Bạch hoa xà là loại thảo dược dân gian, gần gũi với đời sống của người dân Việt Nam, nhất là ở những miền quê. Dân gian thường dùng loại thảo dược này để chữa nhiều bệnh lý, phổ biến nhất là các bệnh ngoài da.
1. Cây bạch hoa xà là gì?
Bạch hoa xà (hay còn gọi bạch tuyết hoa, đuôi công hoa trắng), có tên khoa học là Plumbago zeylanica L., là một loài cỏ sống dai, thuộc họ Plumbaginaceae.
Cây bạch hoa xà là cây thân thảo sống dai, có chiều cao 0.3 - 0.7m. Thân cây dạng gỗ, nhẵn, có đốt và khía dọc. Rễ có đường kính 2 - 5cm, khi khô có màu đỏ nhạt, mép ngoài sẫm, có những rãnh dọc, phần trong màu nâu. Lá mọc so le, hình trứng đầu nhọn, phía cuống hơi ôm vào thân. Hoa màu trắng, mọc ở đầu cành hay kẽ lá. Bao hạt có chứa các hạt màu nâu đen.
Cây bạch hoa xà thường có hoa mọc đầu cành, màu trắng (Nguồn:Internet)
Cây bạch hoa xà được phân bố ở các khu vực nhiệt đới như Ấn Độ, Malaysia, Nam Trung Quốc, Nhật Bản, Indonesia và châu Phi. Ở nước ta, loài cây này chủ yếu mọc hoang ở các vùng Nam, Bắc, miền núi và miền đồng bằng. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ và lá cây bạch hoa xà.
2. Tác dụng của cây bạch hoa xà đối với sức khỏe
Các nghiên cứu y học hiện đại cho thấy, trong cây bạch hoa xà có chứa đến 171 hợp chất gồm 32 iridoid, 26 flavonoid, 24 anthraquinone, 26 phenolic và các dẫn xuất của chúng, 50 loại dầu dễ bay hơi và 13 hợp chất khác. Trong đó, anthraquinone, flavonoid và terpenoid chiếm phần lớn.
Đã có những nhiều nghiên cứu về tác dụng của cây bạch hoa, tuy nhiên, phần các nghiên cứu chỉ dừng lại ở thử nghiệm trên động vật hoặc trong ống nghiệm. Nghiên cứu có thấy cây bạch hoa xà có thể có những tác dụng sau đây:
2.1 Giúp chống ung thư
Nhiều nghiên cứu cho thấy trong cây bạch hoa xà có chứa nhiều hợp chất như iridoid, anthraquinone, stigmasterol, alkaloid, flavonoid… những hợp chất này có thể giúp ngăn chặn sự tăng sinh khối u, từ đó có thể chống lại sự phát triển và di căn của một số loại ung thư.
2.2 Điều hòa miễn dịch
Chất flavonoid trong bạch hoa xà có tác dụng thúc đẩy tăng sinh dòng tế bào bạch cầu để điều hòa hệ miễn dịch trong cơ thể.
2.3 Chống oxy hóa
Các chất flavonoid và iridoid trong cây bạch hoa xà là những chất chống oxy hóa có khả năng chống lại sự phát triển của các tế bào có hại và bảo vệ tế bào khỏe mạnh.
2.4 Kháng viêm
Một số nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy, chất flavonoid và iridoid từ chiết xuất của cây bạch hoa xà có thể ức chế hoạt động của các cytokine gây viêm và phản ứng oxy hóa khử.
2.5 Bảo vệ thần kinh
Chất flavonoid và iridoid cũng là những hợp chất bảo vệ thần kinh, chính vì thế nhiều người tin rằng cây bạch hoa xà có tác dụng bảo vệ thần kinh quan trọng.
3. Một số bài thuốc dân gian từ cây bạch hoa xà
Trong y học cổ truyền, bạch hoa xà là thảo dược có vị ngọt, đắng, tính mát. Tác dụng của cây bạch hoa xà là giúp khử phong, giảm đau, tán ứ, tiêu thũng, giải độc, sát trùng. Chính vì thế, loại thảo dược này thường được sử dụng phổ biến trong y học dân gian để trị bệnh.
Dưới đây là một số bài thuốc từ cây bạch hoa xà mà bạn có thể tham khảo.
3.1. Chữa huyết áp cao
Một trong những tác dụng của cây bạch hoa xà có thể hỗ trợ điều trị bệnh cao huyết áp. Để chữa cao huyết áp bạn có thể dùng 16g toàn cây bạch hoa xà, 20g lá dâu, 12g hoa đại, 16g quyết minh tử, cỏ xước và ích mẫu mỗi vị 12g, sắc uống ngày 1 thang.
3.2. Trị bong gân, sai khớp, tê thấp nhức mỏi
Cây bạch hoa xà là một loại thảo dược trị bong gân, sai khớp rất hiệu quả. Bạn dùng 20g rễ bạch hoa xà và 16g cam thảo đất, đem sắc uống mỗi ngày 1 thang. Hoặc dùng 100g rễ bạch hoa xà đã phơi khô, thái mỏng, sao vàng. Sau đó, đem ngâm với 500ml rượu trắng trong 20 - 30 ngày là có thể dùng được, ngày uống 2 lần, mỗi lần 15 - 20ml trước bữa ăn.
Nếu xương khớp đau nhức, tê thấp, bạn cũng có thể sử dụng rễ bạch hoa xà phơi khô, thái nhỏ, tán bột, trộn với dầu vừng để xoa bóp khi nhức mỏi.
3.3. Phụ nữ trễ kinh
Trễ kinh (hay chậm kinh) là biểu hiện của chu kỳ kinh nguyệt bất thường ở phụ nữ. Nếu gặp phải tình trạng này, bạn có thể sử dụng 16g toàn cây bạch hoa xà, 40g lá móng tay, 20g củ nghệ đen và 16g cam thảo đất. Tất cả nguyên liệu đem sắc uống ngày 1 thang đến khi kinh nguyệt trở lại bình thường thì dừng uống.
Xem thêm: Những ‘thủ phạm’ khiến chị em bị chậm kinh mỗi tháng là đây!
3.4. Chữa táo bón, đại tiện không thông
Táo bón là một trong những vấn đề sức khỏe thường xuyên xảy ra ở nhiều người, gây cản trở sinh hoạt và hạn chế làm các công việc hằng ngày. Do đó, để phòng ngừa táo bón bạn có thể dùng lá bạch hoa xà nấu chín, ăn cái, nước dùng để uống sau 1 giờ đi đại tiện được, người không mệt. Ngoài ra, giã nát hay vò lá bạch hoa xà rồi lọc lấy nước uống đều được.
3.5. Chữa mụn nhọt, lở loét, sưng đau do chấn thương
Một tác dụng khác của cây bạch hoa xà là giúp chữa mụn nhọt, lở loét hay sưng đau do chấn thương.
Bạn cần chuẩn bị lá tươi hoặc rễ non cây bạch hoa xà, đem giã nát. Sau đó, quấn xung quanh vết thương 2 - 3 lớp gạc, rồi cho phần giã nát đắp lên, trong khoảng 30 phút rồi tháo ra. Trong trường hợp chưa đến 30 phút mà cảm giác vùng da đang đắp nóng lên thì bạn nên lấy phần dược liệu này ra ngay lập tức, tránh trường hợp bị bỏng da gây đáng tiếc.
3.6. Trị đau dạ dày, nóng gan
Trong dân gian còn sử dụng cây bạch hoa xà để trị dạ dày, nóng gan. Bạn có thể sử 12g rễ bạch hoa xà, 20g nhân trần và 16g cam thảo đất. Tất cả nguyên liệu này bạn đem sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Bạn cũng có thể sử dụng bài thuốc này để giúp mát gan, giải độc gan.
Xem thêm: Chuyên gia hướng dẫn thời gian và cách uống thuốc Đông y mang lại hiệu quả tối ưu
4. Một số lưu ý cần nhớ khi sử dụng cây bạch hoa xà
Để có thể sử dụng bạch hoa xà đạt hiệu quả tốt và đảm bảo an toàn cho sức khỏe, bạn cần lưu ý một số điều sau đây:
- Bạch hoa xà và bạch hoa xà thiệt thảo là 2 vị thuốc thường được sử dụng trong Đông y. Do đó, cần phân biệt kỹ trước khi dùng để tránh nhầm lẫn.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú không được dùng cây bạch hoa xà.
- Rễ cây bạch hoa xà có chất Plumbagin có thể gây bỏng da, xung huyết da. Do đó, nếu đắp rễ bạch hoa xà lên vết thương thấy bỏng rát thì phải rửa sạch ngay lập tức và ngưng sử dụng.
- Liều lượng và cách dùng sẽ khác nhau tùy theo cơ địa của mỗi người. Vì vậy, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc có chuyên môn để có bài thuốc chữa bệnh hiệu quả nhất.
Như vậy, cây bạch hoa xà vốn là loại thảo dược được sử dụng nhiều trong y học dân gian từ rất sớm. Các nghiên cứu y học hiện đại cũng cho thấy nhiều công dụng của cây bạch hoa xà có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, nếu muốn sử dụng bạch hoa xà chữa bệnh bạn cần tham khảo ý kiến thầy thuốc để đảm bảo đúng liều lượng và an toàn.
