Rau dớn vốn là một trong những loại rau rừng độc đáo của đồng bào dân tộc vùng núi Tây Bắc. Bên cạnh đó, người ta còn ấn tượng bởi những tác dụng của loài rau này dành cho sức khỏe.
1. Rau dớn là rau gì?
Rau dớn (hay còn gọi là ráng song quần rau, dớn rừng, rau dớn rừng, thái quyết) có tên khoa học là Diplazium esculentum, là một loài rau hoang dại thuộc họ Rau dớn. Loại rau này thường mọc ở vùng núi rừng hay nơi bờ suối, bờ khe, dưới các tán rừng thấp có độ ẩm ướt cao, nó cũng thường mọc nhiều ở bờ suối, bờ khe, những nơi ẩm ướt và tránh ánh nắng mặt trời.
Rau dớn có hình dáng khá giống với cây dương xỉ, nhưng kích thước nhỏ hơn cây dương xỉ với cành dài lá nhỏ xòe trên đầu cây ra xung quanh như tán một cái ô rộng lớn.
Những cành lá già gần gốc có màu đen giống cơm cháy, những cành lá non mọc lên từ giữa gốc tạo thành khoảng từ hai đến ba cái cần với độ dài có thể lên đến nửa mét, đầu cong như móc câu còn những nhánh lá non vươn thẳng lên, thân hình bụ bẫm, phần trên cùng uốn lại như vòi voi
Rau dớn có vị hơi nhớt. Lá rau dớn xanh mượt, lá mọc so le, hình ngọn giáo, thông thường thì đoạn vòi cuốn, hình dạng như cái vòi voi lúc chưa mọc lá thì sử dụng trong ẩm thực rất ngon.
Tại Việt Nam, rau dớn là thức ăn quen thuộc của một số dân tộc ở Việt Nam, chẳng hạn như rau dớn là loại rau chính trong mùa xuân của người Cơ Tu. Đối với nhiều tộc người, rau dớn là “vua” các loại rau, bởi không chỉ ngon mà chúng còn có giá trị sử dụng trong y học.
2. Những tác dụng của rau dớn cho sức khỏe
Trong y học, rau dớn là một loại thảo mọc có công dụng chữa bệnh. Theo Đông y, rau dớn có tính mát, lợi tiểu, chống táo bón và làm ngưng các cơn đau âm ỉ do viêm đại tràng. Một số tác dụng của rau dớn đối với sức khỏe có thể kể đến như:
- Giảm đau, đẩy lùi các cơn đau âm ỉ do bệnh lý viêm đại tràng
- Giúp dễ ngủ, cơ thể thoải mái, khỏe mạnh
- Cải thiện tình trạng lưu thông máu, giải độc và giải nhiệt trong mùa nắng nóng
- Chất nhầy trong rau dớn có tác dụng nhuận trường chống táo bón và làm dịu đau lưng
- Rau dớn có tác dụng hạ sốt, điều trị bệnh hen suyễn, đau bụng, kiết lỵ, tiêu chảy
- Giảm ho, viêm họng hoặc các bệnh cảm thông thường
- Cành, lá rau dớn có thể phơi khô để dành nấu nước uống giải nhiệt, lợi tiểu...
Trước đây người dân sử dụng rau dớn cùng các loại rau và củ quả khác để giúp chống chọi với nạn đói. Ở Malayxia, người dân còn sử dụng rau dớn sắc nước cho phụ nữ sinh đẻ uống.
Xem thêm: Chuyên gia hướng dẫn thời gian và cách uống thuốc Đông y mang lại hiệu quả tối ưu
3. Món ngon từ rau dớn
Với những tác dụng của rau dớn đối với sức khỏe loại rau này thường “góp mặt” trong các bữa ăn hàng ngày. Bộ phận chính của rau dớn được sử dụng là phần đọt lá non dùng để luộc, xào, nấu canh hoặc ăn sống. Dưới đây là một số món ngon từ rau dớn bạn có thể tham khảo:
3.1 Dùng ăn sống
Đọt lá non của rau dớn có hình dáng uốn cong như vòi voi, khi lá chưa phát triển đọt mập, giòn có thể dùng để ăn sống với các loại rau rừng khác. Tuy nhiên, do trong phần đọt non của rau dớn có chất nhớt nên nhiều người không thích dùng để ăn sống.
3.2 Dùng làm nộm (gỏi)
Rau dớn có thể được chế biến thành rất nhiều món ăn nhưng có lẽ món nộm rau dớn là một món ăn khá ngon và hấp dẫn nhiều người.
Cách làm món nộm rau dớn không khó, bạn chỉ cần dùng phần ngọn các lá bánh tẻ của rau dớn mang đi rửa sạch.
Sau đó, bắt nồi lên bếp đun nước cho thật sôi, to lửa rồi bỏ rau dớn vào đảo đều rau, nước vừa sôi thì vớt rau dớn ra để vào rổ cho ráo nước.
Cho rau dớn ra đĩa, cho đậu phộng rang giã nhỏ, chanh, ớt, gừng, tỏi đập nhỏ, một chút bột canh, bột ngọt vào với lượng nêm nếm theo khẩu vị. Nhẹ tay trộn đều tất cả các nguyên liệu lại với nhau và để yên khoảng 5 phút cho ngấm rồi rắc đậu phộng rang lên trên.
Để cho thêm ngon mắt có thể trang trí bằng rau thơm, ớt. Món nộm rau dớn khi ăn sẽ có vị bùi của rau dớn, mùi thơm của các loại gia vị rất là miệng và hấp dẫn.
3.3 Dùng làm rau luộc
Rau dớn luộc là một trong những cách chế biến đơn giản nhất được sử dụng ở nơi. Món này giàu dinh dưỡng có hương vị thơm ngon với màu xanh mướt, vừa giòn sần sật, vừa có vị ngọt, vị chua chát...
Cách làm món rau dớn luộc cực kỳ đơn giản, bạn chỉ cần nhặt những ngọn non tơ của rau dớn đem đi rửa sạch, rồi cho vào nồi nước thật sôi, khi vừa chín tới vớt ra cho rau không bị nhừ.
Đĩa rau luộc chấm với chén nước mắm thật ngon, cho thêm vài ánh tỏi giã dập, vài lát ớt hiểm sẽ càng tăng thêm hương vị. Ngoài ra, rau dớn luộc vừa chín chấm với nước cá, nước thịt cũng là món khoái khẩu.
3.4 Dùng làm rau xào
Rau dớn xào là một món ăn đặc sản của người dân tộc ở Tây nguyên và ở các vùng núi phía Bắc.
Bạn có thể dùng tôm sông hoặc tôm biển tuỳ ý thích và thịt ba chỉ cắt hạt lựu rồi ướp với hành tím băm nhỏ, nước mắm, bột ngọt, tiêu theo khẩu vị, sau đó trộn đều lên khoảng vài phút. Rau dớn đem đi rửa sạch rồi luộc sơ qua.
Lúc này, bạn bắc chảo lên bếp phi hành cho thơm rồi cho tôm, thịt vào xào chín. Khi tôm thịt đã chín và thấm đều gia vị, cho rau dớn vào chảo đảo đều vài phút thì tắt bếp. Cho món ăn ra đĩa, rắc lên trên bề mặt ít đậu phộng rang giã dập.
Lưu ý: Với món dớn xào tỏi hay xào chung với thịt bò, thịt lợn… thì đừng quên rắc thêm ít hạt mắc khén, thứ hạt tiêu thơm lựng mang hương vị đặc trưng của núi rừng để tăng thêm độ thơm ngon của món ăn.
4. Một số lưu ý khi sử dụng rau dớn
Rau dớn là loại rau hoang dại, được xem là khá lành tính và an toàn khi sử dụng. Tuy nhiên, khi ăn rau nhớ bạn cũng cần lưu ý một số điều sau đây:
- Lá rau dớn non có thể chứa lượng nhỏ các độc tố dương xỉ. Mặc dù hiện tại người ta vẫn chưa ghi nhận các trường hợp ngộ độc khi ăn rau dớn.
- Rau dớn có thể giúp tăng khả năng lưu thông máu, có tính mát, do đó phụ nữ đang có thai không nên ăn để không làm ảnh hưởng đến thai kỳ.
- Rau dớn mọc tự nhiên nên thường sẽ không có thuốc trừ sâu, phân bón hóa học. Tuy nhiên bạn vẫn cần rửa thật kỹ rau dớn trước khi ăn để tránh ký sinh trùng còn bám trên lá rau.
Như vậy, rau dớn là loại rau dại mọc nhiều ở vùng núi phía Bắc, được sử dụng trong y học và ẩm thực với tính chất giải nhiệt, lợi tiểu là chủ yếu. Bạn có thể thêm rau dớn trong các món ăn hàng ngày, nếu dùng làm dược liệu hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.