Lá hẹ - món rau ngon lại còn là vị thuốc tiện dụng, rẻ tiền

Hẹ có tên gọi khác là cửu thái, cửu thái tử, khởi dương thảo... với tên khoa học là Allium ramosum L., thuộc họ Hành. Hẹ là thân cây thảo, có chiều cao khoảng 20 – 40cm, giàu dược tính và có mùi thơm đặc trưng, không chỉ dùng nhiều trong các món ăn mà còn là cây thuốc chữa được nhiều loại bệnh.

Thành phần dinh dưỡng từ lá hẹ

Rau hẹ khá giàu chất dinh dưỡng bao gồm đường, đạm, carotene, vitamin B, C, chất xơ, canxi, photpho…, đặc biệt còn chứa nhiều hoạt chất có tính kháng khuẩn, tiêu viêm. Cụ thể, trong tài liệu Bảng thành phần thực phẩm Việt Nam – Bộ Y tế đã liệt kê ra đầy đủ hàm lượng các chất trong lá hẹ. Một số chất điển hình như:

Hẹ có tác dụng gì?

Trong sách Bản thảo thập di có viết: ‘Rau hẹ là ấm nhất, có ích cho người, nên ăn thường xuyên’. Còn các bác sĩ Đông y thì cho rằng, toàn thân cây hẹ đều có tác dụng làm thuốc. Chẳng hạn như:

• Lá hẹ sống có tính nhiệt, nấu chín thì tính ôn, vị cay; đi vào các kinh Can, Vị và Thận nên có tác dụng ôn trung, hành khí, tán ứ và giải độc. Thường dùng để chữa bụng đau tức, nấc, ngã chấn thương...
• Rễ hẹ có tính ấm, vị cay, có tác dụng hành khí, tán ứ. Dùng để chữa ngực bụng đau tức do thực tích, đới hạ, các chứng ngứa...
• Hạt hẹ có tính ấm, vị cay ngọt đi vào các kinh Can và Thận để giúp bổ Can, Thận, tráng dương, cố tinh. Thường dùng làm thuốc để chữa tiểu tiện nhiều lần, mộng tinh, di tinh, lưng gối mềm yếu...

Một số bài thuốc chữa bệnh từ lá hẹ

• Chữa cảm mạo, ho do lạnh: Dùng lá hẹ 250g, gừng tươi 25g, cho thêm ít đường hấp chín, ăn cái, uống nước. Thực hiện liên tục trong 5 ngày liền.
• Chữa nhức răng: Lấy một nắm hẹ (cả rễ), rửa sạch, giã nhuyễn đặt vào chỗ đau, đặt mỗi ngày cho đến khi cảm giác nhức răng giảm xuống hoặc không còn nữa.
• Hỗ trợ điều trị đái tháo đường: Dùng từ 100 - 200g rau hẹ, nấu cháo, nấu canh hoặc xào ăn. Không dùng muối hoặc chỉ dùng một chút muối khi chế biến món ăn. Dùng liên tục 10 ngày một liệu trình. Hoặc dùng rễ hẹ 150g, thịt sò 100g, nấu canh ăn thường xuyên sẽ có tác dụng tốt đối với bệnh đái tháo đường.
• Chữa ho trẻ em do cảm lạnh: Lấy lá hẹ cắt nhỏ trộn với đường phèn hoặc mật ong vào cùng một chén, sau đó đem hấp chín. Cho trẻ uống trong ngày 2 - 3 lần, mỗi lần 1 muỗng cà phê. Dùng trong 5 ngày.
• Giúp bổ mắt: Dùng 150g rau hẹ, 150g gan dê (gan dê thái mỏng, ướp gia vị) đem xào. Khi xào dùng ngọn lửa mạnh, lúc chín cho gia vị vừa đủ, ăn với cơm.

Toàn thân cây hẹ đều có thể dùng làm thuốc chữa bệnh (Nguồn: Internet)

Ngoài ra, theo BS Hoàng Khánh Toàn – Trưởng khoa Đông y, BV Trung Ương Quân đội 108 (Hà Nội), lá hẹ là loại rau ‘khởi dương’, vì thế tác dụng của lá hẹ với nam giới chính là giúp tăng cường sinh lực phái mạnh, thường được dùng trong các trường hợp sau đây:

• Trị chứng dương hư thận yếu, liệt dương, di mộng tinh, lưng đau gối mỏi: Lấy 250g lá hẹ, 60g nhân hồ đào, dùng dầu vừng xào chín, ăn trong ngày. Ăn liên tục trong một tháng sẽ có công hiệu rất tốt.
• Tăng khả năng sinh dục của nam giới: Dùng lá hẹ 200g, con ngài tằm đực khô 1kg, dâm dương hoắc 600g, kỷ tử 200g, kim anh tử 500g, ngưu tất 300g, ba kích 500g, thục địa 400g, sơn thù 300g tất cả đem ngâm trong 20 lít rượu, sau 30 ngày thì dùng được. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 10 -15 ml.

Lưu ý: Mặc dù là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và lá hẹ cũng có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, tuy nhiên những người có thể trạng âm suy, bốc hỏa thì không nên dùng thực phẩm này.

Những lợi ích khác từ lá hẹ

Không chỉ Đông y mà các nghiên cứu y học hiện đại cũng cho thấy những công dụng của lá hẹ là rất tốt đối với sức khỏe. Cụ thể:

1. Tốt cho gan, thận và dạ dày

Một trong những công dụng của lá hẹ là ích gan, thận bổ dạ dày. Bởi trong lá hẹ có chứa thành phần đặc biệt như tinh dầu và sulfide tạo ra mùi cay. Chất này có tác dụng điều khí dưỡng gan, thận, kích thích ăn ngon và tăng cường chức năng của hệ tiêu hóa.

Ngoài ra, chất này cũng có tác dụng trong việc kháng viêm, diệt khuẩn và nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

2. Nhuận tràng thông ruột

Hẹ có nhiều vitamin và chất xơ nên có thể giúp ngăn ngừa chứng táo bón (Nguồn: Internet)

Trong hẹ có nhiều vitamin và chất xơ nên có thể kích thích nhu động của đường ruột, từ đó ngăn ngừa được chứng táo bón, phòng ngừa ung thư đường ruột.

3. Giảm huyết áp và cholesterol

Cũng như tỏi, hẹ có chứa allicin nên có tác dụng làm giảm huyết áp và ngăn quá trình sản sinh cholesterol xấu trong máu. Hơn nữa, chúng còn có đặc tính kháng khuẩn và nấm nên sẽ giúp ổn định hệ vi sinh vật có lợi trong đường tiêu hóa.

4. Ngăn ngừa mồ hôi

Trong hẹ có chứa một lượng ít chất chua, có tác dụng trị các chứng mồ hôi trộm, di tinh ở nam giới…

5. Giúp làm đen tóc

Các chất trong hẹ có tác dụng tăng cường chức năng hệ thống tyrosine trong các tế bào, nên một trong những công dụng của lá hẹ chính là làm đen tóc. Vì chúng có thể điều tiết các sắc tố đen ở chân tóc, làm tóc càng thêm bóng mượt.

Lá hẹ trong ẩm thực

Là một loại rau ăn rất phổ biến, vì thế lá hẹ xuất hiện thường xuyên trong các bữa ăn gia đình người Việt. Với lá hẹ, bạn có thể chế biến ra rất nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng để đưa vào thực đơn hàng ngày như:

• Tôm và mực xào hẹ
• Canh hẹ nấu thịt và đậu hũ
• Bún riêu cua nấu hẹ
• Canh hẹ nấu trứng
• Bánh hẹ chiên giòn
• Cá/thịt gà, heo nướng hẹ
• Tôm thịt cuốn rau sống bánh tráng và lá hẹ (món gỏi cuốn)

Tuy nhiên, cần lưu ý không nên ăn quá nhiều hẹ vào mùa nắng nóng. Đặc biệt, hẹ kỵ với thịt trâu, bò và mật ong. Vì khi kết hợp chúng dễ sản sinh ra các chất độc hại, gây khó tiêu và đau bụng.

Ngoài ra, những người có tiền sử dị ứng với các loại cây cùng họ với hẹ như: hành lá, hành tây... cũng cần phải thận trọng khi sử dụng vì hẹ cũng có chất allicin,

Tài liệu tham khảo

1. Trang suckhoedoisong.vn
2. Trang news.zing.vn
3. Wikipedia - Bách khoa toàn thư mở.
4. Sách Bảng thành phần thực phẩm Việt Nam – Bộ Y tế