21 bài thơ hay của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều

Nguyễn Quang Thiều là một nhà thơ đa tài nổi tiếng trong nền văn học Việt Nam đương đại. Các tác phẩm của ông không chỉ phản ánh hiện thực cuộc sống, mà còn chạm đến những góc sâu thẳm trong tâm hồn, đưa người đọc đi qua bao cung bậc cảm xúc. Trong bài viết sau, hãy cùng VOH khám phá một số bài thơ hay của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều. 

Đôi nét về nhà thơ Nguyễn Quang Thiều

Nguyễn Quang Thiều sinh năm 1957 tại làng Chùa, xã Sơn Công, huyện Ứng Hòa, tỉnh Hà Tây, nay thuộc Hà Nội. Ông từng tốt nghiệp đại học ở Cuba, hiện là Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Phó Tổng Thư ký Thứ nhất Hội Nhà văn Á - Phi, Giám đốc Nhà xuất bản Hội Nhà văn. 

Không chỉ nổi danh trong lĩnh vực thơ ca, ông còn là một nhà văn với các thể loại tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký, tham gia vào lĩnh vực báo chí và hội họa. Nguyễn Quang Thiều được coi là người cùng với nhà văn, Trung Tướng Công an Hữu Ước sáng lập nên hai tờ báo là tờ An Ninh Thế giới cuối tháng và Cảnh Sát Toàn Cầu... Bên cạnh đó, ông còn là chủ biên của nhiều tờ báo có tiếng tăm khác.

Từ những năm 1990, thơ Việt Nam đương đại bắt đầu có sự chuyển đổi lớn về mặt thi pháp. Bằng những nỗ lực vượt bậc và tài năng xuất sắc của mình, Nguyễn Quang Thiều đã góp phần tạo nên diện mạo mới mẻ cho nền thơ ca nước nhà. Ngoài giải thưởng Hội Nhà Văn Việt Nam 1993 cho tập thơ Sự mất ngủ của lửa, ông còn nhận được hơn 20 giải thưởng văn học khác cả trong và ngoài nước. 

Một số tác phẩm đã xuất bản của Nguyễn Quang Thiều:

Thơ:

1. Ngôi nhà tuổi 17, 1990
2. Sự mất ngủ của lửa, 1992, tái bản 2016
3. Những người đàn bà gánh nước sông, 1995
4. Những người lính của làng, 1996
5. Thơ Nguyễn Quang Thiều, 1996
6. Nhịp điệu châu thổ mới, 1997
7. Bài ca những con chim đêm, 1999
8. Thơ tuyển cho thiếu nhi, 2004
9. Cây ánh sáng, 2009
10. Châu thổ, 2010
11. Dưới ánh trăng và một bậc cửa, 2020

Văn xuôi:

1. Vòng nguyệt quế cô đơn, 1991
2. Cỏ hoang, tiểu thuyết, 1992
3. Tiếng gọi tình yêu, 1993
4. Kẻ ám sát cánh đồng, 1995
5. Người đàn bà tóc trắng, truyện ngắn, 1996
6. Đứa con của hai dòng họ, truyện ngắn, 1997
7. Truyện ngắn Nguyễn Quang Thiều, 1998
8. Người cha, truyện thiếu nhi, 1998
9. Bí mật hồ cá thần, truyện thiếu nhi, 1998
10. Con quỷ gỗ, truyện thiếu nhi, 2000
11. Ngọn núi bà già mù, truyện thiếu nhi, 2001
12. Người nhìn thấy trăng thật, truyện ngắn, 2003
13. Người, chân dung văn học, 2008
14. Ba người, chân dung văn học (in chung), 2009
15. Có một kẻ rời bỏ thành phố, tiểu luận, 2010
16. Người kể chuyện lúc nửa đêm và những giấc mộng, tạp văn, 2016
17. Mùi ký ức, tuỳ bút, 2017

Sách dịch:

1. Khoảng thời gian không ngủ, thơ Mỹ, 1997
2. Chó hoàng Đingô, truyện ngắn Australia, 1995
3. Năm nhà thơ hiện đại Hàn Quốc, 2002

Tổng hợp những bài thơ của Nguyễn Quang Thiều

Một số bài thơ dưới đây là minh chứng cho tài năng, sức sáng tạo và tầm nhìn nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Quang Thiều trong nền thơ ca đương đại Việt Nam.

Bàn tay của thời gian

Nàng ra đi như ngọn xuân cuối cùng
khuất sau hàng cây giăng những tổ chim đầy trứng
Giọng nói hôm qua còn tuyệt vọng trước bức tường im lặng
và một người im lặng hơn đứng cuối con đường

Bước chân nhẹ dần và nàng trở lại
ngày thanh xuân lần thứ nhất của nàng
Hoa tường vi trên tường nở rộ
Một con sơn ca rũ say trong tiếng hót chính mình

Đấy là ngày cây sinh hạ tất cả những chiếc lá
và dòng hoa từ ruột gỗ tuôn chảy ra không ngừng
Đấy là ngày lũ trẻ thôn quê lấy những viên sỏi trắng
Bày một trò chơi xưa ở giữa hai người

Và mùa hạ đổ về cơn lũ khổng lồ ánh sáng
Những chiếc tổ tung lên trời ngàn vạn cánh chim
Một bàn tay vô hình xoay khẽ thời gian làm hai người biến mất
Trên cánh đồng lấp lánh nước và hoa.

Tiếng vọng

Con chim sẻ nhỏ chết rồi
Chết trong đêm cơn bão về gần sáng
Đêm ấy tôi nằm trong chăn nghe cánh chim đập cửa
Sự ấm áp gối chăn đã giữ chặt tôi
Và tôi ngủ ngon lành đến lúc bão vơi.

Chiếc tổ cũ trong ống tre đầu nhà chiều gió hú
Không còn nghe tiếng cánh chim về
Và tiếng hót mỗi sớm mai trong vắt.
Nó chết trước cửa nhà tôi lạnh ngắt
Một con mèo hàng xóm lại tha đi
Nó để lại trong tổ những quả trứng
Những con chim non mãi mãi chẳng ra đời.

Đêm đêm tôi vừa chợp mắt
Cánh cửa lại rung lên tiếng đập cánh
Những quả trứng lại lăn vào giấc ngủ
Tiếng lăn như đá lở trên ngàn.

Sông Đáy

Sông Đáy chảy vào đời tôi
Như mẹ tôi gánh nặng rẽ vào ngõ sau mỗi buổi chiều đi làm về vất vả
Tôi dụi mặt vào lưng người đẫm mồ hôi mát một mảnh sông đêm
Năm tháng sống xa quê tôi như người bước hụt
Cơn mơ vang lên tiếng cá quẫy tuột câu như một tiếng nấc
Âm thầm vỡ trong tôi, âm thầm vỡ cuối nguồn
Tỏa mát xuống cơn đau tôi là tóc mẹ bến mòn đứng đợi
Một cây ngô cuối vụ khô gầy
Suốt đời buồn trong tiếng lá reo.

Những chiều xa quê tôi mong dòng sông dâng lên ngang trời cho tôi được nhìn thấy
Cho đôi mắt nhớ thương của tôi như hai hốc đất ven bờ, nơi những chú bống đến làm tổ được giàn dụa nước mưa sông.

Sông Đáy ơi! chiều nay tôi trở lại
Những cánh buồm cổ tích đã bay xa về một niềm tức tưởi
Em đã mang đôi môi màu dâu chín sang đò một ngày sông vắng nước
Tôi chi gặp những bẹ ngô trắng trên bãi
Tôi nhớ áo em tuột rơi trên bến kín một trăng xưa.

Sông Đáy ơi, sông Đáy ơi … chiều nay tôi trở lại
Mẹ tôi đã già như cát bên bờ
Ôi mùi cát khô, mùi tóc mẹ tôi
Tôi quỳ xuống vốc cát ấp vào mặt
Tôi khóc.
Cát từ mặt tôi chảy xuống dòng dòng.

(Sông Đáy, 1991)

Những ngôi sao

Ta không thể nuôi nhau bằng những ánh sao trời
Anh nói vậy xin em đừng khóc
Những ngọn tóc em đang đổ xuống ngực anh
Như những rễ cây bò buồn trong sỏi đá

Đêm nay là đêm thứ bao nhiêu rồi ta chẳng còn biết nữa
Ta ôm nhau ngồi thở trước sao trời
Những ngôi sao tuyệt vời nhưng anh không tới được
Chẳng bao giờ anh hái được cho em

Anh đã gọi em về, không nỡ để em đi
Em non bấy đau trong từng sợ hãi
Em tựa vào anh, anh tựa vào cay đắng
Trái đất tựa vào những tinh tú thẳm xa

Đêm hoang sơ chỉ có đôi ta
Không cơm áo cửa nhà ngồi ôm nhau run rẩy
Ta sẽ bắt đầu điều gì khi bình minh thức dậy
Đi về phía biển khơi hay trở lại rừng

Trái đất đang ở đâu đêm nay một triệu năm về trước
Hay của triệu năm sau gió bụi, mây vàng
Và ta nữa khổ đau cùng hạnh phúc
Ta là hai kẻ cuối cùng hay hai kẻ đầu tiên

Đêm nay là đêm thứ bao nhiêu rồi ta chẳng còn biết nữa
Ta như hai đứa trẻ non mềm vừa mới sinh ra
Với hơi thở của người vừa ốm dậy
Ta ôm nhau ngước mắt gọi sao trời.

(1991)

Thư gửi mẹ

Thưa mẹ!
Con về với mẹ đây
Những ngọn gió thổi qua vườn cuối hạ
Lá xôn xao những cánh thư thầm

Chiến tranh đã tắt cuối con đường
Cau vẫn rụng vào những chiều thương nhớ
Bầy sẻ nâu đã bao mùa sinh nở
Con đã về, mẹ có thấy con không

Cỏ đã lên mầm trên những hố bom
Ôi Tổ quốc lại một lần đứng dậy
Gió thổi suốt bốn nghìn năm và mẹ
Nước mắt đầy trên những vết nhăn

Con đã về với mẹ, chiều nay
Mà mẹ không nhìn thấy
Con mèo thay con thức cùng với mẹ
Lặng im theo bóng mẹ lưng còng

Chiến tranh qua rồi và mãi mãi con tin
Con ngủ quên dưới cánh rừng lá bạc
Khi gió thổi là con tỉnh giấc
Theo đường gió con về ngắm mẹ sau lưng

Viên bi tròn vẫn lăn mãi qua sân
Cần câu cũ buông vào từng kỷ niệm
Cánh diều giấy trẻ con làng lại thả
Tiếng sáo trăng tìm đến ngõ nhà mình

Con đã về rón rén bước chân
Như thuở nhỏ để oà trong nức nở
Con đã về mẹ bớt ho mẹ nhé
Bông hoa đèn lại nở sáng trong đêm

Có tiếng gà gọi mẹ góc vườn xa
Con vẫn thế hò reo chùm khế ngọt
Cau lại trổ mẹ ơi cau sẽ bổ
Trong cơn mê tiếng trẻ nói vang nhà

Chiến tranh qua rồi và mãi mãi con tin
Con không chết, con chỉ không lớn nữa
Và con sống suốt đời mười tám tuổi
Như buổi chiều chào mẹ con đi

Con đã vào đến bếp nhà ta
Ngồi bên mẹ xoè tay hơ trước lửa
Niêu tép mẹ kho suốt đời không thể nguội
Cơm đang cười mẹ có thấy con không

Đũa vẫn so thừa cả những bữa cơm đông
Cánh cửa cũ chần chừ đêm gió lạ
Mẹ ơi mẹ, mẹ đừng ngồi khuya quá
Mẹ đừng ngồi vấn tóc mãi trong đêm

Những quả khế vàng rụng kín cả mùa thu
Mẹ thêu áo buổi chiều ra quét ngõ
Chim khách kêu rung từng chân tóc mẹ
Con đã về mẹ có bớt ho đêm

Con đã về trong tiếng sấm tháng Tư
Hoa gạo đỏ con cười trong tiếng gió
Con đã về trong mùa gặt hái
Cơm mới thơm như con đứng cười thầm

Con đã về lửa tí tách trong rơm
Soi mặt mẹ tự hào và thương nhớ
Con đã về khi làng vui đón Tết
Hoa đào xoè những chúm môi thơm

Chiến tranh qua rồi và mãi mãi mẹ ơi
Đồng đội con trở về với thư con viết dở
Ôi lá thư chỉ một câu gọi mẹ
Là lá thư dài nhất ở trên đời.

Những người đàn bà gánh nước sông

Những ngón chân xương xẩu, móng dài và đen tõe ra như móng chân gà mái
Đã năm năm, mười lăm năm, ba mươi năm và nửa đời tôi thấy
Những người đàn bà xuống gánh nước sông

Những bối tóc vỡ xối xả trên lưng áo mềm và ướt
Một bàn tay họ bám vào đầu đòn gánh bé bỏng chơi vơi
Bàn tay kia bám vào mây trắng

Sông gục mặt vào bờ đất lần đi
Những người đàn ông mang cần câu và cơn mơ biển ra khỏi nhà lặng lẽ
Những con cá thiêng quay mặt khóc
Những chiếc phao ngô chết nổi
Những người đàn ông giận dữ, buồn bã và bỏ đi

Đã năm năm, mười lăm năm, ba mươi lăm và nửa đời tôi thấy
Sau những người đàn bà gánh nước sông là lũ trẻ cởi truồng
Chạy theo mẹ và lớn lên
Con gái lại đặt đòn gánh lên vai và xuống bến
Con trai lại vác cần câu và cơn mơ biển ra khỏi nhà lặng lẽ
Và cá thiêng lại quay mặt khóc
Trước những lưỡi câu ngơ ngác lộ mồi.

(1992)

Âm nhạc

Những chiếc kèn bụi bặm và méo mó là của con
Những chiếc trống da mặt đã bơ phờ là của con
Những chiếc nhị còng lưng từ năm một tuổi là của con
Tất cả dâng lên thẳm xa, mê đắm
Mẹ ơi, con nhìn thấy bà nội con sau khói mỉm cười

Cỗ xe tang trôi mãi vào cơn mê
Những con rồng gỗ vảy vàng bay lên trong tiếng kèn, tiếng trống
Con nhón gót, cỏ may biền biệt trắng
Có ai khẽ khàng bế mãi con lên

Con muốn lẩn vào khăn áo đám ma quê
Con muốn đắp lên cơn ho của con tàn hương thơm và ấm
Con nhìn thấy bà nội mặc áo tơ tằm ngồi giữa ngàn ngọn nến
Bà rót một bình nước mưa trong để đợi con về

Chiếc xe tang rực rỡ - cái đồ chơi của con
Con đang mê mải chơi, mẹ có nghe thấy không, con đang cười khúc khích
Nỗi cô đơn và con là hai đứa trẻ chán mọi trò dụ dỗ
Chúng đuổi nhau dưới vòm cong của cỗ xe tang
Chúng con bay theo những lá cờ đuôi nheo và những lá phướn
Về gò đất cuối làng ta trong tiếng hát cầu hôn
Nơi con sẽ mặc áo lụa vàng ngủ trên một lá trầu cay thơm ngát
Nhưng nơi ấy chẳng bao giờ mẹ rửa mặt được cho con

Con yêu những chiếc kèn, những chiếc trống và những chiếc nhị kia thổn thức
Tất cả cũng yêu con buồn bã, lo âu
Giai điệu cuối cùng của tình yêu này ngân lên và khẽ khàng đặt con vào mặt đất
Rồi dắt con theo con đường hoa cỏ may nở trắng
Trở về nhà mẹ rửa mặt cho con.

(Cuối đông, 1991)

Với em

Em ơi! Anh đã trở về
Chim ri gọi bạn chân đê cuối chiều
Mây trời chín một màu rêu
Cánh chim khoả gió chia đều mênh mông
Anh về một phía bờ sông
Lòng đầy thương nhớ mà không gọi đò

Tóc em đã sớm màu tro
Vầng trăng sớm khuyết, cơn ho sớm già
Mỗi canh vỡ mấy tiếng gà
Cơn mơ dù thấy vẫn là hư không
Sớm xuân lẫn với chiều đông
Em mang phận gái qua đồng cỏ may
Anh về khói súng còn cay
Cánh rừng bom cháy tàn bay đến giờ

Em ơi! Anh đã trở về
Cỏ xưa cất giữ lời thề thuở xưa
Anh về gọi dưới cơn mưa
Tên em từ thuở tóc vừa ngang lưng
Hoa bìm cuối giậu rưng rưng
Ai mang hương bưởi ngập ngừng đi xa
Bàn tay vắng tóc vỡ oà
Bàn chân vắng lối dấu nhòa thời gian
Anh về và gió mang mang
Thổi từ bờ sớm, thổi sang bến chiều
Tình anh như một cánh diều
Bay lên với cả những điều khổ đau
Anh về hoá một mùa cau
Môi em thắm lại trên màu cách xa
Một ngày có nhớ tình ta
Hãy như núi nhớ mây xa cuối trời

Em ơi! Mai có ru hời
Đừng ru ngược lại cái thời chiến tranh
Hãy ru về cỏ xanh xanh
Ru mùa xuân với muôn nhành chồi tơ
Ru cười trong mỗi cơn mơ
Ru đò vui khách đôi bờ sông quê
Ru cò về trắng chân đê
Ru người với những lời thề trăm năm

Em ơi! Anh đã trở về
Trăng thanh chảy mát bốn bề đêm thanh
Nếu em còn có yêu anh
Xin yêu người ấy để thành lứa đôi
Lòng anh hoá đóa mây trời
Bay trong tiếng hát con người thương nhau.

Khúc tưởng niệm số 1

Đâu rồi?
Ngữ ơi, Thức ơi,
Nghĩa, Tân, Sơn và Thập và Nghiệp
Người thích đánh khăng, người hay chơi đáo
Người ham phất diều, người mê bóng đá
Các anh ơi giờ này nơi đâu

Có ngọn gió rất rộng, rất sâu
Như cơn mơ thì thầm vọng lại
- Tất cả, tất cả giờ đây đang ngủ
Đang ngủ yên, đang ngủ ở chân trời

Các anh đi từ một dốc đê làng
Mẹ đưa tiễn chân trời lau nước mắt
Máu mẹ chảy về nơi đang mất máu
Chớp bom thù và bóng các anh đi

Rồi người ngã trong cơn sốt rét
Người hi sinh trong lúc vượt qua cầu
Người gọi mẹ khi lao vào đồn giặc
Người nhẹ nhàng lắng xuống một dòng sông

Đâu rồi?
Duyên ơi, Lan ơi
Dịu, Mây, Vang và Tần và Nguyệt
Người thích hát chèo người mê quan họ
Người khóc Thuý Kiều, người thương kiếp Trương Chi
Các chị ơi giờ này ở nơi đâu

Có ngọn gió rất đậm, rất sâu
Như trăng thu nồng nàn tỏa mãi:
- Tất cả, tất cả giờ đây đang ngủ
Đang ngủ yên, đang ngủ ở chân trời

Các chị đi từ bến sông quê
Mẹ đưa tiễn khóc thầm trong sóng vỡ
Mẹ đưa con gái mình qua sông ngày không pháo cưới
Tiếng bom rền đau nhánh lá nguỵ trang

Rồi người ngã máu thấm vào gạo trắng
Người hy sinh ngồi tựa vách kho hầm
Người lặng lẽ nằm nghiêng trong võng bạt
Mái tóc thề gửi lại rừng xanh

Mãi mãi về sau dù trên mặt đất này
Không súng đạn
Không buồn đau quá khứ
Gió vẫn thổi
Và trăng vẫn sáng
Lời thì thầm điệp khúc thẳm sâu:
- Tất cả, tất cả giờ đây đang ngủ
Đang ngủ yên, đang ngủ ở chân trời.

(Sài Gòn, 1981)

Đôi bờ

"Lý con sáo" đưa tôi qua sông Hậu
Để con phà trên sóng đi nghiêng
Trời bên ấy như em nâng vạt áo
Đừng khóc mà, đừng khóc, gió lo âu.

Bao dìu dặt Tây Đô giờ vắng lặng
Chỉ bến bờ em đứng cứ nhoài theo
Không phải sóng đẩy chúng mình xa cách
Bởi vì sông đã thế có hai bờ

Anh lênh đênh, nhưng anh không trôi nổi
Không thể để đôi bờ xói lở về nhau
Anh không thể buộc đò vào hai bến
Nên suốt đời góa bụa bến bên em.

Bây giờ đang cuối mùa đông

Bây giờ đang cuối mùa đông
Làng bao cô gái lấy chồng đi xa
Chút chiều hoe nắng ngõ nhà
Tôi đi, tôi đứng để mà vu vơ.

Bây giờ lấm tấm lộc mơ
Lưa thưa lộc khế, lơ thơ lộc đào
Tình tôi có chút lộc nào
Nảy xanh qua tiếng thét gào bão mưa.

Bây giờ cải đã thành dưa
Làng bao cô gái cũng vừa lớn lên
Ra đường gặp tiếng xưng em
Đêm về tôi với ngọn đèn nhìn nhau.

Thế rồi ngày tháng qua mau
Cho con tằm nhả tơ màu nắng sông
Thế rồi lại đến cuối đông
Làng bao cô gái lấy chồng, còn tôi...

(Cuối đông 1983)

Chiếc gương

Không thể tìm lại trong chiếc gương cũ gương mặt xưa của mình
Mọi chiếc gương không mang ký ức.
Một người đàn bà khác xấu xí và kỳ dị
giờ nhảy múa trên gương mặt nàng.

Không mang theo ký ức, những chiếc gương
luôn chứa đầy hiện tại chân thực nhưng ác độc và đau đớn
và gương mặt xấu xí, kỳ dị không ngừng nhảy múa,
không ngừng nhạo báng quá khứ của mình.

Nàng đập vỡ chiếc gương thành trăm mảnh trong cơn thù hận
Vẫn không tìm lại được dù một mẩu quá khứ
Và một trăm người đàn bà xấu xí và kỳ dị được sinh ra
Với trái tim giá băng trong bóng đêm nhảy múa.

Rồi một đêm nàng thức dậy lặng im ngắm nhìn hiện tại của mình
Thấy người đàn bà kỳ dị và xấu xí trong gương ngừng nhảy múa
Sự thù hận trong nàng tan biến
Người đàn bà độc ác trong gương giờ nức nở nhìn nàng.

Từng bước và từng bước, nàng đến gần người đàn bà xấu xí và giá lạnh
Môi nàng thốt lên tiếng của yêu thương
Ngay lúc đó nàng nhận ra trên gương mặt người đàn bà kỳ dị
Gương mặt xưa của mình lộng lẫy hiện ra.

Mùa hè trên vạt cỏ

Bây giờ tôi lại đến đây
Dưới vòm cây cũ rụng đầy tiếng ve
Ngồi trên vạt cỏ lắng nghe
Bàn chân thuở ấy vọng về hè ơi

Nhớ thời phượng cháy trong tôi
Tiếng ve nhiều quá rối bời tóc em
Nhớ thời hè chẳng lặng êm
Cả trên đôi cánh chuồn mềm gió trưa.

Nhớ thời trong buổi tiễn đưa
Tiếng bom lẫn tiếng sấm mưa cuối ngày
Từ trên vạt cỏ xanh này
Nụ hôn cùng với vết giày đi xa.

Bao mùa hè đã trôi qua
Đời ve lột xác để mà gọi nhau
Có gì như một nỗi đau
Cứa trên lá cỏ gãy nhàu trưa nay.

Bây giờ tôi lại đến đây
Đi tìm em của những ngày chiến tranh
Tìm trên vạt cỏ xanh xanh
Có dăm vỏ lạc yên lành nằm mơ

Bao người lại đến bây giờ
Để ngồi lên cỏ sững sờ mê say
Em ơi mỗi cuộc đời này
Nụ hôn cùng với vết giày mãi in.

(1985)

Ngoại ơi!

Con về thăm ngoại, ngoại ơi
Làng xưa chiều vắng nắng trong mưa.
Con đò gạt sóng về bến lở
Lưa thưa tu hú gọi cuối mùa.

Con tuổi hai lăm nỗi nhớ lên mười
Đâu bóng ngoại chiều mưa xuống bến
Gọi đò tiếng ngoại giục sang bên
Ngoại lọm cọm thăm con
Cái mối buộc khăn vuông giấu bao thứ lạ
Con mở ra vui suốt tuổi thơ mình.
Chiều nay con về mưa thưa mái tóc
Năm tháng xa quê đêm mơ tiếng ngoại
Tất tưởi tìm con trong ráng trời mỡ gà
Chiều nay
Ngoại không còn nữa ngồi bộc cửa
Nhổ sợi tóc xanh cuối cùng sót lại
Thắt thành chiếc thòng lọng
Cho con buộc cành tre đi bắt chuồn chuồn.
Mưa chiều nay như hoa cau rơi
Con đứng khóc trước sân nhà
Thương đời ngoại
Mấy gốc cau và một giàn trầu quế
Chân ngoại vui với Chợ Tía, Chợ Đình
Đêm về
Ngoại thắp đèn dầu để đếm tiền xu
Mắt ngoại mờ đếm lần nào cũng lẫn
Suốt đêm ấy ngoại nằm không ngủ được
Thương người mua đã trả tiền thừa

Chiều nay con về sao ngoại chẳng chờ con
Tay ngoại giấu sau lưng còng trái ổi
Bọc cau ngoại phơi vẫn treo trên gác bếp
Ngoại lo ngày con về không đúng vụ cau tươi
Ngoại ơi!
Suốt đời ngoại ở với làng
Nhưng máu xương người gửi nhiều miền đất nước
Bao cháu con đi đánh giặc không về
Đời ngoại như đời cau mọc thẳng
Chỉ sinh ra trái phúc cho người.

Mưa gần sáng

Hơi lạnh cơn mưa gần sáng
Con rắn nước trườn qua tôi
Giấc mơ còn đọng lại
Trên chiếc lá ký ức
Trong khu vườn thời gian

Nhớ mãi giấc mơ xa xôi
Những ngày mẹ còn sống
Tuổi thơ hoang hoang cánh đồng
Cậu bé đứng im lặng
Thời gian cũng ngừng trôi

Bông cúc vạn thọ lay nhẹ
Nghĩa địa vọng giọng người xưa
Mẹ lau nước mắt cho con
Trên biên giới mùa thu mây trắng

Có một đứa trẻ vừa gọi mẹ vừa lớn
Chợt già đi trong những cúc thẫm chiều.

Tháng mười

Những ngọn khói trẻ chăn trâu đốt rạ trên cánh đồng sau vụ gặt
Thở vào ta hương vị tháng mười
Sau mỗi gốc rạ khô tiếng gió ngân lên thổi qua những bẹ lá tướp
Ta nghe có người nấp sau ở đó gọi ta, và ta đi, ta đi…

Ta đi qua tháng mười, ta đi qua tiếng gọi buổi chiều của mẹ
Mây trời vun lên những đống rơm khô
Dấu chân ta xóa dấu chân chú bê vàng lạc mẹ và dấu chân chú bê vàng xóa dấu chân ta
Khi bóng đêm vụt ra đứng chặn trước mặt ta, ta vội quay lại tìm dấu chân mình
Òa khóc.
Ta tin có một mụ phù thủy đã biến ta thành một chú bê

Giờ chẳng còn tháng Mười xưa, chẳng còn ngọn khói xưa, chẳng còn…
Ta đợi mãi đợi mãi một mụ phù thủy
Từ tháng Mười một bay về để biến ta thành chú bê xưa.

(Tháng mười xa quê, năm 1991)

Làng quê

Đêm nay là đêm thứ bao nhiêu
Chúng tôi chẳng còn nhớ nữa
Chúng tôi nghỉ ven đường ra mặt trận
Tiếng dế kêu trong cỏ bơ phờ
Cuối trời dong lên một mảnh trăng đầu tháng
Và bắt đầu tiếng gió thổi tìm cây

Và bắt đầu chúng tôi nhớ làng quê
Con đường nhỏ chạy mòn cùng kỷ niệm
Tiếng chó thức vọng về từ ngõ vắng
Bông hoa đèn khe khẽ nở trong mơ

Làng quê ơi
Chúng tôi đã sinh ra
Sau những cơn đau của mẹ
Chúng tôi khóc chào đời
Và mặt trời đến đón
Hoa nắng xòe trước cửa mẹ đi ra

Chúng tôi lớn ào lên như ngọn gió
Như con sông chảy qua làng mùa mưa
Mặt trời đến với chúng tôi
Mưa gió đến với chúng tôi
Người lớn đến với chúng tôi
Và tất cả
Chúng tôi hét vang lên vì hạnh phúc
Chiếc vành nón lăn tưởng chạm đến chân trời

Chúng tôi lớn lên chẳng cần gấm vóc
Dăm quả cà đủ một bữa cơm ngon
Nhưng chúng tôi suốt đời cần mặt đất
Cần mặt trời cả lúc trong mơ
Mặt đất của chúng tôi ai nào giữ được
Chúng tôi đuổi nhau ngang dọc cánh đồng
Mùa gặt mới chim gáy về gại ổ
Tiếng mùa màng lũ trẻ rập rình nghe
Chúng tôi chạy tháng Mười thơm gốc rạ
Và hát vang khúc hát gọi mặt trời

Chúng tôi nằm trên lưng trâu mơ ngủ
Sông rì rào hát dưới chân đê
Bụi tầm xuân chim sẻ đồng xây tổ
Cỏ may như chỉ đợi khách qua đường
Sông xanh quá và chúng tôi trẻ quá
Những cánh buồm mơ mộng bay lên

Chúng tôi ùa xuống sông những mùa hè nóng bỏng
Sông run người ôm lấy trẻ con
Con sông quê dịu dàng, dữ dội
Tu hú sang sông trên những chuyến đò
Cây đa cổ vặn mình bám vào đất cũ
Phù sa hồng lấm tấm chân chim
Chúng tôi hét hò dội đôi bờ sóng vỗ
Con hến nằm mép sóng lắng nghe
Chúng tôi té lên trời nước mát
Thay lời sông hát gọi mặt trời

Làng quê trong tôi đêm nay trăn trở
Kỷ niệm mang tiếng chim đất nung thổi mãi không ngừng
Làng lại thức đêm đêm đèn hạt đỗ
Làng nằm nghiêng về phía chúng tôi đi

Sau phút nghỉ ven đường chúng tôi lại hành quân
Mặt trời mọc đầu hàng quân
Mặt trời lặn cuối hàng quân
Chúng tôi nhớ mặt trời như nhớ mẹ
Tháng Tư ơi, hoa gạo cháy ngang trời
Chim sáo bên sông bay về dự hội
Hoa lan thơm tôn kính cuối sân chùa
Chúng tôi nhớ nao lòng mùa hạ
Tiếng ve nào trong túi kêu ran
Bình đổ dế nằm chờ bên vệ cỏ
Chiếc cần câu gác bếp bóng đen rồi
Chúng tôi xa làng
Chúng tôi đi đánh giặc
Cổng ngõ tre vẫn đợi chúng tôi về
Chúng tôi không còn là trẻ con
Chúng tôi vụt thành người lính
Khi một vùng trời Tổ quốc súng gầm lên
Chúng tôi khoác ba lô và chào mẹ
Nắng gắt gao tháng Tám trên đồng
Gạo âm ấm trong bao màu cỏ úa...
Chúng tôi đi đến mọi miền có giặc
Bóng mẹ trùm lồng lộng bóng làng quê.

Mệnh lệnh

Khi mẹ vun lá khô nhóm bếp
Là lúc mẹ nhớ con nhiều nhất trong ngày
Chiều nay con không về buộc trâu đầu ngõ
Tiếng cọ sừng lác đác hoàng hôn

Chiều nay mẹ ngồi vun mãi lá bưởi khô
Lá bưởi đắng khói làm cay mắt mẹ
Mẹ im lặng tiếng cơm sôi lật đật
Thạch sùng kêu một khoảng tối trong nhà

Chiều nay lòng mẹ đầy thương nhớ
Những đứa con đi đánh giặc xa nhà
Chiều nay con không về kéo nước trong cho mẹ
Một vùng trời đạn nổ con đi

Chiều nay mẹ trong vườn cui cúi
Tiếng ve kêu rỗng vỏ cây khô
Lá trầu xanh như một vuông khăn nhỏ
Cho bàn tay mẹ ấm mấy phần đêm
Chợt có tiếng cau già rụng xuống
Mẹ giật mình đứng thở trước lo toan
Cau cuối vụ đỏ mắt người không ngủ
Chim sẻ nâu tha rác suốt mùa hè
Con lớn lên, con mười tám tuổi
Mười tám năm mẹ thức nghe con
Chiều đầy quá mà nhà mình vơi vắng
Thay con hát nghêu ngao là tiếng gió qua vườn
Ôi mảnh vườn nhỏ nhoi của mẹ
Đã nuôi con qua năm tháng cấy trồng

Bàn tay mẹ chiều nào men bờ giậu
Hoa cải rơi không thể cầm lòng
Chuồn chuồn bay chiều nay nhiều đến thế
Cánh chập chờn trên ngọn khoai lang
Trời phía biển vỡ ra từng đợt sấm
Tiếng gà kêu lọc cọc bước lên chuồng
Mẹ dừng lại có cơn ho run rẩy
Vầng trán người căng ở phía con đi
Hương ngải cứu con thương vầng trán mẹ
Cả một đời xa cách lặn vào trong

Chiều nay con không về thắp đèn giúp mẹ
Tiếng muỗi kêu làm rối những đêm dài
Căn nhà nhỏ chỉ nghe mẹ thở
Tiếng quạt tre đập muỗi mau, thưa
Tiếng mọt kêu cột nhà như thách thức
Mẹ ngồi nghe gió đổ sau vườn
Mẹ nhẩm tính ngày con trở lại
Thuở con đi đánh giặc với trai làng
Mẹ rờ rẫm lên từng trang sách cũ
Con ở nhà thường đọc dưới đèn khuya
Mẹ gìn giữ những gì nhỏ nhất
Dăm hòn bi mấy cái lưỡi câu cùn
Chiếc diều rách phủ đầy bồ hóng
Đôi áo sờn để lại lúc con đi
Mẹ giấu kỹ trong chiếc hòm gỗ mộc
Sáng sáng hè mẹ lại đem phơi
Mẹ nhẩm hát những câu ca ru trẻ
Vườn nhà ta hoa bí lại hoe vàng

Thôi mẹ đừng đi nữa mẹ ơi
Ngõ nhà ngắn nhưng lại dài thương nhớ
Mảnh sân vuông mấy phía chúng con đi
Chúng con đi trong màu xanh áo lính
Thương những cánh đồng bão sớm lúa đang non
Thương mẹ lội trong mưa chiều mờ đục
Tiếng ếch kêu mọng nước ao đầm
Giờ con đi trong vùng trời súng nổ
Vẫn còn nghe tiếng mẹ bẻ cành khô
Tiếng mẹ vấp bước chân qua cửa bếp
Tiếng mẹ ho tiếng lá bưởi cay sè

Mẹ ơi mẹ,
Mẹ đừng đi nhiều nữa
Có lẽ nào trời lại đổ cơn mưa
Mẹ hãy vào nhà, mẹ ngồi lên bậc cửa
Mở gói trầu heo héo mẹ ăn
Suốt ao làng bắt đầu vang tiếng cuốc
Con cuốc gầy kêu vỡ cả năm canh
Mẹ vào nhà, mẹ ngồi lên bậc cửa
Cho mặt trời đang lặn được bình yên
Cho buổi chiều, buổi chiều xuống nhẹ
Trên lá nhọ nồi mọc ở cầu ao
Cho khói bếp lại mơ màng tỏa ấm
Lúa đồng làng đang hát với hơi mưa

Mẹ vào nhà, mẹ ngồi lên bậc cửa
Cho chúng con đi đủ đầy đồng đội
Giấc ngủ rừng xanh mướt lúa đồng ta
Những cánh cò bay ra từ tà áo mẹ
Vỗ bồng bềnh thay nhịp võng rừng đêm
Mẹ hãy vào nhà, mẹ ngồi lên bậc cửa
Mẹ búi lại tóc mình thành mệnh lệnh hành quân.

Cánh rừng bất tử

Chúng tôi nằm trong hầm
Lặng im như viên đạn đã lên nòng
Thương mặt trời đang lên nặng trĩu
Trong tiếng máy bay thù rền rĩ
Bức bối bầu trời một cơn đau bụng

Hôm nay đã sang ngày thứ năm
Giặc đổ quân xuống khoảng rừng trước mặt
Để tấn công hòng chiếm điểm cao này
Nơi chúng tôi đang vùi mình trong bụi đất
Bằng mọi giá không thể nào để mất
Dẫu nơi này không còn một bóng cây
Dẫu ngày mai chúng tôi không còn ai
gọi nhau được nữa
Chỉ lao xao gió chạy qua đồi

Chúng tôi trải qua bao trận bom B.52
Như những cơn bão khô bằng lửa
Cả mặt đất rộp phồng, nhức nhối
Em ơi em làm sao anh kiếm được tiếng chim rừng
Ôi cánh chim giờ bay đi xa ngái
Có khoảng rừng nào êm ả được đâu
Cái hốc đá chúng tôi đến muộn
Để suốt đời ân hận với loài chim
Cái hốc đá chim về làm tổ
Những quả trứng tròn trong ổ lá nâu nâu
Cả cánh rừng bây giờ như thất vọng
Cả cánh rừng đợi tiếng chim non

Chúng tôi biết làm thế nào cho cây lá mọc lên
Giặc vẫn đổ quân mỗi ngày bao lượt
Bao lượt bom dội xuống
Bao lượt giặc tràn lên
Chúng tôi chẳng còn nhớ nữa
Chúng tôi chỉ nhớ rằng
Giặc không sao chiếm được
Điểm cao này đất đai của tổ tiên
Máu thịt của tổ tiên
Chúng tôi chỉ nhớ rằng
Sau trận đánh
Tiếng điểm số hàng quân
Lặng lẽ ngắn dần
Chúng tôi chỉ nhớ rằng
Sau trận đánh
Mặt đất với đi bầy quỷ mấy trăm tên
Chúng tôi chỉ nhớ rằng sau trận đánh
Có cánh chim nhớ tổ bay về...

Ôi cánh chim bé bỏng của rừng xanh
Sao cứ liệng trên trời cao mãi thế
Hãy sà xuống đi
Mặt đất của chim đây
Dẫu hốc đá chẳng còn
Dẫu những quả trứng con chẳng còn
Chúng tôi sẽ cởi áo lính ra quây thành chiếc tổ
Mùa hoa pơ lang, mùa đẻ trứng, chim về
Cánh chim mỏng như một tàn lá cháy
Cứ chập chờn trước mặt chúng tôi
Chúng tôi ngửa mặt lên trời như thuở sinh ra đã thế
Trong tiếng chim kêu khản đặc nhớ rừng

Chúng tôi truyền nhau đến bi-đông nước cuối cùng
Tưới lên mầm cỏ nhoi nhoi trên đất
Nhưng chim ơi, cỏ làm sao mọc kịp
Tiếng chim vẫn gọi rừng xanh
Như tiếng đồng đội tôi bị thương gọi nước
Những lưỡi dao ngang dọc cắt lòng

Đồng đội tôi bỗng vụt lên mặt đất
Chúng tôi đứng bên nhau theo dáng cây rừng
Chúng tôi bỏ mũ ra
Chúng tôi giật băng trên đầu ra
Tóc chúng tôi một màu vàng đất cháy
Tóc chúng tôi quằn đi vì lửa táp
Tóc chúng tôi bết máu

Gió, gió ơi!
Từ bốn phương trời
Hãy thổi đến quả đồi khô khét cháy
Hãy thổi mạnh cuộn lên như lốc xoáy
Cho tóc chúng tôi bay như thể lá rừng
Chúng tôi vươn những cánh tay - những cành cây tươi mát
Ngón tay xòe như búp trở mùa xuân
Đồng đội tôi hóa loài cây khỏe nhất
Cứ xanh tươi qua lửa đạn ngày ngày
Một loài cây ở đâu cũng sống
Một loài cây hút nhựa của yêu thương
Chúng tôi hóa một loài cây bất tử
Cho cánh chim mãi mãi còn rừng.

Những hạt cây

Có hai người trở về
Ngồi dưới tán cây đầu đông
Gió đang xếp lại từng phiến lá
Một người đi xa xếp đồ đạc của mình

Họ là những hạt cây thẫm đỏ
Tách ra từ chùm quả Thiên đường
Người gieo họ xuống cánh đồng nhân tính
Lời mọc lên tốt tươi trong ánh sáng vô bờ

Khi con mười tám tuổi, mẹ nói:
- Bền vững hơn vàng là kim cương
Khi con năm mươi tuổi, mẹ nói:
- Bền vững hơn kim cương là hạt cây

Dưới tán cây chiều nay hai người im lặng
Những hạt cây xếp bên nhau chuẩn bị khai mùa
Và bầy chim mỏ ngà từ trời xanh đậu xuống
Tán cây vàng
Nhặt họ
Bay đi.

Câu hỏi trước dòng sông

Em trở về bến cũ chiều nay

Ngô quá tuổi giấu buồn trong bẹ lá

Bầy sáo ngà thuở ấy có còn bay

Có còn nhớ ngày chị đi tái giá

 

Chị tái giá sau mười năm chờ đợi

Một nửa giường tiếng mọt đục u mê

Chị tái giá sau mười năm khóc vụng

Trong cơn mơ tiếng trẻ gọi vang nhà

 

Em tiễn chị chân vùi trong bến nước

Chị lên đò bóng đắm đáy sông sâu

Chị tái giá nên lòng sông thắt lại

Đỡ mênh mang cho chị bớt lâu đò

 

Về bên ấy tóc chị bay biền biệt

Cỏ may già khâu áo dọc hoàng hôn

Sóng vẫn vỗ hai mạn đò nức nở

Mây vẫn bay tan tác ở lưng trời

 

Em trở lại chiều nay trên bến cũ

Hỏi sông sâu một câu hỏi sóng òa

Quê chồng mới mà sao cây chậm quả

Sông vội vàng tránh mặt chảy về xa.

Với những tác phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân và giá trị nhân văn sâu sắc, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đã khẳng định vị trí của mình trong nền văn học Việt Nam. Thơ ca của ông vừa độc đáo, vừa giàu tính triết lý và mang đậm hơi thở của thời đại. Độc giả, khi đắm mình vào từng trang thơ của Nguyễn Quang Thiều, không chỉ tìm thấy những cảm xúc mãnh liệt, mà còn có bao suy ngẫm tinh tế về cuộc sống và con người

Đừng quên cập nhật liên tục những bài viết mới nhất, hấp dẫn nhất tại voh.com.vn - Sống đẹp.