Khi nhắc đến Adam Smith người ta thường nghĩ ngay đến tác phẩm nổi tiếng “Bàn về của cải của các quốc gia”. Thế nhưng, ngoài những tác phẩm để đời, nhà triết học vĩ đại Adam Smith còn để lại cho hậu thế rất nhiều những câu nói hay chứa đựng triết lý sâu sắc.
Bài viết này sẽ đưa bạn đến với cuộc đời người được mệnh danh là nhà kinh tế học vĩ đại cũng như những câu nói hay của Adam Smith mà cho đến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị.
1. Adam Smith là ai?
Adam Smith (1723 – 1790) là nhà kinh tế học, nhà triết học người Scotland. Trong suốt cuộc đời của mình Adam Smith đã cho ra đời nhiều quyển sách có giá trị, trong đó tác phẩm nổi tiếng nhất của ông chính là “Tìm hiểu về bản chất và nguồn gốc của cải của các quốc gia”, về sau thường được sử dụng với tên “Sự giàu có của các quốc gia”.
1.1 Cuộc đời của Adam Smith
Theo các ghi chép, Adam Smith sinh ra tại thị trấn Kirkcaldy, thành phố File, Scotland. Cha của Adam Smith được biết đến là một luật sư, công tố viên và cũng là nhân viên kiểm soát thuế quan tại Kirkcaldy. Mẹ của ông là con gái của một chủ đất vùng Strathedry (thuộc thành phố Fife).
Adam Smith theo học ở Đại học Glasgow vào năm ông 14 tuổi. Năm 1740 ông được nhận học bổng và trở thành nghiên cứu sinh tại Đại học Oxford.
Đến năm 1946, Adam Smith trở lại quê hương Kirkcaldy, với chức vụ là giảng viên tại Đại học Edinburgh. Tại đây, ông phụ trách các buổi thuyết trình công - một hình thức giáo dục với tinh thần "cải tiến". Các bài thuyết trình công của ông rất đa dạng, từ môn tu từ học tới ngành kinh tế chính trị, và cũng kể từ đây danh tiếng của ông mới thực sự được chú ý.
Bằng sự hiểu biết sâu rộng và kiến thức của mình, Adam Smith được mời làm giảng viên tại đại học Glasgow vào năm 1751, khi chỉ mới 27 tuổi. Một năm sau, ông trở thành giáo sư của môn triết học lý luận và cũng là gương mặt trí thức sáng giá đương thời.
Năm 1764, Adam Smith lựa chọn rời khỏi Glasgow để bắt đầu cuộc hành trình xuyên khắp lục địa với tư cách là gia sư cho công tước tương lai xứ Buccleuch – Henry. Trong chuyến đi này, ông đã gặp và kết bạn với rất nhiều nhà tri thức hàng đầu như: Joseph Black, James Watt, Robert Foulis, David Hume, Andrew Cochran…
Sau đó, vào năm 1776, Adam Smith chuyển đến London để sinh sống và xuất bản cuốn sách có tên “Tìm hiểu về bản chất và nguồn gốc của các quốc gia” mà sau này nó đã trở thành tác phẩm lớn đầu tiên của kinh tế chính trị học.
Năm 1778, Adam Smith được bổ nhiệm là ủy viên thuế quan ở Edinburgh, rồi trở thành thành viên sáng lập viện hàn lâm hoàng gia Edinburgh vào năm 1783.
Adam Smith mất vào ngày 17 tháng 7 năm 1790 tại Edinburgh. Suốt một đời ông chưa từng kết hôn, cũng không có con cái.
1.2 Sự nghiệp và những tác phẩm làm nên tên tuổi Adam Smith
Adam Smith thường được nhắc đến là “người sáng lập ra nền kinh tế”, bởi vì rất nhiều điểm khởi đầu của nghiên cứu chính trị kinh tế học hiện đại được phát triển từ Adam Smith. Trong rất nhiều những tác phẩm của ông thì Lý thuyết về các tình cảm luân lý và Tìm hiểu về bản chất và nguồn gốc của các quốc gia chính là 2 quyển sách rất quan trọng.
Lý thuyết về các tình cảm luân lý
Tác phẩm đầu tiên của Adam Smith chính là cuốn Lý thuyết về các tình cảm luân lý (The Theory of Moral Sentiments) xuất bản vào năm 1759.
Quyển sách được viết ra với thể văn hào nhoáng, chải chuốt, mang tính chất phân tích và chứa đựng nhiều giai thoại. Trong quyển sách này, Adam Smith cho rằng con người tự quan tâm và tự điều khiển chính mình. Mỗi người đều có một "con người bên trong" rất khách quan và không thiên vị, có thể chấp nhận hay lên án các hành động của chính ta hay của các người khác.
Tìm hiểu về bản chất và nguồn gốc của các quốc gia
Quyển sách Tìm hiểu về bản chất và nguồn gốc của các quốc gia của Adam Smith được xuất bản vào năm 1776. Đây được coi là công trình hiện đại đầu tiên trong lĩnh vực kinh tế, bởi nội dung trong quyển sách của mình, Adam Smith đã cố gắng tiết lộ bản chất và nguyên nhân của sự thịnh vượng của một quốc gia.
Thông qua kiểm tra của mình, ông đã phát triển một phê bình của hệ thống kinh tế. Phổ biến nhất là phê phán của Smith về mercantilism và khái niệm của ông về “bàn tay vô hình”.
Mặc dù không phải bất cứ ai cũng đều đồng ý với các lập luận của Adam Smith trong cuốn Sự giàu có của các quốc gia, thế nhưng chúng vẫn được sử dụng và trích dẫn ở thời hiện đại.
2. Những câu nói hay của Adam Smith
Bên cạnh các tác phẩm lừng danh, Adam Smith còn để lại cho đời rất nhiều những câu nói tầm ảnh hưởng sâu rộng trong xã hội. Dưới đây là tổng hợp những câu nói hay của Adam Smith:
- It is not from the benevolence of the butcher, the brewer, or the baker that we expect our dinner, but from their regard to their own interest.
Tạm dịch: Chúng ta không mong bữa tối của mình đến từ lòng nhân từ của người bán thịt, người nấu bia hay thợ làm bánh, mà đến từ sự quan tâm cho lợi ích của chính họ. - As soon as the land of any country has all become private property, the landlords, like all other men, love to reap where they never sowed, and demand a rent even for its natural produce.
Tạm dịch: Vào lúc tất cả đất đai của quốc gia trở thành tài sản tư nhân, tầng lớp địa chủ sẽ đòi thu hoạch ngay cả khi họ không gieo trồng, và ngay cả những bụi cỏ vô dụng trên mảnh đất của họ cũng phải tính vào tiền thuê. - No society can surely be flourishing and happy, of which the far greater part of the members are poor and miserable.
Tạm dịch: Không một xã hội nào có thể hưng thịnh và hạnh phúc, khi mà phần lớn các thành viên của xã hội đó là người nghèo và người khốn khổ. - Science is the great antidote to the poison of enthusiasm and superstition.
Tạm dịch: Khoa học là liều thuốc giải tốt nhất cho sự cuồng nhiệt và mê tín độc hại. - Man is an animal that makes bargains: no other animal does this - no dog exchanges bones with another.
Tạm dịch: Con người là một động vật biết thỏa thuận để có được món hời: không có loài vật nào khác làm được điều này - không có con chó nào trao đổi xương với con chó khác. - Happiness never lays its finger on its pulse.
Tạm dịch: Hạnh phúc không đến với người mong chờ đong đếm từng khoảnh khắc hạnh phúc đến. - Labour was the first price, the original purchase - money that was paid for all things. It was not by gold or by silver, but by labour, that all wealth of the world was originally purchased.
Tạm dịch: Sức lao động là giá trị đầu tiên, hàng hóa nguyên thủy nhất - thứ có thể trả cho tất cả mọi thứ khác. Vào lúc khởi nguyên tất cả của cải trên thế giới được mua bằng sức lao động chứ không phải bằng vàng hay bạc. - All money is a matter of belief.
Tạm dịch: Tất cả tiền bạc gắn liền với niềm tin. - The real tragedy of the poor is the poverty of their aspirations.
Tạm dịch: Bi kịch thực sự của người nghèo là khi người đó nghèo khát vọng. - The real and effectual discipline which is exercised over a workman is that of his customers. It is the fear of losing their employment which restrains his frauds and corrects his negligence.
Tạm dịch: Khuôn phép thực sự hiệu quả với người làm công thuộc về khách hàng của người đó. Chính nỗi sợ bị mất việc sẽ kiềm chế những hành vi gian lận và sửa chữa những sơ suất của anh ta.
- To feel much for others and little for ourselves; to restrain our selfishness and exercise our benevolent affections, constitute the perfection of human nature.
Tạm dịch: Thứ tạo nên sự hoàn thiện của bản chất con người là sự thấu cảm quên mình cho người khác, là sự kiềm chế mong muốn ích kỷ để thể hiện lòng nhân của chúng ta. - No complaint... is more common than that of a scarcity of money.
Tạm dịch: Ai cũng than thở thiếu tiền. - What can be added to the happiness of a man who is in health, out of debt, and has a clear conscience?
Tạm dịch: Còn gì hạnh phúc bằng một con người khỏe mạnh, không nợ nần và có một lương tâm trong sáng? - Consumption is the sole end and purpose of all production; and the interest of the producer ought to be attended to, only so far as it may be necessary for promoting that of the consumer.
Tạm dịch: Tiêu dùng là nơi kết thúc và là mục đích cuối cùng của mọi hoạt động sản xuất; Mọi mối quan tâm của nhà sản xuất phải tập trung vào các hoạt động thúc đẩy sự tiêu dùng của khách hàng. - Humanity is the virtue of a woman, generosity that of a man.
Tạm dịch: Nhân hậu là đức hạnh của phụ nữ, độ lượng là đức hạnh của đàn ông. - I have never known much good done by those who affected to trade for the public good.
Tạm dịch: Những người có thẩm quyền về lợi ích công hiếm khi thực hiện điều gì thật sự tốt. - Resentment seems to have been given us by nature for a defense, and for a defense only! It is the safeguard of justice and the security of innocence.
Tạm dịch: Tự nhiên ban cho chúng ta sự phẫn nộ để bảo vệ và chỉ dùng cho mục đích bảo vệ! Nó giữ gìn công lý và bảo hộ những người vô tội. - With the greater part of rich people, the chief enjoyment of riches consists in the parade of riches.
Tạm dịch: Cách hưởng thụ sự giàu có của phần lớn người giàu nằm trong việc khoe khoang rằng mình giàu có. - Great ambition, the desire of real superiority, of leading and directing, seems to be altogether peculiar to man, and speech is the great instrument of ambition.
Tạm dịch: Tham vọng là một điều rất đặc biệt với con người. Tham vọng là khát khao sự nổi bật, khát khao lãnh đạo người khác, và với người có tham vọng lớn lời nói là một công cụ tuyệt vời. - Adventure upon all the tickets in the lottery, and you lose for certain; and the greater the number of your tickets the nearer your approach to this certainty.
Tạm dịch: Làm giàu bằng cách mua vé số thì chắc chắn là sẽ thua. Mua càng nhiều vé thì càng thua chắc.
Có thể thấy rằng, Adam Smith đã dành trọn cuộc đời của mình để nghiên cứu và cho ra đời những tác phẩm mang tầm ảnh hưởng thế giới. Dù ở giai đoạn đương thời hay xã hội hiện đại ngày ngay, những tác phẩm cũng như câu nói của Adam Smith vẫn chứa đựng một giá trị sâu sắc để con người học tập.
Sưu tầm
Nguồn ảnh: Internet
