Liên hoan Phát thanh toàn quốc lần thứ 15 năm 2022 sẽ chính thức khai mạc ngày 4/8 tại Đài Tiếng nói Nhân dân TPHCM (VOH) với chủ đề “Linh hoạt chuyển đổi - thích ứng vượt lên”. Đây là định hướng chuyển đổi số hoá mà các đài radio trên thế giới đã nhanh chóng tiếp cận, đáp ứng “nhu cầu nghe” ngày càng tăng trên các nền tảng số khi công chúng thời hiện đại càng ít thời gian để đọc và xem. Nhà báo Công Vinh đã có những chia sẻ thú vị về lộ trình chuyển đổi số của hệ thống vận hành và sản xuất nội dung của Đài VOH, trong đó tư duy làm Radio Multimedia là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của Radio 4.0.
*PV: Sau hai năm đại dịch đã lộ rõ xu thế thích ứng số hóa trong mọi hoạt động và VOH vẫn là đài Radio tiên phong tiếp cận đổi mới, ông có thể chia sẻ về quá trình tiếp cận chuyển đổi số hóa của VOH?
- Nhà báo Công Vinh: Năm 2000, VOH đã chuyển đổi số hệ thống thu âm từ thu "băng cối" sang hệ thống máy tính với phần mềm Cool Edit. Sau đó, tiếp tục số hóa hệ thống truyền âm và phát sóng cho đến chuyển đổi các máy thu tác nghiệp của phóng viên. Đến thời kỳ 4.0 rõ ràng mọi thứ đã hoàn toàn khác. Dù muốn dù không thì các đài Radio buộc phải thay đổi khi thói quen tiếp cận của thính giả đã thay đổi. Những năm qua, VOH đã bắt đầu tiếp cận xu hướng chuyển đổi số, sản xuất một số nội dung trên các nền tảng mới, tích hợp giữa làn sóng và digital. Những chuyển đổi bước đầu đó đã thu được hiệu quả mà rõ nhất là thời kỳ đại dịch Covid-19, khi cả xã hội phải giãn cách, báo giấy tạm ngưng phát hành nhưng VOH vẫn tác nghiệp trực tiếp trên sóng và truyền dẫn hiệu quả trên Web và các trang mạng xã hội của VOH. Sự linh hoạt, thích ứng trong tác nghiệp số hóa lúc xã hội giãn cách là một thể nghiệm quý giá về nghề để VOH đẩy nhanh lộ trình số hóa hệ thống vận hành, sản xuất và khai thác nội dung phát sóng tích hợp trên hệ thống digital. VOH DATA SYSTEM ra đời, định hướng radio multimedia bắt đầu định hình rõ dần theo lộ trình chuyển đổi số hệ thống của VOH.
*PV: Ông có thể nói rõ hơn về VOH DATA SYSTEM?
- Nhà báo Công Vinh: VOH DATA SYSTEM được hình thành từ nguyên tắc hội tụ và lan tỏa. Đây là xu hướng tiếp cận hiệu quả Big Data. Hệ thống này có thể thu thập, giám sát, tìm kiếm, chia sẻ, lưu trữ, khai thác, truyền dẫn dữ liệu. Từ đây hình thành quy trình quản lý vận hành sản xuất, lưu trữ, khai thác nội dung trên đa nền tảng của hệ sinh thái VOH; liên thông hệ thống 4 kênh phát sóng, truyền dẫn online qua internet trên voh.com.vn, trên các trang mạng xã hội VOH như Facebook, Youtube, Tiktok. Radio VOH được mở rộng kết nối toàn cầu, mở rộng phủ sóng đến rất nhiều đối tượng thính già nghe và xem trên các nền tảng khác nhau.
Từ dữ liệu “thông minh” VOH DATA SYSTEM, nội dung được tích hợp chuyển đổi theo đặc trưng nhu cầu và thói quen tiếp cận của thính giả trên từng nền tảng. Đó là một cuộc cách mạng công nghệ của VOH, chuyển đổi số hóa, tiếp cận trên các hệ thống mạng toàn cầu. Như vậy, giá trị nội dung sẽ được lan tỏa rất rộng và đi vào từng đối tượng thính giả trên các nền tảng. Tháng 9 tới, VOH sẽ vận hành trang Podcast mới, tăng cường nhiều tính năng của trang báo nói tin cậy đáng nghe trên nền tảng website voh.com.vn, đáp ứng xu thế nghe của đa dạng thính giả theo định hướng VOH Radio Multimedia.
*PV: Đó là những thuận lợi mà ông nói, nhưng quá trình xây dựng hệ thống VOH DATA SYSTEM chắc không hẳn chỉ có những thuận lợi?
- Nhà báo Công Vinh: Cũng có những khó khăn bước đầu bởi chưa có mô hình để tham khảo, và VOH cũng là đài Radio đặc thù so với các địa phương cả nước. Vì đặc thù nên xây dựng hệ thống dữ liệu thông minh nhằm hội tụ, lan tỏa hiệu quả nội dung trên đa nền tảng đòi hỏi phải thấu hiểu hệ thống sản xuất nội dung của VOH; làm sao để toàn bộ hệ thống sản xuất, lưu trữ, phát sóng, khai thác được quy trình hóa, thật sự là thách thức rất lớn. Trong hơn một năm, nhiều chục cuộc họp và rất nhiều phản biện, với 2 phiên bản thử nghiệm ra đời, và phiên bản thứ hai xem như đã đáp ứng cơ bản về quy trình nghiệp vụ của những người làm Radio ở VOH tiếp cận Radio Multimedia.
Xây dựng DATA SYSTEM để chuyển đổi hệ thống số hóa đã khó, nhưng cái khó hơn chính là chuyển đổi nhận thức đối với làm nghề. Phải chuyển đổi từ nhận thức “sản xuất chương trình” phát sóng sang “sản xuất nội dung” trên đa nền tảng của Radio Multimedia. Để tồn tại và phát triển trong bối cảnh sự chuyển dịch rất nhanh của thính giả, không còn sự chọn lựa nào khác, những người làm nghề radio phải thay đổi tư duy nhận thức, linh hoạt thích ứng và tiệm cận nhanh với cách làm mới. Sản xuất tin/bài cho radio bình thường sẽ hẹp dần “đất sống”, người làm nghề buộc phải chuyển đổi sản xuất tin/bài cho Radio Multimedia. Tiếp cận và trang bị mới kỹ năng nghiệp vụ để sản xuất nội dung Radio Multimedia sẽ là một thách thức, nhưng theo tôi, thách thức trước mắt chính là phải nhanh chóng chuyển đổi nhận thức, bởi nhận thức sẽ định hình cách làm. Lãnh đạo Ban biên tập VOH đã định hướng và ráo riết triển khai theo lộ trình Radio Multimedia đã hoạch định.
*PV: Ông có thể chia sẻ thêm về lộ trình đó?
- Nhà báo Công Vinh: Tuy đã xong phần hệ thống được gọi là phần mềm của công nghệ, nhưng đối với làm nghề, tôi lại xem nó là “phần cứng”, còn ”phần mềm” thực sự chính là con người, chủ thể quyết định sự vận hành hệ thống này hiệu quả hay không. Nói cách nào đó, công nghệ hỗ trợ chuyển đổi số chỉ là “phần xác”, còn “phần hồn” quyết định chính là người làm radio phải có tư duy số hóa nghiệp vụ.
Tư duy số hóa nghiệp vụ người làm Radio phải song hành với chuyển đổi số về thiết bị, công nghệ.
Nói chung, phải có nhận thức khác về làm radio thời 4.0, nội dung phải làm sao hay, hấp dẫn đáp ứng được nhu cầu tin tức và thông tin giải trí của người nghe, người xem, người đọc trên đa nền tảng mà VOH hướng tới; đòi hỏi một sự thay đổi cơ bản về sản xuất nội dung. Và dù gì đi nữa như người ta nói, nội dung vẫn là “vua”, nội dung hay, phù hợp thì công nghệ mới có thể lan tỏa hiệu quả. Nhưng theo tôi, thời 4.0 nên bổ sung cho công bằng, nội dung là “vua” nhưng công nghệ Big Data là “hoàng hậu”. Trong xã hội văn minh, những quyết định của “vua” đều cần cái gật đầu của “hoàng hậu” thì mới ổn. Như vậy sẽ là một cuộc cách mạng nữa về công nghệ và nội dung, chuyển đổi “sản xuất chương trình” sang ”sản xuất nội dung theo module”. Đây là xu thế của phát thanh hiện đại Radio Multimedia thế giới vẫn đang hướng đến, và định hướng của Bộ Thông tin Truyền thông vẫn đang đặt để các Đài trong lộ trình chuyển đổi số hóa.
*PV: Cảm ơn ông, hy vọng Đài VOH sẽ tiếp tục thành công!
