Vào những ngày hè, nhà nhà thường hái một nắm lá sương sâm để làm thành một món ăn giải khát vô cùng quen thuộc, đó là thạch sương sâm. Có lẽ chúng ta biết đến công dụng giải khát, làm mát cơ thể của sương sâm mà quên mất rằng nó còn là một vị thuốc chữa bệnh.
1. Sương sâm là gì?
Sương sâm (hay còn gọi là sương sâm trơn, dây xanh leo, dây xanh ba nhị, xanh tam, sâm sâm...) có tên khoa học là Tiliacora triandra, là một loài thực vật có hoa có nguồn gốc bản địa tại Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.
Sương sâm là loài dây leo, thân có lông mịn hoặc không có lông. Lá màu lục đậm. Cụm hoa mọc ở nách lá hay ở thân già, có lông mịn, hoa màu trắng. Quả hạch đỏ. Mùa hoa sương sâm thường bắt đầu từ tháng 12 đến tháng 6 năm sau.
Tại Việt Nam, sương sâm có 2 loại là sương sâm lá láng (lá sương sâm trơn,nhẵn, không có lông) và sương sâm lông (lá và dây có lông tơ mịn). Lá và dây của sương sâm đều có thể sử dụng làm thạch, tuy nhiên, với loại cây sương sâm có hình tim chỉ thu lá cây. Khi hái, nên chọn những lá có màu xanh lục đậm bởi chúng sẽ có nhiều dược tính hơn lá non.
Bên cạnh đó, một số nơi còn còn sử dụng sương sâm để làm thuốc, bộ phận thường dùng là rễ, lá, thân. Sương sâm có thể thu hái quanh năm. Sau khi thu hái sương sâm, bạn mang rửa sạch phơi khô và dùng dần.
2. Sương sâm có tác dụng gì với sức khỏe?
Theo Đông y sương sâm có tác dụng thanh nhiệt, nhuận tràng, tiêu độc, chữa táo bón, kiết lỵ và nóng nhiệt. Bên cạnh đó, người dân còn sử dụng sương sâm trong việc hỗ trợ chữa các bệnh lý liên quan đến, huyết áp cao do tăng cholesterol hoặc bệnh dạ dày, tiểu đường....
Trong y học hiện đại, sương sâm được đánh giá là loại cây giàu dưỡng chất bao gồm chất xơ, sắt, canxi, vitamin A, vitamin C, cùng nhiều hợp chất như questek steroid, ancaloit… Do đó, khi ăn sương sâm có thể giúp mang đến rất nhiều tác dụng tốt sức khỏe.
Xét theo cả khía cạnh Đông y và y học hiện đại cho thấy, ăn sương sâm có thể giúp bạn nhận về những lợi ích sau đây:
2.1 Hỗ trợ chứng tiểu khó
Đông y cho rằng, sương sâm rất tốt cho hệ bài tiết, đặc biệt là thận. Do đó, nếu bạn bị nóng trong người gây khó tiểu, bạn có thể hái lá sương sâm là thạch để dùng. Ăn thạch sương sâm đã ướp lạnh với nước đường ngày 2 lần, mỗi lần 2 chén để cải thiện chứng khó tiểu.
2.2 Chữa khó tiêu, đau bụng, táo bón
Một trong những tác dụng của sương sâm là giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Ngoài ra, nếu bạn bị táo bón, rối loạn tiêu hóa, khó tiêu, cũng có thể dùng thạch sương sâm để giảm nhẹ triệu chứng.
2.3 Hỗ trợ điều trị cao huyết áp
Mỡ trong máu chính là một trong những nguyên nhân khiến lòng máu bị thu hẹp, làm tăng áp lực máu dẫn đến cao huyết áp. Tuy nhiên, nếu bạn ăn sương sâm tình trạng này có thể được cải thiện.
Theo Đông y, trong lá sương sâm có chứa các thành phần có thể cản trở quá trình tích tự mỡ thừa ở thành mạch và hỗ trợ điều trị bệnh cao huyết áp.
Xem thêm: Chế độ ăn uống và thực phẩm dành cho người bệnh cao huyết áp
2.4 Giảm cân
Nhiều người tin rằng, sương sâm có tác dụng giảm cân. Hàm lượng calo trong sương sâm rất thấp, đồng thời chúng lại chứa nhiều khoáng chất vi lượng và nước. Vì thế, sương sâm được xem như một món ăn vặt giúp làm giảm lượng calo hấp thụ, từ đó giúp giảm cân.
2.5 Chống oxy hóa
Các nghiên cứu y học hiện đại cho thấy, dịch chiết từ lá sương sâm có khả năng chống oxy hóa mạnh. Hợp chất được tìm thấy nhiều nhất chính là phenolic, đây là chất chống oxy hóa có khả năng chống lại các gốc tự do, ổn định huyết áp, duy trì lượng đường huyết ổn định và bảo vệ sức khỏe não bộ cũng như ngăn ngừa bệnh tim mạch.
2.6 Chống ung thư
Một số nghiên cứu trong ống nghiệm ghi nhận, dịch chiết từ lá sương sâm có khả năng ức chế tế bào ung thư phổi và ung thư buồng trứng. Khả năng này có được có thể là do chất oxoanolobine có trong lá sương sâm.
3. Bà bầu ăn sương sâm được không?
Người bình thường ăn sương sâm rất tốt cho cơ thể, vậy còn phụ nữ trong giai đoạn thai kỳ ăn sương sâm có được không? Thực thế, sương sâm là một nguồn cung cấp chất xơ rất tốt cho bà bầu trong suốt thai kỳ để giúp ngăn ngừa táo bón.
Ngoài ra, bà bầu ăn sương sâm còn nhận được rất nhiều các lợi ích khác như:
- Kiểm soát huyết áp
- Ổn định lượng đường trong máu
- Ngăn ngừa tình trang sưng viêm
Xem thêm: Chế độ dinh dưỡng khi mang thai giúp mẹ khỏe, con phát triển tốt
4. Cách làm thạch sương sâm ngon, đơn giản
Làm sương sâm rất đơn giản, bạn có thể học cách làm thạch sương sâm theo công thức hướng dẫn dưới đây:
4.1 Nguyên liệu
Lá sương sâm (sương sâm trơn hoặc sương sâm lông đều được: 200g
Nước lọc: 2 lít
1 túi vẻ
Vợt vớt bọt, rây
Ly thủy tinh
4.2 Cách làm thạch sương sâm
Lá sương sâm mua về bạn nhặt bỏ hết lá vàng, rửa sạch với nước muối loãng, để ráo.
Lá sương sâm thái nhỏ cho dễ vò. Sau đó cho lá sương vào túi vải.
Cho khoảng 2 lít nước vào 1 tô thuỷ tinh lớn miệng rộng. Sau đó cho túi vải có chứa lá sương sâm vào tô nước và vò. Cứ nhồi cho đến khi nước trong tô trở nên xanh và nhớt thì ngưng.
Dùng rây lược lại nước sương sâm lần nữa rồi cho vào ly thủy tinh.
Để yên khoảng 1- 2 tiếng sương sâm sẽ đông lại. Cuối cùng bạn cho sương sâm vào ngăn mát tủ lạnh, dùng lạnh với nước đường rất ngon và mát.
Sương sâm sau khi được làm thành thạch sương sâm, bạn có thể kết hợp chúng trong rất nhiều món ăn, thức uống giải khát, điển hình như các món:
- Thạch sương sâm, hạt é mủ trôm
- Sương sâm, sương sáo, sương sa
- Sương sâm, nha đam và đường phèn
- Thạch sương sâm hạt é
5. Những lưu ý khi sử dụng sương sâm
Sương sâm có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, tuy nhiên, khi sử dụng sương sâm bạn cần lưu ý một số điều sau đây:
- Sương sâm có tính mát, do đó, bạn không nên dùng quá nhiều để tránh bị tiêu chảy. Mỗi ngày bạn chỉ nên dùng khoảng 1 ly thạch từ lá sương sâm, với trẻ em chỉ cần dùng ½ ly là đủ.
- Thạch sương sâm làm sẵn được bán khá phổ biến, nhưng nếu có thời gian bạn nên tự làm thạch sương sâm tại nhà để đảm bảo vệ sinh.
- Sương sâm thường dùng làm món ăn, thức uống giải nhiệt mùa hè. Nếu bạn dùng sương sâm như một loại dược liệu chữa bệnh, bạn cần tham khảo ý kiến thầy thuốc.
Như vậy, sương sâm là một trong những loại lá có thể mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Vốn là một món ăn được sử dụng khá phổ biến, giờ đây sương sâm đã được ghi nhận với nhiều giá trị dinh dưỡng tốt việc nâng cao sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật. Vì thế, hãy thường xuyên sử dụng sương sâm để vừa giúp giải khát, ngon miệng và bổ dưỡng.
