Hạt đười ươi là một giống hạt có thể còn xa lạ với một số người, nhưng đa phần mọi người sẽ quen thuộc với loại hạt này bởi chúng thường được dùng nhiều để làm nước giải khát và thanh nhiệt cơ thể. Hơn thế, hạt đười ươi cũng là một loại thuốc quý có nhiều công dụng tốt trong việc phòng và hỗ trợ chữa nhiều bệnh lý.
1. Hạt đười ươi là gì?
Cây đười ươi (hay còn gòi là cây ươi, lười ươi, an nam tử, ươi bay, bàng đại hải, lù noi, đại đông quả...), có tên khoa học là Scaphium macropodum, thuộc họ Ươi, họ phụ Trôm.
Ươi là loại cây rừng thân gỗ, đường kính gốc có thể lên đến hơn 1m, cao từ 20-4m, khoảng 3 - 4 năm sẽ cho trái 1 lần. Hạt đười ươi thường được thu hoạch từ tháng 4 đến tháng 6. Hạt sau khi thu hoạch sẽ được phơi hoặc sấy khô, khi sử dụng chỉ cần đem ngâm với nước sẽ nở rất to thành một chất nhầy màu nâu nhạt, vị hơi ngọt lợ và mát.
Ở Việt Nam, hạt đười ươi có nhiều ở các tỉnh miền Nam như Biên Hòa, Bà Rịa, Phú Yên.... Có 2 loại hạt đười ươi phổ biến hiện nay, đó là:
- Hạt đười ươi bay sẻ: Có kích thước hạt khá nhỏ.
- Hạt đười ươi bay trâu: Có kích thước to và dài hơn hạt ươi bay sẻ. Khi chín sẽ chuyển sang màu sẫm.
2. Hạt đười ươi có tác dụng gì cho sức khỏe?
Hạt đười ươi không có sự đa dạng thành phần dinh dưỡng như các loại hạt khác. Các dưỡng chất trong hạt đười ươi chủ yếu là chất xơ hòa tan và không hòa tan, canxi, chất sắt, vitamin B1, B2, i-ốt, đường, chất béo, tinh bột và các chất chống oxy hóa... Tuy vậy, ăn hạt đười ươi vẫn là một cách để giúp bạn nâng cao sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.
Hàm lượng chất xơ cao trong hạt đười tươi có tác dụng rất tốt trong việc cải thiện hiệu quả làm việc hệ thống tiêu hóa. Đó là ý do vì sao hạt đười ười được ưa chuộng như một nguyên liệu giúp nhuận trường.
Hoạt chất sinh học quercetin và chất chống oxy hóa axit gallic trong hạt đười ươi có tác dụng kháng viêm và giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
Bên cạnh đó, một số vitamin và khoáng chất trong hạt đười ươi còn có tác dụng thanh nhiệt và bồi bổ cơ thể.
3. Tác dụng của hạt đười ươi theo y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền, hạt đười ươi có vị ngọt hơi lợ, tính mang, thông độc nhờ đi vào kinh phế. Những tác dụng của hạt đười ươi ở khía cạnh y học cổ truyền thường có thể kể đến là:
3.1 Chữa gai cột sống
Một trong những tác dụng của hạt đười ươi là giúp chữa gai cột sống cũng như một số bệnh về cột sống và xương khớp.
Không cần sử dụng các bài thuốc phức tạp, chỉ cần dùng 5 hạt ươi khô rửa sạch và ngâm trong 700ml nước sôi để nguội. Sau khi hạt nở thì vớt bỏ lớp vỏ gân bên ngoài, pha thêm đường phèn và uống. Uống đều đặn mỗi ngày sẽ thấy cải thiện tình trạng bệnh.
Ngoài ra, các nghiên cứu y học cũng đã chỉ ra các loại đường galactose, pentose và arabinose trong hạt đười ươi có khả năng làm thuyên giảm nhanh cơn đau nhức, cơ cứng khớp do các bệnh lý xương khớp gây ra.
Bên cạnh đó, 2 hoạt chất bassorin và sterculin trong hạt đười ươi cũng có tác dụng giảm nhanh các cơn đau nhức. Chất béo trong hạt đười ươi cũng giúp cải thiện tình trạng bệnh, hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp, giảm đau do thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống....
3.2 Chữa sỏi thận
Trong dân gian, nhiều người sử dụng hạt đười ươi chữa sỏi thận, vì tin rằng chúng có khả năng làm cho viên sỏi nhỏ đi đối với những trường hợp bị sỏi thận nhẹ.
Bài thuốc chữa sỏi thận từ hạt đười ươi như sau: Hạt đười ươi rang cho chín tới. Chuối hột phơi khô sau đó đem nghiền chuối hột và hạt đười ươi thành bột mịn. Uống mỗi ngày 2 lần sáng – tối cùng với nước.
Lưu ý: Đây là bài thuốc dân gian chưa được y học kiểm chứng nên cần thận trọng khi áp dụng. Tốt nhất nên hỏi thêm ý kiến của thầy thuốc.
Xem thêm: Top 5 cách ‘đánh tan’ sỏi thận tại nhà cực hay, nhiều người đã áp dụng hiệu quả
3.3 Chữa các bệnh về nhiệt
Hạt đười ươi có tính hàn, vị ngọt nhẹ nên có tác dụng rất tốt trong việc giải độc, thanh nhiệt, làm mát gan cũng như loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể. Những ngày thời tiết oi bức hay nóng trong người, bạn có thể uống một ly nước hạt ươi để giúp cơ thể thanh nhiệt và giải trừ độc tố bên trong cơ thể.
3.4 Trị ho và viêm họng
Giúp giảm ho và viêm họng là một trong những công dụng của hạt đười ươi. Khi bạn bị viêm họng hoặc ho khan không đờm, chỉ uống nước ngâm hạt đười ươi với chút đường trong khoảng vài ngày là sẽ thấy công hiệu.
Cách ngâm hạt đười ươi như sau: Mỗi lần ngâm khoảng 2 – 10 hạt đười ươi trong nước sôi khoảng 30 phút. Khi thấy hạt nở, bạn nhặt bỏ phần vỏ, giữ lại phần thịt của hạt đười ươi, thêm chút đường và uống nhiều lần trong ngày.
3.5 Chữa táo bón
Vì có tác dụng thanh nhiệt và giải độc cơ thể nên dùng hạt đười ươi cũng có thể hỗ trợ điều trị tình trạng táo bón do nhiệt. Bạn chỉ cần dùng 2 – 3 hạt ươi khô ngâm nước nóng cho nở mềm, bóc bỏ lớp vỏ bên ngoài và uống vào buổi sáng khi bụng còn rỗng sẽ giúp chữa chứng táo bón.
3.6 Chữa chảy máu cam
Dân gian còn truyền tai nhau về việc dùng hạt đười ươi để điều trị chảy máu cam do nóng nhiệt gây ra. Khi bị chảy máu cam, bạn dùng khoảng 5 quả đười ươi khô đem sao vàng và nấu nước uống để giúp làm mát cơ thể và cải thiện bệnh.
3.7 Trị mụn nhọt
Nóng trong người là một trong những nguyên nhân gây ra mụn. Để giải quyết vấn đề này, bạn có thể lấy hạt đười ươi ngâm nước uống để cơ thể được mát, giải độc bên trong, đồng thời cũng hạn chế mụn nhọt bên ngoài.
3.8 Cải thiện tình trạng viêm đường tiết niệu
Hạt đười ươi có tác dụng cải thiện tình trạng viêm đường tiết niệu, bởi tính chất của loại hạt này là giúp lợi tiểu. Sử dụng hạt đười ươi lâu dài sẽ thấy các cơn đau do tiểu rắt, tiểu buốt, đi tiểu nhiều lần sẽ thuyên giảm rõ rệt. Hiện tượng chèn ép bàng quan cũng được cải thiện.
3.9 Giúp giảm cân
Nhờ có tính hạt, giải độc và mát gan nên một trong những tác dụng của hạt đười ươi là giúp giảm cân. Chỉ cần sử dụng hạt đười ươi hợp lý và kiên trì trong thời gian dài sẽ có hiệu quả.
Xem thêm: Top 10 phương pháp giảm cân nhanh và hiệu quả nhất
4. Bà bầu uống hạt đười ươi được không?
Hạt đười ươi được đánh giá là lành tính nên theo dân gian, không có sự giới hạn về đối tượng sử dụng hạt đười ươi.
Tuy nhiên, do hiện nay các nghiên cứu y học về tác dụng của hạt đười ươi còn thiếu, nhất là với giai đoạn thai kỳ đặc biệt nhạy cảm, cho nên, mẹ bầu uống uống hạt đười ươi tốt nhất nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
5. Những cách chế biến hạt đười ươi để uống
Tuy những tác dụng chữa bệnh của hạt đười ươi còn khá hạn chế người biết, nhưng về công dụng thanh nhiệt, giải khát mùa hè thì lại vô cùng nổi tiếng. Dưới đây là một số cách chế biến hạt đười ươi để uống:
5.1 Đười ươi hạt é
Nguyên liệu
- Đười ươi: 4 – 6 hạt
- Hạt é: 1 muỗng cà phê
- Đường
- Đá viên
Cách làm
- Đười ươi rửa sạch, ngâm nước cho nở, rồi lấy hết phần vỏ gân bên ngoài và hạt, chỉ giữ lại phần nước ngâm (có thể giữ lại phần thịt hạt đười ươi).
- Cho nước đười ươi vào ly, thêm vào khoảng 2 muỗng đường, khuấy tan.
- Hạt é ngâm nước, khi hạt é nở thì cho hạt é vào ly nước đười ươi, thêm vài viên đá viên là có thể thưởng thức.
Xem thêm: Chăm uống nước hạt é bạn sẽ nhận được 8 công dụng tuyệt vời này
5.2 Đười ươi sương sáo mật ong
Nguyên liệu
- Đười ươi: 50g
- Sương sáo
- Mật ong
Cách làm
- Hạt đười ươi rửa sạch, ngâm với nước sôi để nguội. Khi hạt đười ươi nở hết thì chắt lấy phần nước. Nhặt bỏ vỏ và hạt, lấy phần thịt hạt đười ươi để vào 1 đĩa sạch.
- Đem nước hạt đười ươi đi hâm nóng, sau đó lấy ½ lượng nước cốt pha với nước lọc rồi thêm mật ong vào, khuấy đều.
- Cho lần lượt phần thịt hạt đười ươi vào ly, sương sáo cắt miếng vuông và cuối cùng là nước hạt đười ươi, thêm đá vào và thưởng thức.
Ngoài ra bạn có thể ngâm hạt đười ươi dùng trong trà xanh, trà hoa cúc, trà lài, trà hoa hồng.... Có thể thử đười ươi với nước dừa, nước chanh hoặc nước táo ép. Thậm chí, dùng hạt đười ươi như một món ngọt tráng miệng.
6. Tác dụng phụ của hạt đười ươi
Hạt đười ươi là loại hạt lành tính và không có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu bạn dùng hạt đười ươi với lượng nhiều để chữa bệnh, bạn không nên dùng lâu hơn 2 ngày để tránh gặp phải những tác dụng phụ tiềm ẩn.
Hạt đười ươi có tính mát nên cũng không phù hợp với những người bị thiếu nhiệt lượng và người đang bị tiêu chảy.
Ngoài ra, khi ngâm hạt đười ươi bạn cũng nên ngâm đúng cách để tránh bị đau bụng. Cách ngâm hạt đười ươi đơn giản như sau: Chọn 2 – 3 hạt đười ươi khô, rửa sạch, cắt đầu rồi bỏ vào 1 ly nước sôi. Sau 5 – 10 phút thì lấy ra, loại bỏ phần vỏ và hạt, chỉ dùng phần nước và thịt hạt đười ươi.
Lưu ý: Hạt đười ươi nên được ngâm trong nước nóng. Khi ngâm hạt ở nhiệt độ cao sẽ giúp lớp vỏ bên ngoài mền nhanh, các hoạt chất có trong hạt cũng được chuyển hóa và hấp thu dễ dàng.
Như vậy, hạt đười ươi là một trong những loại hạt giúp giải nhiệt hiệu quả bên cạnh những công dụng hữu ích cho sức khỏe. Đây sẽ là thức uống hoàn hảo dành cho những ngày nắng nóng oi bức hoặc khi bạn đang bị nóng trong người.