Người xưa quan niệm rằng, tháng cô hồn là tháng của ma quỷ nên thường mang đến vận hạn xui xẻo. Tập tục cúng cô hồn cũng được thực hiện qua nhiều thế hệ để “hối lộ” các vong linh không nơi nương tựa, tránh quấy phá gia đình. Mặc dù chưa có cơ sở khoa học nhưng nhiều người vẫn truyền tai nhau những điều kiêng kỵ trong tháng này. Sau đây, hãy cùng VOH tìm hiểu về tháng cô hồn và những điều bí ẩn đằng sau!
Tháng cô hồn là tháng mấy năm 2024?
Tháng 7 Âm lịch hằng năm được dân gian gọi là “tháng cô hồn” hay tháng “mở cửa mả”. Vào năm 2024, tháng cô hồn sẽ kéo dài từ ngày 4/8 (tức 1/7 Âm lịch) đến hết ngày 2/9 (tức 30/7 Âm lịch).
"Cô hồn" là gì?
"Cô hồn" là từ Hán Việt, có nguồn gốc từ Hán ngữ. Trong đó, "cô" là lẻ loi, cô độc; "hồn" là linh hồn. Như vậy, "cô hồn" được hiểu là linh hồn cô đơn.
Các từ "ma đói", "ngạ quỷ" hay "dạ quỷ" là cách gọi khác của "cô hồn", dùng để chỉ những vong hồn lang thang, vất vưởng, chịu cảnh đói rét do không có nơi nương tựa.
Đây là hồn người chết nhưng không có họ hàng thân thích, không được ai trên trần gian thờ cúng, và cũng chưa có một cõi nào tiếp nhận những vong hồn này.
Tháng cô hồn là gì?
Theo quan niệm dân gian, tháng 7 Âm lịch hằng năm là tháng cửa địa ngục mở ra, các linh hồn được phép trở về dương gian để thăm lại chốn cũ, người thân. Đây cũng là lúc những cô hồn do không có nhà để về đành lang thang, quấy nhiễu cuộc sống của người trần thế. Vì vậy, tháng 7 Âm lịch hằng năm được gọi là tháng cô hồn.
Tại Việt Nam, quan niệm này còn tùy thuộc vào từng vùng miền và từng gia đình.
Có gia đình quan niệm sâu sắc về tháng cô hồn, nhưng cũng có gia đình không mấy lưu tâm. Thế nhưng, phần lớn mọi người đều rất cẩn trọng khi làm việc gì đó trong cả tháng 7 Âm lịch. Đặc biệt, rất ít người chọn mở công ty, khai trương cửa hàng, xây nhà… vào tháng này.
Vì sao tháng 7 Âm lịch được gọi là tháng cô hồn?
Tên gọi tháng Cô hồn bắt nguồn từ Đạo Giáo của người Trung Quốc. Họ quan niệm rằng, từ mùng 2 tháng 7 Âm lịch, Diêm Vương sẽ mở quỷ môn quan cho các vong linh, quỷ đói khát được quay trở về trần thế để thăm chốn cũ, người thân. Cánh cửa này sẽ dần đóng lại vào giữa đêm ngày 14 tháng 7 Âm lịch.
Vì thế mà theo tục lệ dân gian, trong khoảng thời gian này, mọi người trên dương thế sẽ mở rộng lòng từ bi bằng cách cúng cháo, gạo, muối... để bố thí cho các vong linh, quỷ đói. Đồng thời mong muốn các vong linh đừng quấy nhiễu cuộc sống của người trần gian.
Tích khác nói rằng, tôn giả A Nan Đà (Đệ tử của Phật Thích Ca Mâu Ni) khi đang ngồi trong tịnh thất thì có một con quỷ miệng lửa (diệm khẩu) hiện lên báo rằng, 3 ngày nữa ông sẽ chết và hóa thành quỷ đói. Cách duy nhất để cứu sống đó là cúng cho quỷ đói thức ăn để ông được tăng thêm tuổi thọ. Ngài A Nan Đà đã áp dụng bài chú được Phật Thích Ca Mâu Ni truyền cho để đem tụng trong lễ cúng cô hồn, ngạ quỷ và được thêm phước.
Còn tại Việt Nam, ông cha ta quan niệm rằng, con người có phần xác và phần hồn. Khi chết đi, nếu phần hồn không thể đầu thai, sẽ phải chịu tội ở dưới Âm Ty Địa Ngục. Hằng năm, cứ vào tháng 7 Âm lịch, những vong linh bị tội được phép quay trở lại dương thế để tìm kiếm đồ ăn, đồng thời mong được đầu thai chuyển kiếp. Vì vậy, mà suốt tháng 7 Âm lịch, mọi đồ đạc như: áo quần, xe cộ,... đều kỵ không nên mua, kẻo sẽ bị ma quỷ quấy phá, hoặc có mua thì chỉ mua cho người âm.
Ngày Rằm tháng 7 (tức 15/7 Âm lịch) vừa là ngày lễ Vu lan báo hiếu, vừa là lễ Xá tội vong nhân hay còn gọi là lễ thí thực cho chúng sinh (cúng chúng sinh). Theo một số tài liệu, người miền Bắc thường trọng lễ Xá tội vong nhân, còn tại miền Trung và miền Nam lại đề cao lễ Vu Lan báo hiếu.
Tháng cô hồn trong tiếng Anh được gọi là Ghost Month (Tháng ma quỷ). Không chỉ nằm trong tín ngưỡng của các nước phương Đông, các nước phương Tây cũng có ngày Xá tội vong nhân tương tự đó chính là Halloween hay còn được biết đến rộng rãi là ngày hội hóa trang ma quỷ.
Ý nghĩa tháng cô hồn và việc cúng cô hồn
Theo Cổng thông tin Phật giáo Việt Nam thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam, cúng cô hồn là lễ cúng thí thực cho các vong hồn bơ vơ, không có ai thờ cúng. Lễ được tiến hành chu đáo ở nhiều ngôi chùa với mong muốn, các vong hồn được vãng sanh về Tịnh độ.
Qua phần cúng thí thực cô hồn, có thể thấy lòng từ bi của chư Phật cùng sức mạnh của câu chân ngôn cộng hưởng với năng lực tu hành đức độ của hành giả tác động vào thần thức của cô hồn, giúp cô hồn, ngạ quỷ tỉnh ngộ và siêu thoát.
Đặc biệt, tháng 7 Âm lịch trong Kinh Phật cũng là tháng Vu lan báo hiếu (với Lễ Vu Lan báo hiếu vào 15/7 Âm lịch) thể hiện sự kính trọng, tưởng nhớ đến công lao cha mẹ, ông bà, tổ tiên và những anh hùng dân tộc đã có công gìn giữ Tổ quốc ngày hôm nay.
Cúng cô hồn tháng 7 Âm lịch
Cúng cô hồn là tín ngưỡng tâm linh truyền thống của người Việt, được truyền từ đời này sang đời khác và kéo dài một tháng, tùy thuộc vào từng gia đình, từng vùng miền.
Với phong tục thờ cúng này, người dân hy vọng, cô hồn ở thế giới tâm linh được bình yên, từ đó thế giới đời thực cũng được may mắn, hanh thông. Nếu người đã khuất được thờ cúng, quan tâm sẽ phù hộ cho người ở cõi dương bình an, hạnh phúc.
Thời gian cúng
Người xưa quan niệm, từ mùng 2 đến ngày 14/7 Âm lịch là thời điểm Diêm Vương mở Quỷ Môn Quan để các vong hồn được về với dương giới và thọ hưởng những lễ vật mà người dân cúng tế. Riêng ngày 15/7 Âm lịch là ngày giới hạn của kỳ “mở cửa” nên người âm sẽ rất khó để “trở về” hoặc không thể nhận được đồ thờ cúng.
Các cô hồn thường sợ ánh sáng. Vào ban ngày, dương khí mạnh sẽ khiến các vong hồn suy yếu, dễ bị đốt cháy. Do đó, mọi người thường tổ chức lễ cúng vào chiều tối để các cô hồn có thể ăn uống được.
Lễ vật cần chuẩn bị khi cúng
Tập tục cúng lễ cô hồn ở mỗi vùng miền là khác nhau nên mâm cỗ cúng cô hồn cũng có sự khác biệt. Thông thường, mâm cơm cúng cô hồn gồm những lễ vật sau:
- Muối gạo: 1 đĩa.
- Cháo trắng nấu loãng (12 chén nhỏ) hay là cơm vắt: 3 vắt.
- 12 cục đường thẻ.
- Giấy áo, giấy tiền vàng bạc. Trong đó, tiền vàng từ 15 lễ trở lên, quần áo chúng sinh từ 20 đến 50 bộ.
- Bắp rang, khoai lang, ngô, sắn luộc...
- Mía (để nguyên vỏ và chặt từng khúc nhỏ độ 15cm).
- Bánh, kẹo, tiền mặt (tiền thật, các loại mệnh giá).
- Nước: 3 ly nhỏ, 3 cây nhang, 2 ngọn nến nhỏ.
Lễ cúng cô hồn được tiến hành ở ngoài trời, trước cửa nhà, không được thực hiện trong nhà. Sau khi cúng xong, vật phẩm không được đem vào nhà, hay chia cho những người khác. Vẩy chút nước, cháo, toàn bộ đĩa muối, gạo rải ra tám hướng.
Tháng cô hồn kiêng gì?
Ngoài những lễ tiết cúng bái trong tháng 7 Âm lịch, dân gian còn lan truyền những điều cấm kỵ, kiêng khem ngặt nghèo. Bởi họ cho rằng, nếu làm những việc đó sẽ gặp phải xui xẻo. Dưới đây là một số điều cần kiêng kỵ trong tháng cô hồn được ông cha ta truyền lại:
- Không treo chuông gió trước đầu giường, vì tiếng chuông sẽ thu hút sự chú ý của ma quỷ, khi con người ngủ sẽ dễ bị chúng xâm nhập, quấy phá.
- Người yếu bóng vía không nên đi chơi đêm, nếu có đi chơi đêm không được réo gọi tên nhau, nếu không ma quỷ sẽ nhớ tên người được gọi, đó là điềm xấu.
- Không được ăn vụng đồ cúng, vì đó là đồ dành cho ma quỷ, nếu chưa cúng và cầu xin mà lấy ăn sẽ rước họa vào thân.
- Không tùy tiện đốt giấy tiền vàng mã sẽ khiến ma quỷ bu đến.
- Không nên đứng, ngồi, nằm, trốn… ở cây đại thụ, vì đây là nơi âm khí hội tụ nên ma quỷ rất thích. Ngoài ra, tuyệt đối không tự ý chặt những cây này, bởi đây có thể là “nhà” của ma quỷ, nhất là “ma trơi”.
- Kiêng cắt tóc vào tháng cô hồn, vì tóc vốn là một phần trong cơ thể của con người. Nếu cắt đi, những con quỷ đói sẽ dễ dàng chiếm đoạt một phần thân thể. Từ đó tạo điều kiện thu hút nó chiếm đoạt hoặc quấy nhiễu phần thân thể và linh hồn còn lại của con người...
Trên đây là 6 trong rất nhiều điều kiêng kỵ được dân gian truyền tai nhau qua nhiều đời. Theo chuyên gia văn hóa Ngô Đức Thịnh, những điều kiêng kỵ xét ở góc độ nào đó cũng mang những giá trị về phong tục. Tuy nhiên, “ai tin thì kiêng còn không thì cũng không sao cả, bởi đến tận bây giờ có đúng là cô hồn đi trên đường, lang thang, khoa học cũng chưa thể nghiên cứu được”, GS.TS Ngô Đức Thịnh nói.
Vì sao kiêng làm việc lớn trong tháng "cô hồn"?
Vào tháng 7 Âm lịch, nhiều người kiêng làm việc đại sự như cưới hỏi, xây nhà, mua bán bất động sản, ký kết hợp đồng làm ăn, khai trương, đi xa... Họ cho rằng, đây là tháng cô hồn, tháng của ma quỷ nên không mang lại nhiều may mắn. Những điều này được truyền miệng từ đời này sang đời khác.
Dưới góc độ khoa học, tháng 7 Âm lịch có mưa nhiều nhất trong năm nên làm việc gì cũng khó thuận lợi. Thêm vào đó, đây là thời điểm chuyển mùa, con người dễ ốm đau, đặc biệt là trẻ nhỏ, khiến cuộc sống khó khăn hơn.
Ngoài ra, tháng 7 Âm lịch là thời điểm quỹ đạo Trái đất cách Mặt Trời xa nhất. Vì thế mà khí Mặt Trời (dương khí) yếu đi. Có lẽ vì là tháng vượng âm nên người xưa chọn để làm lễ Xá tội vong nhân.
Trên thực tế, kiêng kỵ chỉ là quan niệm, có thể đúng với người này nhưng không đúng với người kia; hợp với việc này nhưng không hợp với việc kia; chứ chưa có thông kê, tổng kết chính xác trên diện rộng. Vì thế, lễ nghi tín ngưỡng trong tháng cô hồn hoàn toàn có thể thực hiện và mang giá trị về mặt tâm linh. Nhưng không nên kiêng kỵ thái quá mà bỏ lỡ những cơ hội trong cuộc sống.
Ông cha ta có câu: “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”. Tháng 7 Âm lịch hay tháng cô hồn đã trở thành phong tục, truyền thống của người dân từ bao đời nay. Các quan điểm này chứa đựng ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đề cao tấm lòng báo hiếu, sống lương thiện. Thay vì sợ hãi, kiêng kỵ quá mức, mọi người nên làm nhiều việc thiện, tích đức để gia đình, người thân được bình an.
Đừng quên cập nhật liên tục những bài viết mới nhất, hấp dẫn nhất tại VOH Sống đẹp.
