Vùng đất Hy Lạp nổi tiếng là vùng đất sản sinh ra nhiều vĩ nhân lẫy lừng, trong đó có triết gia Platon. Ông được nhân loại nhớ đến với vai trò là người đã định hình cho một thể chế chính trị, tạo tiền đề cho sự phát triển của nền văn minh phương Tây cổ đại và cả nhân loại sau này. Trong bài viết dưới đây chúng ta hãy cùng nhau đi tìm hiểu triết gia Platon là ai và những câu nói hay của Platon.
1. Platon là ai?
Platon (tiếng Hy Lạp) hay Anh hóa là Plato tên thật là Aristocles sinh ra và lớn lên tại thành Athens hoặc Aegina, một đảo thuộc quần đảo Saronikos trong vịnh Saronikos của Hy Lạp. Năm sinh và năm mất của ông không được xác định rõ ràng nhưng được hầu hết các học giả hiện đại ước tính, ông sinh vào khoảng năm 430, 428 hoặc 427 TCN và mất khoảng năm 348 hoặc 347 TCN.
Platon là con của ông Ariston, cháu của ông Aristocles. Mẹ của Platon là bà Perictione thuộc dòng quý tộc. Platon còn có 3 người anh em khác gồm 2 người con trai là Adeimantus và Glaucon, cùng một người em gái tên Potone. Theo nhiều tài liệu ghi chép, Platon là người có xuất thân quyền quý và có liên hệ mật thiết với giai cấp quý tộc Athens.
Có rất ít tư liệu về cuộc đời và quá trình học tập của Platon. Một số tài liệu còn sót lại ghi chép, sau khi cha qua đời, mẹ của ông đã đi bước nữa. Platon được nuôi dưỡng ở nhà cha dượng rất tốt. Ông được gia đình tạo mọi điều kiện để có thể nhận được sự giáo dục tốt nhất.
Khi còn là một cậu bé Platon đã được học về ngữ pháp, âm nhạc và hội họa bởi những người thầy ưu tú nhất trong thời đại ấy. Đặc biệt, Platon còn tham dự các khóa học triết học và được nhiều người đánh giá là một cậu bé thông minh, nhạy bén và rất khiêm tốn.
Ở tuổi thiếu niên (hoặc đầu đôi mươi), Platon theo học Socrates, người được tôn sùng là vị Triết gia khôn ngoan nhất thành Athens, trong 8 năm liền. Platon rất quý Socrates và nhanh chóng trở thành học trò xuất sắc nhất của Socrates.
Lúc đầu, Platon có ý định dấn thân vào sự nghiệp chính trị chứ không phải đi theo con đường nghiên cứu triết lý. Tuy nhiên khi chính quyền theo đuổi chính sách bạo lực và gây ra nhiều tội ác với nhà hiền triết Socrates, Platon đã bắt đầu phẫn nộ với họ.
Sau cái chết của Socrates năm 339 TCN, Platon quyết định xa rời chính trị vĩnh viễn. Ông lui về Megara, nương ẩn chỗ triết gia Euclid. Không rõ ông đã lưu lại nơi đó bao lâu, nhưng một số ghi chép cho rằng có thể ông đã thăm thú nhiều nơi như: xuôi nam tới thành phố Cyrene trong vùng Cyrenaica thuộc địa Bắc Phi để gặp nhà toán học Eudoxus, sang đông đến Ai Cập, qua tây đến Ý và đảo Sicily để thăm viếng nhà triết học Pythagoras.
Khi ở đảo Sicily, Platon có cơ hội quen biết với vua Dionysius I (năm 405 - 367 TCN) tại thành phố Syracuse thông qua Dion - một người bạn của ông. Tuy nhiên, không hiểu lý do vì sao trong một cuộc gặp gỡ với vị vua trẻ tuổi này ông đã bị giao nộp cho công tước để đem bán đến đảo Aegina làm nô lệ và tù binh chiến tranh. Sau đó, nhờ gặp được người quen, ông được chuộc lại và đưa về Athens.
Platon định cư ở Athens ở tuổi 40, đến năm 387 TCN, ông thành lập Học viện gần đền thờ anh hùng Academus nhằm truyền bá khoa học và triết học. Về sau Học viện này được coi là trường đại học đầu tiên ở Châu Âu. Nhiều nhà trí thức đã học tập trong Học viện này, nổi bật nhất chính là Aristotle.
Trong thời gian khoảng 40 năm tại Học viện của mình, Platon dạy học không lấy tiền. ông thường thuyết giảng tư tưởng triết học trước công chúng, tiếng thơm lan truyền khắp Địa trung hải, Tiểu Á, Bắc Phi, vượt xa hẳn so với nhiều triết gia đương thời.
Cũng trong giai đoạn này, Platon lại bị cuốn vào chính trị. Sau khi vua Dionysius I qua đời, ông đã được Dion yêu cầu trở lại Syracuse để dạy dỗ và hướng dẫn Dionysius II lên làm vua. Sau khi vua Dionysius II chấp nhận Platon dạy học đã trục xuất Dion ra khỏi Syracuse. Ít lâu sau, Platon cũng rời khỏi Syracuse trở về Athens.
Phần đời còn lại Platon đã dành cho việc sáng tác và giảng dạy triết học ở Học viện. Ông qua đời không rõ năm 348 hay năm 347 trước CCN.
2. Những thành tựu của Platon
Có thể thấy, Platon là một trong những nhà tư tưởng lớn nhất thời cổ. Ông có rất nhiều công lớn trong việc nghiên cứu những vấn đề ý thức xã hội. Dưới đây là một số những thành tựu của Platon mà bạn có thể tham khảo:
- Platon là người phát minh ra thể loại đối thoại bằng văn bản và các hình thức biện chứng trong triết học.
- Platon được coi là người sáng lập ra triết học chính trị phương Tây. Đóng góp nổi tiếng nhất của ông là lý thuyết về hình thức được biết đến bởi lý trí thuần túy, trong đó Platon trình bày một giải pháp cho vấn đề phổ quát được gọi là chủ nghĩa Platon (còn được gọi một cách mơ hồ là chủ nghĩa hiện thực Platon hay chủ nghĩa duy tâm Platon).
- Ông cũng được nhắc đến trong tình yêu platonic và khối đa diện đều Platon.
- Ông khai sinh ra Học viện, về sau được xem là ngôi trường đầu tiên trong lịch sử nhân loại.
- Ông để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm có giá trị như Biện Giải (Apologia) và khoảng 25 tác phẩm chân thực mang tên ông. Trong đó, Cộng Hòa được xem là cột mốc lớn của triết học, là nền tảng cho văn hóa phương Tây sau này.
Xem thêm:
Những câu nói hay của Nietzsche - triết gia nổi tiếng người Đức
20 câu danh ngôn của hoàng đế Marcus Aurelius
Danh ngôn hay của nhà toán học, triết gia Descartes
3. Những câu nói hay của Platon về cuộc sống
Platon là một triết gia vĩ đại, bên cạnh những thành tựu to lớn thì những câu nói của Platon vẫn được tìm kiếm và lưu giữ cho đến ngày nay. Dưới đây là những câu nói hay nhất về cuộc sống của Platon mà bạn có thể tham khảo.
1. “Be kind, for everyone you meet is fighting a harder battle.”
Tạm dịch: Hãy tử tế, vì tất cả những người bạn gặp đều đang chiến đấu trong một trận chiến khó khăn hơn.
2. “True friendship can exist only between equals.”
Tạm dịch: Tình bạn chân chính chỉ có thể tồn tại giữa những con người bình đẳng.
3. “No one is more hated than he who speaks the truth.”
Tạm dịch: Không ai bị ghét nhiều hơn người nói ra sự thật.
4. “Never discourage anyone… who continually makes progress, no matter how slow.”
Tạm dịch: Đừng bao giờ làm bất cứ ai nản lòng… những người mà liên tục đạt được tiến bộ, dù chậm thế nào.
5. “The first and best victory is to conquer self”
Tạm dịch: Chiến thắng đầu tiên và tốt nhất là chinh phục chính bản thân mình.
6. “Good people do not need laws to tell them to act responsibly, while bad people will find a way around the laws.”
Tạm dịch: Người tốt hành động có trách nhiệm mà không cần tới luật pháp, trong khi người xấu sẽ tìm ra cách lách luật.
7. “Ignorance, the root and stem of every evil.”
Tạm dịch: Sự ngu dốt, là gốc rễ và cái thân của mọi cái ác.
8. “I'm trying to think, don't confuse me with facts.”
Tạm dịch: Tôi đang cố gắng suy nghĩ, đừng nhầm lẫn tôi với sự thật.
9. “Human behavior flows from three main sources: desire, emotion, and knowledge.”
Tạm dịch: Hành vi của con người bắt nguồn từ ham muốn, cảm xúc và kiến thức.
10. “Education is teaching our children to desire the right things.”
Tạm dịch: Giáo dục đang dạy con cái chúng ta mong muốn những điều đúng đắn.
11. “There are three classes of men; lovers of wisdom, lovers of honor, and lovers of gain.”
Tạm dịch: Có ba loại người; người yêu sự khôn ngoan, người yêu danh dự, và người yêu lợi ích.
12. “There are two things a person should never be angry at, what they can help, and what they cannot.”
Tạm dịch: Có hai điều mà một người không bao giờ nên tức giận, đó là những gì họ có thể giúp đỡ và những gì họ không thể.
13. “When men speak ill of thee, live so as nobody may believe them.”
Tạm dịch: Khi đàn ông nói xấu về bạn, hãy sống để không ai tin họ.
14. “The object of education is to teach us to love what is beautiful.”
Tạm dịch: Mục đích của giáo dục là dạy chúng ta yêu những điều đẹp đẽ.
15. “Courage is knowing what not to fear.”
Tạm dịch: Dũng cảm là biết không nên sợ hãi điều gì.
Có thể nói, trên đây là một số câu nói hay của Platon. Mong rằng bài viết này đã đem đến cho bạn đọc cái nhìn sâu sắc về Platon - người được mệnh danh là cha đẻ của khoa học chính trị.
Sưu tầm
Nguồn ảnh: Internet