Quả vú sữa là loại trái cây quen thuộc đối với nhiều người dân Việt Nam. Không chỉ gắn liền với những câu chuyện cổ tích, vú sữa còn là loại trái cây vừa thơm ngon lại vô cùng bổ dưỡng.
1. Quả vú sữa là quả gì?
Quả vú sữa có tên khoa học là Chrysophyllum cainino, là một cây nhiệt đới thuộc họ Hồng xiêm (Sapotaceae).
1.1 Đặc điểm
Đây là loại cây trồng lớn nhanh, thân dẻo, tán lá rộng, chiều cao thường là 10 – 15m. Lá vú sữa thường có mặt trên màu xanh, mặt dưới màu vàng nâu, mọc so le, mép liền, dài 5 – 15cm. Hoa vú sữa có màu trắng ánh tía và có mùi thơm.
Quả vú sữa có hình tròn, vỏ ngoài màu tía hoặc nâu ánh lục khi chín, màu xanh lục xung quanh đài hoa. Phần thịt bên trong mềm, ngọt, ăn được, có màu trắng sữa hoặc màu trắng tím.
Khi bổ đôi quả sẽ thấy giống kiểu hình ngôi sao trong cùi thịt do các hạt tạo ra. Hạt quả vú sữa dẹt, có màu nâu nhạt và cứng. Vỏ vú sữa chứa nhiều latex (nhựa mủ) không ăn được.
1.2 Phân bố
Vú sữa có nguồn gốc từ Antilles và Tây Ấn, sau đó lan rộng đến các vùng đất thấp của Trung Mỹ và hiện đã được trồng ở khắp các vùng nhiệt đới, bao gồm cả Đông Nam Á.
Tại Việt Nam, cây vú sữa có 2 loại chính là vú sữa da xanh và vú sữa da tím, tuy 2 loại này có màu sắc khác nhau nhưng hương vị thì gần giống như nhau. Loại quả có vỏ màu tía sẽ có lớp vỏ dày hơn và cùi thịt đặc hơn, trong khi loại quả có vỏ màu nâu lục lại có vỏ mỏng và nhiều cùi thịt nhão.
Các tỉnh thành trồng nhiều vú sữa có thể kể đến như: Tiền Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Bến Tre, Cà Mau... cùng một số tỉnh thành ở miền Trung và miền Bắc.
Trong điều kiện bình thường cây vú sữa thường cho thu hoạch trái từ rằm tháng chạp cho đến hết tháng 2, tháng 3, tùy theo giống cây trồng.
Hiện nay một số nhà vườn có các phương pháp kỹ thuật chăm sóc có thể cho trái nghịch mùa, tuy nhiên, vú sữa mùa nghịch thường có giá thành khá đắt nên nhiều người vẫn thích kiểu "mùa nào thức nấy" để đảm bảo sự tươi ngon lại hợp túi tiền.
1.3 Cách sử dụng quả vú sữa
Thông thường, lá vú sữa được dùng ở một số nơi làm dạng như chè và người ta coi nó có tác dụng chống bệnh tiểu đường. Cụ thể, lá vú sữa có thể giúp làm chậm sự tăng cao lượng đường trong máu - tương tự như chức năng của insulin. Ngoài ra, lá vú sữa còn rất hữu ích cho những người bị chứng thấp khớp.
Vỏ cây vú sữa có chứa nhiều chất bổ, có tác dụng kích thích. Nước sắc từ vỏ vú sữa sẽ có thể giúp chống ho.
Đặc biệt nhất chính là quả vú sữa, thường được sử dụng như một loại trái cây tươi tráng miệng vì có vị ngọt thanh mát. Không những thế, loại quả này còn chứa nhiều chất dinh dưỡng tuyệt vời như: chất béo, chất xơ, vitamin và khoáng chất nên có tác dụng phòng và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý.
1.4 Các loại quả vú sữa
Hiện nay có 3 loại vú sữa:
- Vú sữa xanh: vỏ bên ngoài có màu xanh nhạt, bóng, phần cùi mỏng hơn so với vú sữa tím và ruột bên trong có màu trắng sữa.
- Vú sữa tím: vỏ bên ngoài có màu tím than, loại này thường có phần cùi rất dày, ruột màu trắng sữa và có vị rất ngọt.
- Vú sữa hoàng kim: đây là một loại giống mới, khi chín thì quả có màu ánh vàng giống như quả lê ki ma. Hình dáng quả không tròn đều và có hai đầu nhọn. Vỏ bên ngoài căng bóng, mỏng, phần thịt thì trong, mềm và có vị ngọt thanh.
2. Tác dụng của quả vú sữa
Nhiều người biết đến trái vú sữa vì nó là một loại trái cây ngon, ngọt và mát. Tuy nhiên, ít ai biết rằng vú sữa còn có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe. Dưới đây là những tác dụng của quả vú sữa khi ăn..
2.1 Tốt cho răng và xương
Nhờ có hàm lượng canxi dồi dào, ăn vú sữa có thể giúp bền chắc răng và xương khớp, đồng thời làm giảm các triệu chứng trong giai đoạn tiền mãn kinh như chuột rút, đau bụng, đầy hơi,…
Ngoài ra, lượng canxi, sắt và photpho có trong vú sữa cũng góp phần quan trong trọng giúp cơ thể phát triển, giảm các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt, chẳng hạn như chuột rút và chướng bụng.
Xem thêm: Hội chứng tiền kinh nguyệt - nguyên nhân làm chị em 'sớm nắng chiều mưa'
2.2 Hỗ trợ giảm cân
Chất xơ và nước trong vú sữa sẽ giúp bạn có cảm giác no và không muốn ăn thêm thực phẩm nào nữa. Điều này hoàn toàn có lợi cho những ai đang trong giai đoạn kiêng cử để giảm cân.
2.3 Tăng sức đề kháng, mắt sáng, đẹp da
Nhờ có hàm lượng vitamin dồi dào như vitamin C, vitamin A, vitamin B1, vitamin B2,… nên vú sữa có tác dụng giúp cơ thể khỏe mạnh, sức đề kháng tốt, mắt sáng và đẹp da.
2.4 Khắc phục chứng táo bón
Phần ruột mềm bên trong của quả vú sữa cung cấp một nguồn chất xơ dồi dào tốt cho hệ tiêu hóa và có thể giúp khắc phục chứng táo bón. Chất xơ cũng giúp bảo vệ màng nhầy của ruột khỏi các chất độc gây ung thư.
Tuy nhiên, cần lưu ý không ăn phần thịt sát vỏ quả vú sữa, vì chúng có thể nguyên nhân khiến bạn bị táo bón hoặc làm cho tình trạng táo bón của bạn càng thêm trầm trọng.
2.5 Chống lại gốc tự do
Vú sữa còn chứa nhiều chất chống oxy hóa như quercetin, epicatechin, axit gallic... đây là những hợp chất có thể giúp ngăn ngừa và tiêu diệt các chất độc hại, gốc tự do ra khỏi cơ thể, từ đó sẽ bảo vệ bạn khỏi một số loại ung thư.
2.6 Bổ sung vi chất cho cơ thể
Lượng canxi, phốt pho, sắt và magiê dồi dào có trong quả vú sữa chính là thành phần quan trọng giúp cơ thể khỏe mạnh và phát triển, đặc biệt là phòng tránh được hiện tượng thiếu máu, còi xương cho trẻ nhỏ.
Ngoài ra, vú sữa khá giàu kali - một thành phần quan trọng có thể ngăn ngừa ảnh hưởng xấu của natri lên cơ thể, nhờ đó giúp kiểm soát nhịp tim và huyết áp.
2.7 Kiểm soát lượng đường trong máu
Quả vú sữa chứa hàm lượng chất xơ cao nên ngoài tác dụng tốt cho hệ tiêu hóa thì còn có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu một cách hiệu quả. Nhờ vị ngọt tự nhiên nên khi ăn vú sữa sẽ không làm tăng lượng đường trong máu như đường glucose và fructose.
Ngoài ra nhờ chất chống oxy hóa trong vú sữa có thể giúp chống lại bệnh ung thư, tiểu đường và các vấn đề liên quan đến sức khỏe tim mạch.
2.8 Ngăn ngừa bệnh thiếu máu do thiếu sắt
Nhờ giàu hàm lượng chất sắt trong vú sữa nên những người sắp hoặc đang mắc bệnh thiếu máu do thiếu sắt ăn sẽ giúp cải thiện tình trạng. Trung bình 1 quả vú sữa sẽ chứa khoảng 0,49 mg sắt, nên khi ăn vú sữa sẽ giúp cơ thể bổ sung đủ lượng sắt hàng ngày.
Ngoài ra bổ sung sắt giúp ngăn ngừa bệnh thiếu máu thì tác dụng của vú sữa còn có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng mệt mỏi, chóng mặt, suy nhược cơ thể, nhức đầu, chán ăn,....
2.9 Tác dụng của quả vú sữa tốt cho phụ nữ mang thai
Với phụ nữ mang thai, vú sữa là loại trái cây vừa giúp giải khát và giúp cung cấp dưỡng chất cho cơ thể. Bà bầu ăn vú sữa một cách điều độ, hợp lý sẽ nhận được rất nhiều những lợi ích sức khỏe như:
- Ngừa chứng thiếu máu và loãng xương
- Giúp cung cấp thêm chất gluxit cho cơ thể
- Duy trì đường huyết ổn định
- Tăng cường sức đề kháng cho cơ thể
- Phòng ngừa được chứng táo bón
2.10. Tốt cho trẻ em
Vú sữa cũng là loại trái cây có lợi cho sự phát triển của trẻ em. Vú sữa rất giàu canxi, trong 100g vú sữa cung cấp khoảng 68mg canxi. Lượng canxi này đủ cho 6.8% nhu cầu của bé hàng ngày.
Ngoài ra, trẻ ăn vú sữa còn nhận được rất nhiều những lợi ích khác, chẳng hạn như:
- Giúp bảo vệ hệ thần kinh của bé
- Tăng cường hoạt động hệ tiêu hóa
- Cung cấp các dưỡng chất tốt cho xương và răng
- Nâng cao sức đề kháng
- Ngừa tình trạng bị thiếu máu do thiếu sắt
Xem thêm: Bất ngờ với 5 lợi ích khi cho trẻ ăn vú sữa, loại quả cực thích hợp để ăn vào mùa hè
3. Cách ăn quả vú sữa đúng cách
Vú sữa thơm ngon và cực kỳ bổ dưỡng đã được nhiều nghiên cứu chứng minh. Những người sành ăn thường chọn trái chín, vần cho mềm rồi ăn để không bị nhựa dính vào miệng hoặc kẽ răng.
Ăn vú sữa khá đơn giản, thông thường nhiều người sẽ lựa chọn cách ăn vú sữa.
- Ăn trực tiếp: Cắt đôi quả vù sữa rồi dùng muỗng múc từng miếng để ăn. Khi ăn vú sữa trực tiếp thì nên dùng tay bóp nhẹ đều xung quanh quả để vú sữa được mềm và ngon hơn.
- Vú sữa dầm sữa: nếu bạn thích ăn ngọt, béo ngậy thì đây là món ăn rất phù hợp và nên thêm ít đá để ăn ngon hơn.
- Sinh tố vú sữa: đây là loại thức uống tốt cho sức khỏe, giúp giải khát cơ thể và người lớn hay trẻ em đều có thể dùng được.
Chắc hẳn với nhiều tác dụng của quả vú sữa mang lại, cùng với những món ngon được làm từ quả vú sữa thì bạn nên bổ sung ngay loại trái cây này vào thực đơn hàng ngày của mình để tăng cường sức khỏe và bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.
Xem thêm: Tranh thủ vú sữa đang vào mùa, làm ngay những món ăn ngon miệng, lạ mắt nhưng cực kỳ bổ dưỡng
4. Một số lưu ý khi ăn vú sữa
Để có thể nhận được những dưỡng chất quý giá từ quả vú sữa, khi ăn loại trái cây này bạn cần lưu ý một số điều sau đây:
- Chọn những trái vú sữa đã chín, màu sáng, da bóng nhẵn, vỏ chuyển từ xanh nhạt sang màu kem hoặc nâu ở phần đáy.
- Lớp vỏ ngoài chứa nhiều nhựa mủ, phần thịt quả nếu khoét sâu ăn dễ bị chát, phần này cũng có thể gây táo bón hoặc khiến tình trạng táo bón trầm trọng hơn. Vì vậy, khi ăn vú sữa bạn không nên ăn sát phần vỏ.
- Không ăn những quả vú sữa khi còn xanh cứng vì sẽ còn nhựa chát không tốt cho sức khỏe.
- Những quả đã quá chín, úng thối thì không nên ăn vì sẽ gây ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
- Nên dùng muỗng múc ăn và không được ăn trực tiếp bằng miệng.
5. Cách chọn vú sữa ngon chuẩn chỉnh
Mặc dù tại Việt Nam, vú sữa chỉ có 2 loại, việc chọn lựa không quá khó khăn như khi chọn bưởi hay chọn cam ngon, nhưng bạn cũng cần nắm được một số mẹo nhỏ khi mua vú sữa để có thể chọn được những quả chín cây, ngon ngọt tự nhiên.
Xem thêm: Đã tìm ra cách chọn vú sữa chuẩn nhất cho các bà nội trợ
Khi mua về, cần xem xét đến vấn đề bảo quản bởi bất kỳ loại trái cây nào cũng đều sẽ giảm chất lượng nếu để quá lâu.
6. Thành phần dinh dưỡng trong quả vú sữa
Vú sữa đã trở thành loại quả nhiệt đới được nhiều người ưa chuộng. Quả vú sữa thường có vị ngọt, chứa nhiều nước trắng, mùi thơm như sữa. Bên trong quả vú sữa còn chứa các thành phần dinh dưỡng sau đây (Giá trị dinh dưỡng trong 100g vú sữa):
- Năng lượng: 42 kcal
- Chất đường bột: 9.4 g
- Chất xơ: 2.3 g
- Chất đạm: 1 g
- Vitamin B1: 0.01 mg
- Vitamin B2: 0.02 mg
- Vitamin PP: 0.9 mg
- Vitamin C: 5 mg
- Canxi: 68 mg
- Sắt: 0.4 mg
- Photpho: 32 mg
Như vậy, vú sữa là một loại trái cây vừa thơm ngon vừa chứa nhiều giá trị dinh dưỡng tốt cho sức khỏe. Vì thế, khi đến mùa vú sữa bạn nhớ đừng bỏ qua loại trái cây này nhé. Hãy ăn đúng cách, đúng liều lượng cho phép, không nên ăn nhiều để phát huy tối đa những tác dụng của quả vú sữa mang lại cho sức khỏe.