

Dịch thơ

Tuổi trẻ anh hùng, già thảnh thơi
Ai ai cũng lạy, thấy hơn người
Sớm nghe tiếng cuốc ung dung dậy
Ngày ghẹo gió xuân thỏa thích cười
Mê gái thổi sênh ngồi nội thất
Mặc hầu dạy ngựa chạy ngoài trời
Mẫu đơn mơn mởn ngoài rèm ngọc
Râu hổ, má hồng ve vuốt chơi.

Hãy bớt chút thời gian cùng chiêm ngưỡng những tác phẩm thơ Đường mà các bậc thi nhân đã dành trọn tâm tư, nỗi lòng để khắc họa nên. Những mặt ưu việt của nghệ thuật thơ Đường cũng đang ngày càng được nhiều nhà thơ (kể cả phương Đông và phương Tây) tán thưởng và xem là chuẩn mực của thơ ca.