Kế sữa được gieo trồng trực tiếp ở nhiều nơi trên thế giới, bởi chúng có nhiều công dụng đặc biệt tốt đối với sức khỏe và làn da. Sau khi thu hoạch, một số bộ phận của cây kế sữa được phục vụ cho mục đích y học.
1. Cây kế sữa là cây gì?
Cây kế sữa (hay còn gọi là kế thánh, kế đức mẹ, cúc gai...) có tên khoa học là Silybum marianum, là một loài thực vật có hoa trong họ Cúc. Cây có nguồn gốc ở vùng Địa Trung Hải, sau này chúng được trồng khắp nơi trên thế giới.
Cây kế sữa được trồng bằng cách gieo hạt. Cây trưởng thành cao từ 1.2-3m, lá lớn có chấm hoặc gân màu trắng, bông màu đỏ tím, trái nhỏ có vỏ cứng màu nâu bóng với nhiều chấm. Cây sinh trưởng ở những vùng khô ráo, nhiều ánh nắng mặt trời.
Đây là một loài cây có nhiều đóng góp cho y học. Kể từ khi người ta phát hiện trong cây kế sữa có dược chất silymarin có tác dụng chữa bệnh thì phần lớn chúng được trồng để phục vụ cho các mục đích y học.
2. Cây kế sữa có tác dụng gì cho sức khỏe?
Trong thành phần của cây kế sữa chứa một nhóm các hợp chất thực vật gọi chung là silymarin (hàm lượng silymarin trong cây kế sữa chiếm khoảng 65-68%). Đây là một chất chống oxy hóa cao, kháng virus và chống viêm.
Từ xưa, giới y học đã sử dụng chất silymarin để điều trị rối loạn gan và túi mật, thúc đẩy sản xuất sữa mẹ, ngăn ngừa cũng như điều trị ung thu, thậm chí còn giúp bảo vệ gan trước độc tố xâm nhập vào cơ thể chẳng hạn như cồn từ rượu bia, nọc rắn... Dưới đây là một số tác dụng từ cây kế sữa:
2.1 Tốt cho gan
Một trong những tác dụng của cây kế sữa là có đặc tính bảo vệ gan. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, hợp chất silymarin trong cây kế sữa có thể giữ cho độc tố không bám vào tế bào gan, giúp thải độc gan và trung hòa các gốc tự do.
Ngoài ra, chất silymarin còn có tác dụng giảm viêm và thúc đẩy sửa chữa tế bào, từ đó làm giảm bớt các triệu chứng các bệnh như vàng da, xơ gan, ung thư gan và nhiễm mỡ. Tuy vậy, chiết xuất cây kế sữa không có tác dụng chống lại bệnh gan truyền nhiễm như viêm gan C – một bệnh nhiễm trùng do virus gây ra.
2.2 Ngăn ngừa suy giảm chức năng não
Ngăn ngừa sự suy giảm chức năng não có liên quan đến tuổi tác là một trong những công dụng của cây kế sữa. Nhờ có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa nên cây kế sữa dường như có thể làm giảm nguy cơ mắc phải các bệnh như bệnh alzheimer và bệnh parkinson.
Bên cạnh đó, chiết xuất từ cây kế sữa cũng có khả năng bảo vệ thân kinh, ngăn ngừa suy giảm chức năng não theo thời gian.
Mặc dù các nghiên cứu về tác dụng của cây kế sữa đối với hệ thần kinh vẫn chỉ dừng lại ở động vật và trong nghiệm, liều lượng chỉ định để tối ưu công dụng của hoạt chất silymarin vẫn là ẩn số, nhưng chúng ta vẫn có thể hy vọng về tác dụng này của cây kế sữa trong tương lai.
2.3 Bảo vệ xương
Loãng xương là một bệnh lý rất thường gặp ở người cao tuổi và phụ nữ sau mãn kinh. Cây kế sữa đã được chứng mình qua nhiều nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và trên động vật là có khả năng bảo vệ chống mất xương. Vì thế, các nhà khoa học tin rằng, cây kế sữa có thể là một liệu pháp hữu ích để ngăn ngừa hoặc làm chậm tình trạng mất xương ở người trong tương lai.
2.4 Thúc đẩy sản xuất tuyến sữa mẹ
Một tác dụng khác của cây kế sữa là có thể thúc đẩy tuyến sữa mẹ hoạt động tốt trong giai đoạn cho con bé. Lý do là vì các hợp chất trong cây kế sữa có thể sản sinh ra nhiều hormone prolactin để tạo ra sữa mẹ.
2.5 Trị mụn trứng cá
Nhờ có tác dụng chống oxy hóa, cây kế sữa có thể được xem là một liệu pháp hữu ích cho những người đang bị mụn trứng cá.
2.6 Giảm lượng đường trong máu
Một số nghiên cứu cho rằng, cây kế sữa có tác dụng hỗ trợ kiểm soát bệnh tiểu đường tuýp 2. Một trong những hợp chất có trong cây kế sữa có thể có khả năng hoạt động tương tự như một số loại thuốc điều trị bệnh tiểu đường bằng cách hỗ trợ cải thiện độ nhạy insulin và giảm lượng đường trong máu.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng lưu ý chất lượng của các nghiên cứu này vẫn chưa đủ độ tin cậy, vì thế cần có thêm nhiều nghiên khác để có thể khẳng định tác dụng này của cây kế sữa.
Ngoài ra, một số công dụng tiềm năng khác của cây kế sữa đối với sức khỏe có thể kể đến như hỗ trợ điều trị bệnh ung thư, điều trị xơ vữa động mạch, chống nắng cho da, chống lão hóa....
3. Hướng dẫn sử dụng cây kế sữa
Hiện nay, trên thị trường chiết xuất từ cây kế sữa có các dạng như: dạng bột, viên nang, viên nén và dạng chất lỏng. Bạn có thể pha bột kế sữa vào ly sinh tố hoặc khuấy với nước lọc để uống, Dạng viên nang, viên nén chỉ cần uống với lọc và dạng lỏng thì pha cùng với nước để uống.
Tuy nhiên, trước khi sử dụng các sản phẩm chiết xuất từ cây kế sữa bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ về liều lượng và thời gian dùng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
4. Cây kế sữa có tác dụng phụ hay không?
Cây kế sữa dường như khá an toàn cho người sử dụng, nhưng trên thực tế nếu bạn sử dụng một liều silymarin cao trong thời gian dài, bạn có thể gặp phải một số tác dụng phụ bao gồm: tiêu chảy, buồn nôn, đầy hơi hoặc những vấn đề rối loạn đường ruột.
Ngoài ra, một số người cũng được khuyến nghị là nên thận trọng khi sử dụng cây kế sữa hoặc chiết xuất từ loại cây này:
4.1 Phụ nữ đang mang thai
Chưa có nhiều nghiên cứu về tác dụng tích cực và tiêu cực của cây kế sữa đối với bà bầu, vì thế, phụ nữ mang thai cần thận trọng khi dùng loại cây kế sữa.
4.2 Người bị dị ứng với cây kế sữa
Cây kế sữa có thể gây ra một vài phản ứng dị ứng với những người bị dị ứng với những loại cây thuộc họ Cúc (Asteraceae), họ Hướng Dương hay Cúc tây (Composite)
4.3 Người bị bệnh đái tháo đường
Mặc dù cây kế sữa có nhiều tác dụng tốt đối với bệnh nhân đái tháo đường, tuy nhiên, chúng cũng có thể khiến người bệnh gặp phải nguy cơ lượng đường huyết trong máu hạ thấp quá mức cho phép.
4.4 Người có tình trạng sức khỏe đặc biệt
Một số thành phần trong cây kế sữa có thể làm ảnh hưởng đến lượng estrogen và làm xấu đi những tình trạng sức khỏe nhạy cảm với hormone, điển hình như ung thư vú.
Nhìn chung, cây kế sữa là một loại thảo dược tốt cho sức khỏe, chiết xuất của loại cây này có thể trở thành một liệu pháp bổ sung cho nhiều tình trạng khác nhau. Tuy nhiên, vì chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về những tác dụng của loại cây này, vì thế bạn tốt nhất không nên tự ý sử dụng cây kế sữa hoặc các chiết xuất của chúng khi chưa được sự đồng ý từ bác sĩ.