Phương pháp da kề da trẻ sau sinh được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến khích áp dụng. Ở Việt Nam, từ năm 2014, Bộ Y tế cũng đã hướng dẫn thực hiện phương pháp này nhằm mang đến hiệu quả tích cực cho sức khỏe của bà mẹ và trẻ em.
1. Phương pháp da kề da là gì?
Tiếp xúc da kề da (skin to skin) đơn giản giống như tên gọi của nó, tức là một em bé khi được sinh ra đời sẽ được cho tiếp xúc ngay với da ở ngực hoặc bụng của mẹ. Mặt, ngực, bụng và chân của bé áp sát người mẹ, không có khoảng trống. Bé có thể mặc bỉm và đội mũ. Đầu bé nghiêng về một bên, trên mình đắp một tấm chăn ấm.
Theo WHO, phương pháp này cần được thực hiện liên tục trong vòng ít nhất 1 giờ ngay sau sinh và lặp lại càng thường xuyên càng tốt trong thời gian những tuần đầu.
Trường hợp trẻ sinh mổ, tiếp xúc ‘da kề da’ cần được thực hiện ngay khi mẹ tỉnh táo, sức khỏe ổn định. Ngoài ra, trẻ cũng có thể thực hiện da kề da với người bố sau khi đã được kề da lần đầu tiên với mẹ.
2. Lợi ích sức khỏe khi áp dụng phương pháp da kề da sau sinh
Tiếp xúc da kề da là một cách tuyệt vời nhất để mẹ và con hòa nhập, truyền cho nhau tình yêu, kết nối tình mẫu tử, phụ tử và mang đến rất nhiều những lợi ích sức khỏe khác từ cái tiếp xúc da chạm da đầu tiên giữa cha mẹ và con.
2.1 Phương pháp da kề da mang đến lợi ích cho bé
- Trẻ được giữ ấm, nhịp tim, nhịp thở và đường huyết ổn định
Những giờ đầu tiên sau sinh là một cú sốc lớn với bé sơ sinh. Trong 9 tháng nằm trong bụng mẹ, trẻ được giữ ấm trong tử cung, khi ra môi trường tự nhiên lạnh hơn nên trẻ rất dễ bị hạ thân nhiệt. Da của người mẹ luôn ấm áp, nhất là vùng ngực nên khi da trẻ tiếp xúc trực tiếp với da mẹ sẽ được ủ ấm.
Phương pháp da kề da giúp trẻ ổn định nhịp thở, nhịp tim và huyết áp (Nguồn: Internet)
Phương pháp da kề da sau sinh cũng giúp trẻ tự điều chỉnh nhịp tim, nhịp thở được ổn định. Trẻ được ủ ấm sẽ giảm bớt việc tiêu hóa năng lượng để giữ ấm. Mặt khác, ở những trẻ tiếp xúc da kề da với mẹ được đánh giá là có đường huyết ở mức cao và ổn định hơn so với những trẻ không được áp dụng phương pháp này.
- Trẻ ít quấy khóc hơn
Khi được tiếp xúc da kề da với mẹ, cơ thể trẻ sẽ giảm tiết cortisol (một chất gây căng thẳng), cảm giác quen thuộc được mẹ âu yếm, vuốt ve và sự nâng lên hạ xuống đều đặn của cơ thể mẹ sẽ tạo được cho bé cảm giác an toàn.
- Giúp trẻ phát triển não bộ
Thực hiện phương pháp da kề da tạo ra kích thích nhiều giác quan giúp hình thành và phát triển các đường dẫn truyền thần kinh, các phản xạ cần thiết cho sự cho sự trưởng thành của não bộ, kích hoạt trí nhớ, hệ thần kinh giao cảm.
Bên cạnh đó, da kề da cũng giúp trẻ dễ dàng rơi vào giấc ngủ tự nhiên kéo dài và sâu, tạo điều kiện cho sự nghỉ ngơi sau khi ra khỏi cơ thể mẹ và về sau trong quá trình phát triển của trẻ.
- Kích thích trẻ tiêu hóa, tăng cân đều
Tiếp xúc da kề da giúp bé nhanh chóng lấy lại trạng thái cân bằng, các dây thần kinh phế vị được kích hoạt, làm tăng kích thước các vi mao trong lòng ruột của bé. Điều này sẽ tăng khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng ở ruột, mang đến một hệ tiêu hóa khỏe mạnh và ổn định tăng cân.
Áp dụng phương pháp da chạm da cũng giúp kích thích hệ tiêu hóa của trẻ (Nguồn: Internet)
Phương pháp da kề da cũng làm giảm lượng cortisol, giúp trẻ tiêu hóa và hấp thu thức ăn tốt hơn, ít bị rối loạn tiêu hóa.
- Tăng cường hệ miễn dịch
Tiếp xúc ‘da kề da’ giúp trẻ thu nạp các vi khuẩn quen thuộc từ làn da của mẹ. Điều này không gây nguy hiểm vì bé sơ sinh đã nhận được kháng thể chống lại đa số các vi khuẩn này ngay từ khi còn nằm trong bụng mẹ. Tiếp theo, cơ thể mẹ sẽ sản xuất các kháng thể chống lại vi khuẩn có trong môi trường của cả mẹ và con. Các kháng thể này được truyền sang con thông qua sữa mẹ, giúp bảo vệ bé khỏi các bệnh nhiễm trùng.
Sự “chiếm đóng” của các vi khuẩn quen thuộc của mẹ trên cơ thể bé sơ sinh cũng khiến các vi khuẩn và virus xa lạ ít có cơ hội xâm nhập. Điều này đặc biệt quan trọng đối với trẻ sinh mổ vì các bé thường không được tiếp xúc với vi khuẩn lành ở đường sinh dục của mẹ – bước khởi đầu quan trọng cho hoạt động của hệ miễn dịch.
- Trẻ được bú sớm, sữa về sớm và nhiều hơn
Tiếp xúc ‘da kề da’ giúp khởi động hành vi tìm vú bản năng của trẻ. Bé sẽ ngậm bắt vú nhiều hơn và chính xác hơn.
Thực hành chăm sóc da kề da ngay từ đầu sẽ làm gia tăng hormone prolactin của mẹ, giúp tăng sản xuất sữa về lâu dài. Prolactin là chất kích thích tuyến sữa hoạt động, do đó, chỉ cần được 15 phút mẹ con tiếp xúc “da kề da” thì thời gian bú của trẻ có thể tăng lên gấp đôi.
Tầm quan trọng của việc tiếp xúc da kề da ở những thời điểm khác nhau
- Từ 0 - 90 phút sau khi sinh: Quan trọng cho sự phát triển não bộ của trẻ.
- Từ 0 - 6 giờ sau khi sinh: Giúp ổn định nhịp thở và nhịp tim trong giai đoạn phục hồi.
- Từ 6 - 24 giờ sau khi sinh: Giúp bé hình thành lịch bú mẹ và chu kỳ ngủ ổn định.
- Từ 12h - 8 tuần sau sinh: Củng cố sự gắn bó mẹ con.
2.2 Phương pháp da chạm da mang đến lợi ích cho mẹ
Khi nằm trên ngực trần của mẹ, bé ở rất gần với nguồn thực phẩm quý giá – sữa mẹ. Bé có thể nhìn thấy và cảm nhận được quầng vú/núm ti của mẹ, điều này có sức hấp dẫn rất lớn và có thể khuyến khích bé bắt đầu bú mẹ.
Cho bé tiếp xúc da kề da cũng giúp cơ thể mẹ giải phóng được oxytocin. Oxytocin được mệnh danh là một loại “hormone tình yêu” vì có thể giúp mẹ cảm thấy thư giãn, bớt lo lắng và gắn kết với con nhiều hơn. Hormone này thường tăng cao trong thời gian tiếp xúc da kề da hoặc tăng vọt mỗi khi bé dùng tay chà vào bầu vú của mẹ.
Thực hiện phương pháp da kề da giúp làm tăng tiết sữa mẹ (Nguồn: Internet)
Mẹ và con tiếp xúc da kề da càng nhiều thì oxytocin sẽ càng tăng tiết nhiều. Hormone này dẫn tới một loạt biến đổi tích cực cho người mẹ như:
- Rút ngắn thời gian hồi phục.
- Giảm huyết áp.
- Tăng khả năng chịu đau.
- Cảm thấy hạnh phúc hơn, ít rơi vào trầm cảm.
- Sữa về nhiều.
- Tử cung có thắt làm giảm nguy cơ xuất huyết sau sinh.
- Mẹ nhanh lấy lại được vóc dáng như trước khi mang bầu.
Đối với trẻ sinh mổ, thực hiện phương pháp da kề da cũng mang lại nhiều lợi ích. Thông thường, mẹ sinh mổ thường sẽ bắt đầu cho con bú muộn hơn, giảm tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn và tăng nguy cơ bổ sung sữa công thức. Tiếp xúc da kề da có thể giúp khắc phục các nhược điểm này.
Không những thế, phương pháp da kề da cũng được áp dụng trong các tình huống khác, chẳng hạn như: làm dịu cơn giận hay cơn đói của bé...
Như vậy, da kề da là một phương pháp đang được khuyến khích áp dụng rộng rãi đối với tất cả trẻ sơ, kể cả những em bé sinh đủ tháng và khỏe mạnh bởi rất nhiều những lợi ích lớn lao của nó dành cho sức khỏe của mẹ và con. Bên cạnh đó, việc tiếp xúc “da kề da” ngay lúc trẻ mới sinh cũng là khoảnh khắc kỳ diệu nhất và hạnh phúc nhất trong cuộc đời.
