Húng chanh là loại rau thơm rất quen thuộc với người dân Việt Nam. Tuy nhiên ít ai biết rằng, loại cây này là vị thuốc nam có nhiều tác dụng đối với sức khỏe con người, đặc biệt là chữa ho và giải cảm.
1. Húng chanh là gì?
Húng chanh (hay còn gọi là tần dày lá, rau thơm lùn, rau thơm lông, rau tần, dương tử tô) có tên khoa học là Plectranthus amboinicus, thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae).
Đây là cây thân thảo, sống lâu năm, cao 20 – 50 cm, có phần thân mọc gần mặt đất dạng gỗ. Lá mọc đối có nhiều lông, mọng nước, gân lá nổi rõ, mép lá khía răng cưa. Hoa màu tím đỏ, mọc từng chùm ở đầu cành. Quả nhỏ, tròn, có màu nâu và chứa 1 hạt bên trong. Toàn cây có mùi thơm như chanh kèm theo vị chua.
Lá húng chanh là loại rau gia vị trong các món canh chua (Nguồn: Internet)
Húng chanh có mặt nhiều nơi trên thế giới như Đông Phi, Tanzania, bắc Kenya, Nam Phi… Tại Việt Nam, húng chanh được trồng để làm rau ăn. Tuy vậy, loại cây này có nhiều hoạt chất tốt cho sức khỏe nên được Y học cổ truyền sử dụng như một vị thuốc.
2. Những tác dụng của húng chanh đối với cơ thể
Trong y học cổ truyền, húng chanh là dược liệu có vị cay, mùi thơm, tính ấm, giúp tán phong hàn, sát khuẩn, tiêu đờm, giúp làm ra mồ hôi. Vì thế, dân gian thường sử dụng húng chanh để cải thiện các vấn đề sức khỏe như:
- Giải cảm
- Trị cảm cúm
- Chữa viên họng, ho do viêm họng
- Sốt không ra mồ hôi
Y học hiện đại cũng có những nghiên cứu về tác dụng của húng chanh. Các kết quả cho thấy, trong cây húng chanh có chứa rất nhiều những hoạt chất tốt cho sức khỏe con người.
Theo đó, húng chanh có chứa một lượng lớn các vitamin A, vitamin nhóm B, vitamin C và một lượng nhỏ axit ascorbic. Những hoạt chất này có thể giúp tăng cường thị lực, cải thiện tình trạng thoái hóa điểm vàng về tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.
Ngoài ra, húng chanh còn chứa một tinh dầu dồi dào với 65.2% hợp chất phenolic và codeine. Chính nhờ chứa nhiều tinh dầu nên ăn lá húng chanh tác dụng tăng cường khả năng kháng sinh tự nhiên trên đường hô hấp.
3. Một số bài thuốc trị bệnh từ húng chanh
Nhờ chứa một chất màu đỏ gọi là colein và tinh dầu chứa chất carvacrol, có mùi thơm như chanh rất dễ chịu, nên húng chanh được người dân dùng lá khi còn tươi hoặc sắc làm thuốc uống để trị ho và cảm cúm.
Dưới đây là một số tác dụng chữa bệnh và bài thuốc từ húng chanh mà bạn có thể tham khảo
3.1 Chữa ho do viêm họng, khàn tiếng
Khàn tiếng (hay khản tiếng) là tình trạng thay đổi giọng nói thường hay gặp trong các trường hợp liên quan đến khô hoặc ngứa rát họng. Đây cũng là triệu chứng thường bắt nguồn từ các vấn đề liên quan đến dây thanh âm và có thể là từ viêm thanh quản, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh. Để khắc phục bệnh lý trên, bạn có thể sử dụng bài thuốc từ húng chanh.
- Bài 1: Bạn dùng 30g lá húng chanh, rửa sạch bằng nước đun sôi để nguội, sau đó cho vào miệng nhai cùng vài hạt muối, cuối cùng là nuốt dần.
- Bài 2: Bạn dùng 20g lá húng chanh tươi, rửa sạch, giã nhỏ, vắt lấy nước uống 2 lần/ngày.
- Bài 3: Bạn dùng lá húng chanh tươi và đường phèn mỗi vị 20g. Tiếp theo, bạn đem húng chanh rửa sạch, thái nhỏ, cho hai thứ vào bát, chưng cách thủy, chắt lấy nước uống dần. Phần bã lá dùng để ngậm uống từ từ. Mỗi ngày làm 1 lần và dùng từ 3 - 5 ngày, bệnh sẽ thuyên giảm.
- Bài 4: (Dành cho trẻ nhỏ) Bạn lấy vài lá húng chanh rửa sạch, giã nhỏ với một ít đường phèn, sau đó đem hấp vào nồi cơm, cho trẻ uống 2 - 3 lần/ngày.
3.2 Chữa cảm phong hàn
Cảm phong hàn là một bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi bao gồm cả người lớn và trẻ nhỏ. Bệnh này thường xuất hiện khi thời tiết thay đổi, cơ thể chưa kịp thích nghi, từ đó tạo cơ hội cho vi khuẩn bên ngoài môi trường thừa cơ xâm nhập cơ thể, gây bệnh. Dấu hiệu nhận biết bệnh khi gặp các triệu chứng như ho, đau đầu, sốt nhẹ, không ra mồ hôi, người đau ê ẩm, miệng đắng. Nếu gặp phải các biểu hiện trên, bài thuốc từ húng chanh có thể ngăn ngừa và điều trị bệnh hiệu quả.
- Bài 1: Bạn dùng 15g lá húng chanh, 5g bạc hà, 8g tía tô và 3 lát gừng tươi thái mỏng. Tất cả nguyên liệu bạn đem sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
- Bài 2: Bạn dùng 50g lá húng chanh tươi, rửa sạch, thái nhỏ, cho vào bát, đổ rượu trắng lượng vừa xâm xấp, trộn đều, đậy kín. Tiếp theo, bạn đun sôi một nồi nước rồi cho bát húng chanh ngâm rượu vào đun cho sôi lại. Sau đó, bạn dùng nước này xông hơi từ 5 - 10 phút. Khi xông xong, bạn lau khô mồ hôi và nằm nghỉ ngơi ở nơi kín gió. Chú ý, phương pháp này không áp dụng cho trẻ nhỏ.
3.3 Chữa cảm sốt, không ra mồ hôi
Ngoài ra, tác dụng của húng chanh còn kể đến với công hiệu chữa cảm sốt, không ra mồ hôi rất hiệu quả. Bạn có thể sử dụng 20g lá húng chanh, 15g lá tía tô, 5g gừng tươi thái mỏng và 15g cam thảo đất. Tất cả nguyên liệu bạn đem sắc làm thuốc uống khi còn ấm để cho ra mồ hôi, từ đó bệnh tình sẽ được cải thiện nhanh chóng.
Xem thêm: Chuyên gia hướng dẫn thời gian và cách uống thuốc Đông y mang lại hiệu quả tối ưu
4. Dùng lá húng chanh chữa ho cho trẻ sơ sinh được không?
Vì có chứa nhiều thành phần hoạt chất, đặc biệt là tinh dầu nên húng chanh thường được sử dụng trong các bài thuốc trị ho và bệnh cảm lạnh.
Tuy nhiên, việc sử dụng lá hung chanh chữa ho cho trẻ sơ sinh chỉ là bài thuốc dân gian chưa được sự kiểm chứng từ khoa học, do đó, tốt nhất các mẹ không nên sử dụng cho trẻ để đảm bảo an toàn sức khỏe của bé.
Các chuyên gia sức khỏe đều khuyến cáo không nên áp dụng các bài thuốc dân gian trị bệnh cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bởi chúng không được kiểm chứng về tính hiệu quả và an toàn.
Xem thêm: 8 cách xử lý khi trẻ bị ho có đờm mẹ có thể áp dụng ngay
5. Những lưu ý khi sử dụng húng chanh
Húng chanh vừa là gia vị trong các món ăn vừa là dược liệu quý có nhiều tác dụng đối với sức khỏe, tuy nhiên sử dụng không đúng cách sẽ gây ra những tác dụng phụ không mong muốn. Vì vậy, bạn cần phải lưu ý một số điều sau đây:
- Lá và thân của cây húng chanh có nhiều lông nên dễ gây kích ứng đối với những người có làn da nhạy cảm.
- Chưa có nghiên cứu chỉ ra rằng, lá húng chanh có tác dụng đối với phụ nữ mang thai hoặc phụ nữ đang cho con bú. Vì vậy, không nên sử dụng húng chanh để trị bệnh khi không được sự cho phép của bác sĩ.
- Các bài thuốc trị bệnh từ húng chanh chỉ hữu hiệu với các triệu chứng bệnh nhẹ. Đối với các trường hợp bệnh nặng thì không nên lạm dụng các bài thuốc mà hãy đến bác sĩ để thăm khám.
- Hiệu quả của húng chanh sẽ phụ thuộc vào cơ địa từng người mà có tác dụng nhanh hoặc chậm khác nhau. Để đảm bảo an toàn thì người dùng cần hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc lương y có chuyên môn trước khi sử dụng.
Nhìn chung, húng chanh là loại rau thơm thường được dùng trong ẩm thực, đồng thời cũng được xem như một loại dược liệu chữa bệnh trong y học cổ truyền. Mặc dù những tác dụng của húng chanh đã và đang được nghiên cứu tích cực, tuy nhiên, khi muốn sử dụng húng chanh làm nguyên liệu chữa bệnh bạn nên tham khảo thêm ý kiến thầy thuốc để nâng cao hiệu quả và đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
