Nếu như trước đây, chính trực là một đức tính cao đẹp mà một người được xã hội trao tặng. Cổng vào ở những nơi công quyền cũng luôn ghi 4 chữ “quang minh chính đại” ý chỉ sự rõ ràng, trong sáng, thẳng thắng và nêu cao chính nghĩa. Triết lý sống thời đó luôn chống lại cách sống cơ hội, lập lờ, hai mặt...
Thế nhưng, ngày nay thái độ sống mang tính nhất nguyên ấy dường như đã bị thay thế bởi nhị nguyên hay tam, tứ... nguyên mà xã hội hiện đại hay dùng bằng cụm từ tiêu chuẩn kép (double standard). Và dường như thái độ sống... kép ấy đang dần trở thành một lối hành xử phổ biến trên toàn thế giới.
Tiêu chuẩn kép là gì?
Tiêu chuẩn kép là một cụm từ được sử dụng khá khá phổ biến trong xã hội hiện đại, đặc biệt là với giới trẻ, thế nhưng, tiêu chuẩn kép là gì và như thế nào thì được gọi là tiêu chuẩn kép thì không phải ai cũng biết?
Tiêu chuẩn kép là việc áp dụng các bộ nguyên tắc khác nhau cho những tình huống về nguyên tắc là giống nhau. Hiểu đơn giản, tiêu chuẩn kép chính là những luật lệ hoặc tiêu chuẩn mà với người này phải tuân thủ, trong khi với người khác thì không.
Trong cuốn The Double Standard: A Feminist Critique of Feminist Social Science, tác giả Margaret Eichler giải nghĩa: Tiêu chuẩn kép chính là cùng một thứ giống nhau nhưng được đo lường bằng các tiêu chuẩn khác nhau.
Và trong giao tiếp, tiêu chuẩn kép chính là cách nói lịch sự để chỉ tính hai mặt, mập mờ, vô nguyên tắc của một người trước một hành động nào đó. Thậm chí, nó còn vi phạm tất cả các nguyên tắc về sự công bằng, được xem như một loại thành kiến, không công bằng về đạo đức nếu dựa theo nguyên tắc tất cả đều bình đẳng và tự do.
Rất dễ nhận ra người có tiêu chuẩn kép thông qua cách mà họ thể hiện. Với họ, một số việc, hành động được xem là hoàn hảo và tuyệt vời nếu do người này làm, nhưng cũng chính việc đó, hành động đó lại là thứ không thể chấp nhận và cấm kỵ nếu do người khác làm.
Ví dụ, nếu một người đàn ông trêu ghẹo nhiều cô gái cùng lúc thì được gọi là “đào hoa”, trong khi phụ nữ có những hành vi tương tự thì lại nói coi là “lẳng lơ”.
Nguồn gốc tiêu chuẩn kép (double standard)
Tiêu chuẩn kép tiếng Anh có nghĩa là Double standard. Cụm từ này đã được sử dụng từ thế kỷ XVIII dùng để chỉ sự bất bình đẳng trong việc đối với phụ nữ.
Vào năm 1775, cụm từ “tiêu chuẩn kép” đã được Thomas Paine (triết gia và nhà hoạt động xã hội) dùng trong một bài viết nói về phụ nữ đăng trên Tạp chí Pennsylvania.
Sự phổ biến của tiêu chuẩn kép theo thời gian
Dù xuất hiện lần đầu tiên vào thế kỷ XVIII, nhưng phải đến năm 1930 ở Mỹ, cụm từ “tiêu chuẩn kép” mới trở nên phổ biến hơn khi nó được dùng để phản ánh sự phân biệt giữa nam giới và nữ giới khi đứng trước cùng một vấn đề.
Tiêu chuẩn kép có thể xuất hiện ở nhiều khía cạnh cuộc sống, tuy nhiên, một vài phương diện nổi bật khi nói về tiêu chuẩn kép chính là:
Vấn đề giới tính
Trong xã hội, sự phân biệt đối xử giữa nam và nữ có thể xem như một ví dụ điển hình của tiêu chuẩn kép. Dù quá khứ hay hiện tại, phụ nữ trên thế giới hầu như đều phải tuân thủ các tiêu chuẩn khắt khe hơn nam giới.
Ở Việt Nam thời gian qua người ta cũng sử dụng nhiều cụm từ tiêu chuẩn kép để chỉ sự phân biệt, chẳng hạn như “nhà có cỗ, phụ nữ rửa bát nấu cơm, đàn ông ngồi chơi xơi nước”.
Hay khi thấy một vụ bạo hành trong mối quan hệ, người đi đường thường lập tức can ngăn khi thấy người bạn trai đánh bạn gái mình, trong khi đó lại có thái độ thờ ơ, thậm chí là cười cợt khi sự việc diễn ra ở chiều ngược lại....
Vấn đề chính trị
Về mặt chính trị, tiêu chuẩn kép xảy ra trong việc xử lý các vấn đề giống nhau giữa các bên nhưng lại được tiến hành khác nhau.
Mặc dù, điều này có thể xảy ra do nhiều yếu tố tác động, thế nhưng bản chất của nó vẫn là vi phạm tất cả các nguyên tắc về sự công bằng khi những người khác nhau lại có mức độ trách nhiệm khác nhau khi làm cùng một việc.
Vấn đề luật pháp
Tiêu chuẩn kép luật pháp xảy ra nếu hai hoặc nhiều nhóm có quyền lợi hợp pháp ngang nhau nhưng lại được pháp luật bảo vệ hoặc xét xử khác nhau.
Tiêu chuẩn kép trong tình yêu là gì?
Trong tình yêu, tiêu chuẩn kép xảy ra khi một cá nhân có một vài kỳ vọng về đối tượng của họ. Đây có thể là những kỳ vọng không công bằng và có thể gây hại cho mối quan hệ của cặp đôi.
Khi yêu, nhiều người sẽ chia sẻ cuộc sống của họ với người yêu. Tuy nhiên, khi mâu thuẩn xảy ra, họ lại chợt nhận ra những giá trị, niềm tin cũng như sự ưu tiên của cả hai lại đang khác nhau.
Trong một mối quan hệ yêu đương, không nên có tiêu chuẩn kép, bởi một khi bạn hoặc người ấy có những tiêu chuẩn kép với đối phương thì đó có thể là dấu hiệu của vấn đề.
Tiêu chuẩn kép trong tình yêu có thể được xác định thông qua một số vấn đề phổ biến như:
- Tài chính: Bạn hy vọng người yêu tiết kiệm tiền, chi tiêu ít hơn… Thế nhưng bạn lại chi tiêu một cách phí, mua sắm không cần suy nghĩ.
- Ngoại hình: Bạn muốn người yêu có một body hoàn hoản, tập thể dục và ăn uống cân bằng. Thế nhưng, bạn lại “buông thả” bản thân, ăn uống vô tư và lười biếng luyện tập thể dục.
- Xung đột: Bạn luôn có tiêu chuẩn kép rằng bạn có quyền tức giận, im lặng, biến mất mỗi khi cả hai xảy ra xung đột. Nhưng người ấy thì tuyệt đối không được như thế.
- Mối quan hệ khác: Bạn cho rằng, bạn có thể làm quen, tán tỉnh với kỳ ai mà bạn muốn. Còn người ấy thì chỉ được phép giữ một mình bạn trong trái tim.
Có rất nhiều cặp đôi tự đặt ra tiêu chuẩn kép cho chính họ và người ấy mà không hề hay biết, việc này có thể khiến cho mối quan hệ xã dần. Do đó, thay vì đặt ra tiêu chuẩn kép với đối phương, bạn nên nhận thức được những điều này ở bản thân và người ấy để có thể cùng nhau xây dựng một mối quan hệ hạnh phúc, lành mạnh hơn.
Có hay không tiêu chuẩn kép ở nơi làm việc?
Tiêu chuẩn kép thường được đặt ra cho hai nhóm người khác nhau, mặc dù họ đang cùng thực hiện một nhiệm vụ tương tự. Các yếu tố có thể quy cho điều này gồm: giới tính, chủng tộc, dân tộc, tuổi tác, đặc điểm cá nhân…
- Ở môi trường làm việc, tiêu chuẩn kép có thể xảy trong một số vấn đề sau:
- Đàn ông nếu có sự quyết đoán và tự tin sẽ được khen ngợi, trong khi phụ nữ nếu có những tính cách này sẽ được nói là “hách dịch”, “hung hăng”…
- Nhân viên lớn tuổi thường bị xem là người kém năng lực hơn những người trẻ tuổi dù họ có kinh nghiệm tương đương hoặc nhiều hơn.
- Tiêu chuẩn kép phụ nữ là phải ăn chuyên nghiệp, trang điểm, trong khi nam giới chỉ cần ăn mặc đơn giản và thường không bị đánh giá nhiều về ngoại hình.
Một số tiêu chuẩn kép thường thấy trong đời sống hàng ngày
Dường như ai trong chúng ta cũng đều có ít nhất một “tiêu chuẩn kép” trong cuộc sống hàng ngày, nhưng chúng ta thường sẽ nhận định chúng là bình thường và không quan tâm quá nhiều về chúng. Hoặc đôi khi chính chúng ta cũng không hề phát hiện bản thân mình có “tiêu chuẩn kép”.
Hãy cùng điểm qua một số tình huống tiêu chuẩn kép thường gặp trong cuộc sống hàng ngày:
Tóm lại, tiêu chuẩn kép là lối tư duy thiếu logic, chủ yếu dựa vào cảm xúc để đánh giá người khác nên thường sẽ hành xử thiếu công tâm và khoa học. Điều đáng nói là hiện nay rất nhiều người mặc nhiên áp dụng tiêu chuẩn kép cho những người xung quanh mà không hề biết mình đang bị “tiêu chuẩn kép”.
Đừng quên cập nhật liên tục những bài viết mới nhất, hấp dẫn nhất tại voh.com.vn - Sống đẹp.
